Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej
Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej – państwowa jednostka organizacyjna powołana do zapewniania ochrony prawnej interesów Rzeczypospolitej Polskiej, w tym Skarbu Państwa, która z dniem 1 stycznia 2017 r. przejęła zadania i kompetencje Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Siedziba Prokuratorii Generalnej znajduje się przy ul. Hożej 76/78 w Warszawie.
 Siedziba PGRP przy ul. Hożej 76/78 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Prezes | |
| Zastępcy |
Luiza Modzelewska |
| Budżet |
41,73 mln zł (2017)[2] |
| Zatrudnienie |
243 (2017)[3] |
| Adres | |
| ul. Hoża 76/78 00-682 Warszawa | |
| Strona internetowa | |
Polska
 Ustrój i polityka Polski Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
|
Struktura urzędu
edytujProkuratoria Generalna jest państwową jednostką organizacyjną, nad którą nadzór sprawuje Prezes Rady Ministrów. Prokuratoria jest jednak niezależna w zakresie podejmowanych działań i wydawania opinii prawnych.
Prokuratorią Generalną kieruje Prezes Prokuratorii Generalnej, przy pomocy wiceprezesów. W Prokuratorii Generalnej zatrudnieni są radcowie Prokuratorii Generalnej, referendarze, asystenci radcy, a także pracownicy pomocniczy i obsługi.
Prezes Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
edytujPracami Prokuratorii Generalnej kieruje Prezes Prokuratorii Generalnej, przy pomocy wiceprezesów. Prezes reprezentuje Prokuratorię Generalną, kieruje Urzędem Prokuratorii Generalnej i jest przełożonym wszystkich radców, referendarzy oraz innych pracowników Prokuratorii Generalnej. Prezesa Prokuratorii Generalnej powołuje Prezes Rady Ministrów po przeprowadzeniu sformalizowanego w ustawie naboru. Funkcja ta nie jest kadencyjna. Wiceprezesów Prokuratorii Generalnej, w liczbie nieprzekraczającej trzech, powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek Prezesa Prokuratorii Generalnej.
- vacat (od 15 marca 2006 do 22 marca 2006)
- Marcin Dziurda (od 22 marca 2006 do 8 listopada 2012)
- Piotr Rodkiewicz (od 9 listopada 2012 do 7 lipca 2013, jako p.o.[4])
- prof. Bronisław Sitek (od 8 lipca 2013 do grudnia 2015)
- Bogdan Artymowicz (od grudnia 2015 do stycznia 2016)
- Leszek Bosek (od stycznia 2016 do października 2018)
- Marek Miller (od października 2018 do lutego 2019)
- Mariusz Haładyj (od 6 lutego 2019[5])
Zadania i działalność
edytujDo zadań Prokuratorii Generalnej należy:
- wyłączne zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym[6];
- zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przed sądami powszechnymi i polubownymi;
- zastępstwo organów administracji rządowej przed sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym;
- zastępstwo Skarbu Państwa, państwowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej albo organów administracji rządowej przed sądami administracyjnymi;
- zastępstwo Rzeczypospolitej Polskiej przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych;
- zastępstwo osób prawnych określonych w rozporządzeniu Prezesa Rady Ministrów, przed sądami powszechnymi, polubownymi i Sądem Najwyższym;
- przedstawianie sądom powszechnym, sądom administracyjnym, Sądowi Najwyższemu, Trybunałowi Konstytucyjnemu istotnych dla spraw poglądów;
- przygotowywanie na wniosek Prezesa Rady Ministrów raportów, analiz i stanowisk obejmujących zagadnienia prawne, dotyczące w szczególności projektów aktów normatywnych, czynności prawnych dokonywanych przez podmioty państwowe, a także orzeczeń sądowych zapadających w sprawach dotyczących Rzeczypospolitej Polskiej;
- wydawanie opinii prawnych;
- wydawanie opinii o projektach aktów normatywnych dotyczących istotnych praw i interesów Rzeczypospolitej Polskiej, w tym Skarbu Państwa, oraz organów wymiaru sprawiedliwości, a także regulujących postępowania przed sądami, trybunałami i innymi organami orzekającymi;
- przygotowywanie rekomendacji i wzorów co do czynności prawnych lub ich części;
- udział w negocjacjach i mediacjach;
- prowadzenie działalności wydawniczej i szkoleniowej w zakresie ochrony praw i interesów Rzeczypospolitej Polskiej.
Zgodnie z art. 3 ustawy o Prokuratorii Generalnej, Prezes Prokuratorii Generalnej składa corocznie Sejmowi, w terminie do dnia 31 marca, sprawozdanie ze swojej działalności oraz działalności Prokuratorii Generalnej w poprzednim roku kalendarzowym. Materiał jest dostępny w formie druku sejmowego.
Na dzień 31 grudnia 2015 Prokuratoria Generalna prowadziła 3641 spraw sądowych[7]. W 2015 zakończono 4024 sprawy, z czego wygrano 2653, przegrano 281, a 1090 zakończono w inny sposób[8].
Rys historyczny
edytujI Rzeczpospolita
edytujZiemie polskie pod zaborami
edytujKrólestwo Polskie
edytujProkuratorię Generalną Skarbu Państwa utworzono postanowieniem cesarza rosyjskiego i króla polskiego Aleksandra I z dnia 29 września/11 października 1816 r. dla obrony własności publicznych. Funkcjonowała do 1915 r. jako praktycznie jedyny urząd państwowy świadczący o odrębności Królestwa od reszty imperium rosyjskiego.
Galicja
edytujCesarsko – królewską Galicyjską Prokuratorię Skarbu utworzono w 1850 r. we Lwowie na mocy patentu Franciszka Józefa I. W 1867 r. wraz z reorganizacją ustroju państwa powołano drugi na ziemiach zaboru austriackiego oddział prokuratorii z siedzibą w Krakowie jako ekspozyturę prokuratorii lwowskiej. Galicyjska Prokuratoria Skarbu zakończyła urzędowanie w 1919 r.
II Rzeczpospolita
edytujDekretem Naczelnika Państwa w przedmiocie utworzenia Prokuratorji Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 lutego 1919 r. (zastąpionym w tym samym roku przez ustawę o tej samej nazwie) utworzono Prokuratorję Generalną Rzeczypospolitej Polskiej, urząd państwowy, którego zadaniem było:
- udzielanie na żądanie władz centralnych opinii prawnych w sprawach dotyczących majątkowych i publicznych interesów państwa
- udzielanie porad prawnych i współdziałanie w sporządzaniu aktów dotyczących praw i interesów państwa (nie tylko aktów prawnych)
- obowiązkowe i wyłączne zastępstwo praw i interesów majątkowych i publicznych państwa oraz funduszy i instytucji publicznych przed krajowymi sądami cywilnymi (zastępstwo procesowe w sprawach cywilnych)
- zastępowanie na żądanie zainteresowanych organów administracji publicznej w sprawach dotyczących praw majątkowych państwa przed sądami karnymi, oraz w zakresie wszelkich praw i interesów państwa przed sądami prawa publicznego, organami administracji publicznej w kraju i zagranicą oraz przed sądami zagranicznymi (zastępstwo procesowe w sprawach karnych, administracyjnych i przed sądami zagranicznymi).
Prokuratoria miała swoją jedyną zagraniczną delegaturę w Wolnym Mieście Gdańsku.
Polska Ludowa
edytujPo wojnie Prokuratoria Generalna istniała do 14 kwietnia 1951, kiedy to wszedł w życie dekret z dnia 29 marca 1951 r. o organach zastępstwa prawnego, trzy lata później uchylony przez dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych. Od tej pory zastępstwo procesowe na rzecz Skarbu Państwa pełnili kierownicy danych jednostek państwowych (przedsiębiorstw, urzędów).
III Rzeczpospolita
edytujW nowym ustroju społeczno-gospodarczym coraz bardziej widoczna stawała się potrzeba powołania centralnego urzędu, który dbałby o interesy Skarbu Państwa. Ustawą z dnia 8 lipca 2005 ponownie powołano do życia Prokuratorię Generalną (Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa). Działalność rozpoczęła 15 marca 2006. Ustawą z dnia 15 grudnia 2016 r. dokonano przekształcenia Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej.
Budżet, zatrudnienie i wynagrodzenia
edytujWydatki i dochody Prokuratorii Generalnej są realizowane w części 74 budżetu państwa[9].
W 2017 wydatki Prokuratorii Generalnej wyniosły 41,73 mln zł, a dochody 10,16 mln zł[2]. Przeciętne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty 243 osób, a średnie miesięczne wynagrodzenie brutto 9022 zł[3].
W ustawie budżetowej na 2018 wydatki Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zaplanowano w wysokości 36,86 mln zł, a dochody 12,69 mln zł[10].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej. prokuratoria.gov.pl. [dostęp 2018-01-13].
- ↑ a b Sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2017 r. (druk nr 2559). Tom I. sejm.gov.pl, 29 maja 2018. s. 1/13, 2/106. [dostęp 2018-10-05].
- ↑ a b Informacja o wynikach kontroli wykonania budżetu państwa w 2017 r. w części 74 Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, maj 2018. s. 13. [dostęp 2018-09-05].
- ↑ BIP Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa / Organizacja Urzędu / Kierownictwo Prokuratorii Generalnej. bip.prokuratoria.gov.pl:80. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-02-07)].
- ↑ Powołanie Prezesa Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej. [w:] Prokuratoria Generalna RP [on-line]. prokuratoria.gov.pl, 5 lutego 2019. [dostęp 2019-02-05].
- ↑ Na mocy ustawy nowelizacyjnej Prokuratoria Generalna utraciła kompetencje do wykonywania zastępstwa procesowego Skarbu Państwa (SP) przed NSA (jak również przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi). Celem nowelizacji było unikniecie negatywnych sporów kompetencyjnych związanych z wykonywaniem przez SP zastępstwa procesowego przed sądami administracyjnymi (...) Źródło: Komentarz do ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. M. Dziurda (...) , 2006 LexisNexis
- ↑ Sprawozdanie z działalności Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.. [w:] Minister Skarbu Państwa [on-line]. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy 393), 31 marca 2016. s. 6. [dostęp 2015-05-23].
- ↑ Sprawozdanie z działalności Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa od dnia 1 stycznia 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.. [w:] Minister Skarbu Państwa [on-line]. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (druk sejmowy 393), 31 marca 2016. s. 12. [dostęp 2015-05-23].
- ↑ Obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów (Dz.U. z 2016 r. poz. 1026)
- ↑ Ustawa budżetowa na rok 2018 z dnia 11 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 291).
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej
- Sprawozdanie z działalności Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. (druk sejmowy 320)
- Ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2024 r. poz. 1192)
- Artykuł O Prokuratorii Generalnej w Polsce – historia i teraźniejszość na stronie Biura Analiz Sejmowych (2003). biurose.sejm.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-29)].