Radziwiłłów
Radziwiłłów (ukr. Радивилів, ros. Радивилов), 1564–1939: Radziwiłłów, 1939–1993: Czerwonoarmiejsk (ros. Червоноармейск)[2] / Czerwonoarmijsk (ukr. Червоноармійськ) – miasto na Ukrainie i stolica rejonu w obwodzie rówieńskim.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
5,06 km² | ||||
| Populacja (2018) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+380-3633 | ||||
| Kod pocztowy |
35500—35508 | ||||
Położenie na mapie obwodu rówieńskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 50°07′43″N 25°15′52″E/50,128611 25,264444
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Znajduje się tu stacja kolejowa Radziwiłłów, położona na linii Lwów – Zdołbunów[2]. W okresie zaborów była rosyjską stacją graniczną na granicy z Austro-Węgrami.
Historia
edytujPrywatne miasto szlacheckie położone było w XVI wieku w województwie wołyńskim[3].
W okresie powstania styczniowego 2 lipca 1863 siły polskie atakowały Radziwiłłów bez powodzenia.
W II Rzeczypospolitej Radziwiłłów należał do powiatu krzemienieckiego w województwie wołyńskim. 1 stycznia 1925 r. została wyłączony z powiatu krzemienieckiego i przyłączona do powiatu dubieńskiego[4]. 21 kwietnia 1934 z gminy wiejskiej Radziwiłłów wyłączono część osady wojskowej Radziwiłłów Jana Łażewskiego o obszarze 6,1087 ha oraz grunty wsi Radziwiłłów o obszarze 157,7711 ha i włącza się je do miasta Radziwiłłowa w tymże powiecie i województwie[5].
Przed wojną mieszkało w nim około 6000 mieszkańców, z czego połowę stanowili Żydzi, 31% Ukraińcy a 17% Polacy.
Podczas okupacji niemieckiej w Radziwiłłowie istniało getto dla Żydów. Jego więźniowie zostali eksterminowani w 1942 roku: 29 maja rozstrzelano 1350 osób a 6 października 950. Około 800 osób zdołało zbiec przed egzekucją[6]. W 1943 roku podczas rzezi wołyńskiej miasto obsadzone załogą niemiecką stanowiło miejsce schronienia polskich uchodźców z eksterminowanych przez UPA wiosek. Polacy zajmowali pożydowskie domy; tych, dla których nie starczyło miejsca, wywożono na roboty przymusowe w III Rzeszy[7].
W 1989 liczyło 10 353 mieszkańców[2][8].
W 2013 liczyło 10 508 mieszkańców[9].
Sprawiedliwi wśród Narodów Świata (ratujący Żydów w Radziwiłłowie)
edytujNa ukraińskiej liście Sprawiedliwych:
- rodzina Kubitów (Kostiantyn, Wołodymyr, Marija i Hanna) - pomogli kilkudziesięciu osobom, w tym rodzinom Kipermanów, Treibichów, Weinsteinów, Semigranów i Jarosławskich[10][11]
Na polskiej liście Sprawiedliwych:
- rodzina Roztropowiczów (Józef i Natalia oraz ich córki: Janina i Stanisława) - wychowywali kilkuletnią Sabinę Kagan (Heller)[18]
Przypisy
edytuj- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2018 року. Державна служба статистики України. Київ, 2018. стор.61
- ↑ a b c Червоноармейск // Большой энциклопедический словарь (в 2-х тт.). / редколл., гл. ред. А. М. Прохоров. том 2. М., "Советская энциклопедия", 1991. стр.630
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 164.
- ↑ Dz.U. z 1924 r. nr 68, poz. 655
- ↑ Dz.U. 1934 nr 35 poz. 322
- ↑ Холокост на территории СССР: Энциклопедия, Moskwa 2009, ISBN 978-5-8243-1296-6 s.834
- ↑ Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945, t. 1, Warszawa: „von borowiecky”, 2000, s. 98-99, ISBN 83-87689-34-3, OCLC 749680885.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
- ↑ Kubit Konstantin & Maria ; Daughter: Svistun Anna (Kubit). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
- ↑ Kubit Vladimir. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
- ↑ Romaniuk Daniil & Maria. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
- ↑ Романюк Даниїл. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-06]. (ukr.).
- ↑ Романюк Марія. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-06]. (ukr.).
- ↑ Repitski Arifey & Agrepina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
- ↑ Репітський Аріфей. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-06]. (ukr.).
- ↑ Репітська Агрипина. righteous.jew.org.ua. [dostęp 2024-09-06]. (ukr.).
- ↑ a b Historia rodziny Roztropowiczów. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-09-06]. (pol.).
- ↑ Holub Zofia (Stramska). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-06]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Radziwiłłów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 476.
- Walka w Radyvyliv 150 lat temu pozostawiła swój ślad w historii
- Raziwilow na mapie von Miega
- Ṡredniowieczna miłość oraz miasto Radziwiłłów (program Ukraińskiej Telewizji Państwowej z napisami w języku polskim) w serwisie YouTube
- м. Радивилів, Рівненська область, Радивилівський район (ukr.)
- Archiwalne widoki miasta w bibliotece Polona