Rusocin (województwo pomorskie)
Rusocin (niem. Russotschin) – duża osada w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie gdańskim, w gminie Pruszcz Gdański, zamieszkiwana przez ok. 900 osób.
| osada | |
 Pałac od strony ogrodu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2009[2]) |
918 |
| Strefa numeracyjna |
58 |
| Kod pocztowy |
83-031[3] |
| Tablice rejestracyjne |
GDA |
| SIMC |
0169242 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Pruszcz Gdański  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gdańskiego  | |
 54°13′42″N 18°37′36″E/54,228333 18,626667[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1945–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.
Historia
edytujRusocin sąsiaduje z miastem Pruszcz Gdański i jest jedną z najstarszych wsi tego rejonu. Pierwsze wzmianki historyczne o nim pochodzą z 1296 roku. W dokumentach jako właściciela wymieniono Woysława z Rusocina. Wiadomo, że był on chorążym gdańskim. Jak wynika ze źródeł, był on wówczas znaną osobistością[4].
Kiedy doszło do zatargu z Krzyżakami, Woysław dostał się do niewoli. Od 1311 roku Rusocin znalazł się pod panowaniem krzyżackim i należał do komturii gdańskiej[4]. Właściciele tej posiadłości stali się sprzymierzeńcami Krzyżaków. Synowie Bolesława: Piotr i Bartłomiej odziedziczyli po ojcu dużą majętność. W 1342 roku dziedzice Rusocina odstąpili gdańszczanom kilka łąk w "celu założenia nowej dzielnicy". Po śmierci Bartłomieja cały majątek przejął Piotr. Piotr miał jednego syna Jana, który sprowadził do Polski zakonników z Pragi i w 1380 roku założył w Kartuzach klasztor.
Inną znaną postacią była Barbara z Rusocina, panna z klasztoru norbertanek żukowskich. Podczas wojny trzynastoletniej (1454–1456) z Krzyżakami właściciele majątku opowiedzieli się po stronie Zakonu.
Od XVII wieku Rusocin znalazł się w posiadaniu gdańskich patrycjuszy. Znani są nieliczni właściciele wsi, między innymi burmistrz Daniel Rudiger (1627), rodzina Giese (1691–1763) oraz rodzina von Tiedemann (1763–1912). W 1814 roku, po śmierci właściciela majątku, Fryderyka Ferdynanda Eduarda Tiedemanna, wdowa po nim opuściła Rusocin i wyjechała do Berlina. Majątek przejęły w zarząd lokalne władze[5].
Po rozbiorach Polski Rusocin znalazł się w rękach pruskich. Po podziale Pomorza Gdańskiego w 1816 roku na rejencję gdańską i kwidzyńską, w latach 1818–1824 dwór w Rusocinie był siedzibą nowo utworzonego powiatu Danzig. Jak podają źródła, we wsi znajdowała się cegielnia i dwa młyny.
W 1824 roku do Rusocina powrócił urodzony tutaj w 1804 roku Carl Ludwig Gustav Adolf von Tiedemann, który odbudował rodzinny majątek. W 1869 roku liczył on 703 hektary, mieszkało tu 198 osób. Oprócz sąsiadującego z pałacem folwarku, w majątku znajdowała się zniszczona kaplica i młyn. Oprócz Dużego i Małego Rusocina Tiedemannowie zarządzali także Prędzieszynem, w którym znajdował się niewielki dwór z folwarkiem. Rusocin pozostał w rękach Tiedemannów do 1945 roku[5].
Ze względu na swoją historię Rusocin jest stanowiskiem badań archeologicznych.
Zabytki
edytuj
Według rejestru zabytków NID[6] na listę zabytków wpisany jest zespół dworski i folwarczny z końca XVIII-XX w., nr rej.: A-1149 z 16.09.1996:
- dwór, nr rej.: A-666 z 27.10.1973
- park
- folwark, XIX-XX w.: spichrz, stajnia, stajnia wyjazdowa z wozownią, chlewnia, obora i (nieistniejąca) studnia.
Barokowo-klasycystyczny dwór zbudowany został dla rodziny Tiedemannów ok. 1800. Parterowy budynek główny posiadający cechy barokowe , a w elewacji ogrodowej klasycystyczne, został założony na planie prostokąta, Bryła nakryta jest dachem naczółkowym, na krótkiej osi nadbudowano nieznaczny, piętrowy ryzalit. Pod koniec XIX wieku dobudowane zostały w obydwu narożnikach niewielkie oficyny[7]. Od północy do dworu przylegają budynki folwarczne. Cały zespół usytuowany jest w malowniczym parku krajobrazowym o powierzchni 13,5 ha. Park o francuskiej kompozycji rozciąga się po brzeg rzeki Kłodawy. Na jego terenie znajdują się dwa stawy.
Obiekt, stanowiący od grudnia 1996 do połowy 2012 własność gminy Pruszcz Gdański (wcześniej – Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa), był wówczas użytkowany jako przedszkole i mieszkania komunalne. Wystawiony na sprzedaż w cenie wywoławczej 5,15 mln zł (1,55 mln zł za budynki oraz 3,6 mln za prawo wieczystego użytkowania gruntów i wód przez 99 lat), dopiero w dziewiątym przetargu, 15 czerwca 2012, został zakupiony przez właściciela firmy Amber Gold za cenę nominalną 6,5 mln zł (zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami zastosowano jednak znaczne bonifikaty). Nabywca został zobowiązany do wykonania do 30 listopada 2013 remontu dachów magazynu zbożowego, 2 stajni (w jednej z nich, o rzadko spotykanej kubaturze, istniejące unikatowe sklepienia stropu zawaliły się częściowo latem 2013)[8], wozowni i dworu, a ponadto do remontu i odtworzenia ogrodzenia. Dodatkowo w ciągu 4 lat powinien nastąpić remont dworu i niezbędne prace pielęgnacyjne w parku. Ostateczny termin rewitalizacji i zagospodarowania nieruchomości upływał w 2025[9][10]. Ponieważ warunki umowy nie zostały dotrzymane (na konto sprzedającego wpłynęło tylko 750 tys. zł z tytułu sprzedaży zabudowań), gmina zaczęła naliczać kary umowne i doprowadziła do rozwiązania umowy[11]. W czerwcu 2017 w części obiektu wybuchł pożar[12]. W kwietniu 2021 nowym właścicielem obiektu został Zbigniew Nowak[13]
Transport i komunikacja
edytujNieopodal miejscowości znajduje się węzeł drogowy obwodnicy trójmiejskiej S6 i drogi krajowej nr 91, zaś kilkaset metrów obok węzeł drogowy DW226 i autostrady A1 (E75). Wykonane w 2013 pomiary ruchu na drodze krajowej nr 91 wykazały, że przez jej skrzyżowanie w Rusocinie z drogą do Cieplewa przejeżdżało 17 525 pojazdów na dobę[14]. Komunikację autobusową z Gdańskiem zapewniają linie 50, 400, 401 oraz 831.
W miejscowości znajduje się tor kartingowy.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 118621
- ↑ Wykaz ilościowy mieszkańców Gminy Pruszcz Gdański według miejscowości (stan na 12.11.2009 r.). [dostęp 2017-01-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-03)].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1116 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b ''Rusocin i Rusocinek'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 33.
- ↑ a b Bartosz Gondek, Jak panie von Tiedemann połączyły Sopot z Rusocinem [online], wyborcza.pl Trójmiasto, 3 listopada 2018 [dostęp 2019-02-10] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 34 [dostęp 2017-01-15].
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 349, ISBN 978-83-7495-133-3.
- ↑ Aleksandra Kozłowska "Na ratunek stajni w majątku Katarzyny i Marcina P." [dostęp 13.09.2013]
- ↑ "Zespół pałacowo-parkowy w Rusocinie ma wreszcie nowego właściciela", Dziennik Bałtycki-Echo Pruszcza 15 czerwca 2012
- ↑ Właściciel OLT Express i Amber Gold kupił pałacyk pod Gdańskiem, Gazeta Wyborcza Trójmiasto 18 czerwca 2012
- ↑ Co dalej z pałacem w Rusocinie?. pruszczgdanski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-22)]. [dostęp 12.09.2013]
- ↑ płonął fragment dworku należącego do Marcina P. z Amber Gold
- ↑ Dwór w Rusocinie. Był w rękach założycieli Amber Gold. Dziś ma nowego właściciela
- ↑ Wawrzyniec Rozenberg "Duży ruch więcej aut", Dziennik Bałtycki - Echo Pruszcza 21 marca 2014