Rzygacz
Rzygacz, inaczej gargulec (łac. gargulio „gardło”)[1], także: garłacz, pluwacz, plwacz – dekoracyjne, ozdobne, wystające poza lico muru, zakończenie rynny dachowej, z którego woda deszczowa ma swobodny odpływ wodospadowy.
Początkowo kamienne, później wykonywane z blachy. W czasach gotyku we Francji przybierają fantazyjne formy: twarzy ludzkich, paszczy zwierzęcych, fantastycznych stworów (na przykład Katedra Notre-Dame w Paryżu). Z Francji rozpowszechniły się na całą Europę. W Polsce najciekawsze pochodzą z okresu renesansu. Były stosowane na budynkach świeckich i sakralnych.
Rzygacze, gargulce i maszkarony umieszczano zwykle na zewnętrznych łukach i dachach świątyń: ostrzegały przed złem, ale jednocześnie chroniły przed nim, gdyż – jak wierzono – demony muszą uciec, gdy zobaczą własny obraz[2].
Rzygaczami nazywani są również członkowie stowarzyszenia Akademia Rzygaczy działającego w Gdańsku i skupiającego miłośników tego miasta.
Galeria
edytuj-
Rzygacz na kościele św. Jana Chrzciciela w Jaszkowej Dolnej -
-
Rzygacz na wieży kościoła pw. NMP w Katowicach -
Rzygacz kaplicy Zygmunta na Wawelu -
Gargulec na pałacu książąt burgundzkich w Dijon -
Średniowieczny rzygacz w murach miejskich w Kłodzku -
Rzygacz na mauzoleum Donnersmarcków w Świerklańcu -
Rzygacz na kościele w Ciężkowicach
Przypisy
edytuj- ↑ Sztuka świata. Słownik terminów A-K. Tom 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 216. ISBN 978-83-213-4726-4.
- ↑ Joanna Derdowska: Praskie przemiany: sacrum i desakralizacja przestrzeni miejskiej Pragi, Zakład Wydawniczy „Nomos”, Kraków 2006.
Bibliografia
edytuj
- Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 140. ISBN 83-85001-89-1.