Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej w Szczecinie
Pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej – obelisk stojący w latach 1950-2017 w centrum Szczecina (przy Placu Żołnierza Polskiego) gloryfikujący Armię Czerwoną i podkreślający jej decydujący udział w wyparciu wojsk niemieckich z Pomorza.
 Pomnik Wdzięcznosci dla Armii Radzieckiej (zdjęcie z 1978 r.) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Miejsce |
Aleja Papieża Jana Pawła II (d. Aleja Jedności Narodowej) |
| Typ obiektu | |
| Projektant | |
| Całkowita wysokość |
ok. 17 m |
| Data odsłonięcia | |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie Szczecina  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
| 53°25′44,8000″N 14°33′07,8000″E/53,429111 14,552167 | |
Projekt i wymowa
edytujPomnik miał formę wykonanego z żelbetu i obłożonego płytami z piaskowca obelisku (wysokości ok. 17 m), na którym umocowano nadnaturalnej wielkości rzeźby trzymających się za ręce robotnika i żołnierza. Obelisk do lipca 1992 zwieńczony był betonową, pięcioramienną gwiazdą. Boki obelisku zdobiły herby miast pomorskich (Elbląga, Gdańska, Gdyni, Kołobrzegu, Szczecina, Tolkmicka, Ustki) z datami ich zdobycia przez Armię Czerwoną z udziałem jednostek ludowego Wojska Polskiego.
Historia
edytujMonument został odsłonięty 26 kwietnia 1950 (w piątą rocznicę wkroczenia wojsk radzieckich do Szczecina). Jego projektantem był Stanisław Rudzik, natomiast dekorację rzeźbiarską wykonał Józef Starzyński. Był to pierwszy pomnik polskiego autorstwa w Szczecinie.
Ponieważ górująca nad miastem gwiazda na szczycie pomnika była traktowana przez niektóre siły polityczne jako symbol radzieckiej dominacji została ona w lipcu 1992 roku, na wniosek radnych miasta usunięta i przeniesiona do otwartego w 2016 roku Centrum Dialogu „Przełomy”.
Decyzją Rady Miasta Szczecin 15 listopada 2017 rozpoczęła się rozbiórka pomnika. Część zasadnicza pomnika została usunięta 18 listopada 2017. Płaskorzeźba miała być przeniesiona na Cmentarz Centralny w Szczecinie[1], co nie nastąpiło[2].
Pod pomnikiem okresowo pojawiały się kwiaty i znicze od osób prywatnych[3][4][5][6], co było także widoczne na zdjęciach w przekazach prasowych[7][8][9]. Kwiaty i znicze pojawiły się także na pustym miejscu tuż po rozebraniu pomnika[10].
Kontrowersje
edytujUsytuowanie pomnika i fragment jego nazwy mówiący o wdzięczności budził wiele kontrowersji, co pewien czas pojawiały się propozycje jego demontażu bądź przebudowy. Postulowano m.in. przeniesienie pomnika na Cmentarz Centralny lub na nowy cmentarz przy ul. Bronowickiej, umieszczenie na szczycie obelisku piastowskiego orła[11], przekształcenie pomnika w Pomnik Przełomów, ustawienie gwiazdy (która kiedyś wieńczyła pomnik) u jego podstawy, co symbolizować by miało upadek idei komunizmu[12], remont pomnika, przywrócenie gwiazdy na szczyt i odtworzenie pierwotnego wyglądu[13].
Nazwa
edytujW źródłach jest spotykana nazwa „Pomnik Wdzięczności dla Armii Czerwonej”, ale nazwa wskazująca Armię Radziecką jest dominująca.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rozbiórka radzieckiego pomnika jeszcze w tym roku [WIZUALIZACJE] - Region - Radio Szczecin [online], radioszczecin.pl [dostęp 2024-04-25].
- ↑ Co dalej z tym, co zostało po Pomniku Wdzięczności dla Armii Radzieckiej - Region - Radio Szczecin [online], radioszczecin.pl [dostęp 2024-04-25].
- ↑ 26 kwietnia. Złożyli kwiaty pod Pomnikiem Wdzięczności [zdjęcia, wideo] - gs24.pl [online], www.gs24.pl [dostęp 2017-12-31] (pol.).
- ↑ W hołdzie Wyzwolicielom Szczecina pod pomnikiem Wdzięczności [ ... - Region - Radio Szczecin [online], radioszczecin.pl [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Google Maps [online], goo.gl [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Socjalizm Teraz - W dniu dzisiejszym złożyliśmy znicze pod... | Facebook [online], www.facebook.com [dostęp 2017-12-31] (fr.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2017-12-31].
- ↑ Wdzięczność bardziej trwała niż uchwała. Pomnik Wdzięczności wciąż stoi - plus.gs24.pl [online], plus.gs24.pl [dostęp 2017-12-31] (pol.).
- ↑ Kwiaty i znicze w miejscu zdekomunizowanego pomnika [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2022-02-19] (pol.).
- ↑ Orzeł na Pomniku Wdzięczności Armii Radzieckiej? « sedina.pl [online], sedina.pl [dostęp 2017-02-23] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2017-02-23].
- ↑ Chcą ratować Pomnik Wdzięczności dla Armii Czerwonej [LIST] - Region - Radio Szczecin [online], radioszczecin.pl [dostęp 2017-11-26].
Bibliografia
edytuj- Encyklopedia Szczecina, Tom II, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2000, ISBN 83-7241-089-5
- Szczegółowy opis pomnika na witrynie magistratu Szczecina [dostęp 2013-05-12]