Ratusz w Jarosławiu
Ratusz w Jarosławiu – zabytkowy neorenesansowy budynek znajdujący się pośrodku Rynku w Jarosławiu.
 nr rej. A-211 z 17 września 1969 r.[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
Rynek 1 |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
4 |
| Ukończenie budowy |
k. XV w.[1] |
| Ważniejsze przebudowy |
1625, 1782, 1852, 1895–1896, 1900, 1909 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |
Położenie na mapie Jarosławia  | |
 50°01′07,5″N 22°41′00,6″E/50,018750 22,683500
| |
Historia
edytujPierwsza wzmianka o ratuszu w Jarosławiu pochodzi z końca XV w. – był on prawdopodobnie drewniany, gotycki, spłonął podczas pożaru w 1600 r. Na jego miejscu wzniesiono nowy, murowany ratusz, który w 1625 r. po kolejnym pożarze został odbudowany w stylu późnorenesansowym[2] lub barokowym[3]. Był wzniesiony na planie kwadratu z podcieniami[2].
W 1782 r. Austriacy wyburzyli jedno[3] piętro, w latach 1782–1852 w ratuszu znajdowały się magazyny wojskowe[4]. W 1852 r. budowlę odkupiło miasto, według projektu Antoniego Lamasche[3] odnowiono ją i nadano jej cechy neogotyku angielskiego[4][2], a w latach 1895–1896[4] według projektu Franciszka Dolińskiego[3] dobudowano rozebrane piętro oraz górną część wieży, całemu obiektowi nadając charakter neorenesansowy[2].
W 1900 roku od strony wschodniej do budynku dobudowano areszt, a w 1909 r. dobudowane zostało skrzydło zachodnie[5]. Autorem projektu elewacji był Teodor Talowski[3]. Od zakończenia II wojny światowej w ratuszu ponownie mieści się siedziba Urzędu Miasta[4].
Badania architektoniczne wykazały, że najstarsza część obecnie istniejącego budynku pochodzi z XVII w.[4]
-
Ratusz około 1880 -
Ratusz około 1915 -
Ratusz w 1938
Architektura
edytujBudynek na planie prostokąta z zaokrąglonymi narożami, wzniesiony z cegły. Czterokondygnacyjny (ostatnią kondygnacją jest mezzanino) i częściowo podpiwniczony. Gotyckie piwnice nakryte są sklepieniami kolebkowymi i kolebkowymi z lunetami. Układ wnętrz dwuipółtraktowy[3].
Elewacje frontowa (południowa) oraz północna są ośmioosiowe, zdobione pasowym boniowaniem. Wejście główne znajduje się w elewacji frontowej, w płytkim ryzalicie[3].
Elewacja zachodnia jest pięcioosiowa, z wejściem ujętym w kolumnowy portal i balkonem na drugim piętrze. Elewacja wschodnia trzyosiowa[3], z parterową dobudówką przykrytą schowanym za attyką dachem pulpitowym[6].
Dach ratusza jest czterospadowy, z wieżą zegarową krytą hełmem[3]. Zegar do niej został wykonany w pracowni Richarda Liebinga w Wiedniu, w 1896 r.[2]
Powierzchnia użytkowa budynku wynosi 3200 m², kubatura liczy 10 040 m³[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2023-04-22].
- ↑ a b c d e Ratusz [online], turystyka.jaroslaw.pl [dostęp 2023-04-27] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j Halina Jurjewicz, Karta ewidencyjna zabytków architektury i budownictwa, tzw. biała – Ratusz [online], zabytek.pl, październik 1996 [dostęp 2023-04-27].
- ↑ a b c d e Janusz Dąbrowski, Marek Doktor, Anna Szeliga, Atrakcje turystyczne partnerskich miast Orange (Francja) i Jarosławia (Polska), „Geoturystyka”, 1 (2010), s. 15–17.
- ↑ Dla Turystów » Atrakcje turystyczne » Zabytki » Ratusz [online], www.jaroslaw.pl [dostęp 2023-05-10].
- ↑ ratusz [online], zabytek.pl [dostęp 2023-05-10] (pol.).