Skrzyszów (województwo podkarpackie)
Skrzyszów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie ropczycko-sędziszowskim, w gminie Ostrów[4]. Leży na skraju Płaskowyżu Kolbuszowskiego, będącego częścią Kotliny Sandomierskiej.
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1147[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
39-103[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RRS |
| SIMC |
0658308[4] |
Położenie na mapie gminy Ostrów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu ropczycko-sędziszowskiego  | |
 50°05′33″N 21°33′28″E/50,092500 21,557778[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie rzeszowskim.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0658314 | Borek | część wsi |
| 0658320 | Budzyń | część wsi |
| 0658337 | Czekaj | część wsi |
| 0658343 | Folwark | część wsi |
| 0658350 | Gajówka | część wsi |
| 0658366 | Podlesie Skrzyszowskie | część wsi |
| 0658372 | Zamoście | część wsi |
Zabytki
edytujMiejscowość słynie z renesansowego dworu Hieronima Mieleckiego (obecnie własność prywatna) z XVI wieku, w którym ongiś znajdował się m.in. zbór ariański. Nieopodal dworu znajdują się pozostałości wczesnośredniowiecznego grodziska.
Historia Skrzyszowa
edytujW latach okupacji niemieckiej Skrzyszów stanowił bazę kontrowersyjnego oddziału Gwardii Ludowej - Armii Ludowej, oskarżanych przez okoliczną ludność o działalność bandycko-rabunkową.
19 lipca 1943 roku hitlerowcy w odwet za udzielanie przez mieszkańców wsi pomocy partyzantom dokonali pacyfikacji wsi. Rozstrzelano 8 jej mieszkańców.[6].
W przededniu wejścia na te tereny Armii Czerwonej dowódcy wspomnianego oddziału GL\AL - Stanisław Jaskier oraz Władysław Wilczyński zostali wyrokiem polskiego państwa podziemnego zlikwidowani przez żołnierzy Armii Krajowej.
Ze Skrzyszowa pochodził przedwojenny działacz Komunistycznej Partii Polski i najprawdopodobniej jej agent w szeregach PSL "Piast", a później SL Piotr Chłędowski. Po "wyzwoleniu" Chłędowski objął z ramienia PPR urząd starosty dębickiego. Za czasów jego urzędowania dokonano ostatniej publicznej egzekucji w Polsce. Miało to miejsce w lipcu 1947 r., kiedy to w centrum Dębicy powieszono trzech młodych żołnierzy podziemia niepodległościowego. Wyrok wykonano publicznie na Rynku miasta, gdzie spędzono sporą rzeszę mieszkańców. Wiadomość o tym wydarzeniu szybko przedostała się na Zachód, a tamtejsza prasa wydrukowała wykonaną z ukrycia fotografię egzekucji. Autor zdjęcia przepłacił to wieloletnim więzieniem.
Po wojnie wieś została odznaczona Krzyżem Grunwaldu za wspieranie ruchu partyzanckiego podczas wojny. W 1962 roku w budynek szkoły podstawowej wmurowano tablicę upamiętniającą działaczy PPR oraz partyzantów GL i AL ze Skrzyszowa. W 1967 roku postawiono pomnik ku czci walczących z okupantem partyzantów GL oraz działaczy PPR.[6].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124253
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 7 [dostęp 2022-01-22]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1158 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013–02–15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09].
- ↑ a b Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 629
Linki zewnętrzne
edytuj- Skrzyszów (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 734.
- Strona gminy. ostrow.gmina.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-31)].