Piracetam
Piracetam – organiczny związek chemiczny, pochodna 2-pirolidonu, stosowany jako lek nootropowy.
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Ogólne informacje | |||||||||||||||
Wzór sumaryczny |
C6H10N2O2 | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Masa molowa |
142,16 g/mol | ||||||||||||||
Wygląd |
biały lub prawie biały proszek | ||||||||||||||
Identyfikacja | |||||||||||||||
Numer CAS | |||||||||||||||
PubChem | |||||||||||||||
DrugBank | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||
Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||
ATC | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
|
Działanie
edytujMechanizm działania piracetamu nie jest do końca wyjaśniony. Prawdopodobnie działa poprzez wpływ na przemiany energetyczne w komórkach ośrodkowego układu nerwowego (OUN), zwiększa wykorzystanie tlenu i glukozy oraz poprawia ukrwienie mózgu zmniejszając lepkość krwi oraz usprawniając mikrokrążenie bez poszerzania naczyń ani zmiany ciśnienia krwi[3]. W wyniku tego ułatwia syntezę związków wysokoenergetycznych i zwiększenie rezerwy energetycznej. Między innymi poprzez usprawnienie syntezy neuroprzekaźników[potrzebny przypis] piracetam poprawia metabolizm neuronów ośrodkowego układu nerwowego. To działanie jest szczególnie widoczne w stanach zmniejszonej aktywności OUN. Skutkuje to usprawnieniem zapamiętywania i przypominania, koncentracji uwagi oraz poprawą sprawności psychofizycznej. Wykazano, że u chorych na niedokrwistość sierpowatokomórkową piracetam wpływa korzystnie na elastyczność błony komórkowej erytrocytów, zmniejsza lepkość krwi i zapobiega zlepianiu się krwinek czerwonych.
Nie powoduje uzależnienia fizycznego.
Wskazania do stosowania
edytujPiracetam jest stosowany w leczeniu:
- zaburzeń procesów poznawczych w zespołach otępiennych z wyłączeniem choroby Alzheimera
- mioklonii pochodzenia korowego
- zawrotów głowy pochodzenia ośrodkowego i obwodowego
- zaburzeń dyslektycznych jednocześnie z terapią logopedyczną
- ADHD[4].
Przeciwwskazania
edytuj- nadwrażliwość na piracetam i inne pochodne pirolidonu
- krwawienie śródmózgowe
- schyłkowa niewydolność nerek
- pląsawica Huntingtona.
Środki ostrożności
edytuj- Ze względu na wpływ piracetamu na agregację płytek krwi należy zachować ostrożność stosując u osób z zaburzeniem hemostazy i czynności nerek.
- Nie należy nagle odstawiać leku u chorych z mioklonią, by nie dopuścić do nagłego nawrotu objawów lub drgawek uogólnionych.
- Niektóre preparaty dostępne na polskim rynku w postaci tabletek[5] zawierają laktozę – pacjenci z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (czyli nietolerancją laktozy) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy nie powinni stosować tych leków.
- Nie należy stosować piracetamu w ciąży, chyba że istnieją wyraźne wskazania, ponieważ lek przenika przez barierę łożyskową i do mleka kobiecego. Unikać stosowania w okresie karmienia piersią.
- Preparaty dostępne na polskim rynku w postaci roztworu doustnego[5] zawierają nipaginy. Są to środki konserwujące, które mogą wywoływać reakcje alergiczne. Zawierają również glicerol, który może powodować ból brzucha i biegunkę.
- Niektóre preparaty w postaci roztworu doustnego oraz tabletek[5] zawierają sód, co należy wziąć pod uwagę w przypadku stosowania leku u pacjentów będących na diecie niskosodowej.
- Preparat występujący w postaci granulatu do sporządzania roztworu doustnego[5] zawiera mannitol, który może mieć działanie lekko przeczyszczające oraz aspartam, który może być szkodliwy dla pacjentów z fenyloketonurią, gdyż jest źródłem fenyloalaniny.
- Piracetam może niekorzystnie wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn[6].
Interakcje
edytujMoże nasilać działanie amfetaminy, jej pochodnych (MDMA i MDA) oraz niektórych analeptyków[7][8].
Działania niepożądane
edytujDawkowanie
edytujDawkę piracetamu ustala lekarz w zależności od stanu klinicznego chorego.
Zaburzenia czynności poznawczych: stosuje się maksymalną dawkę dobową 2,4 g, podzieloną na 2–3 dawki w ciągu dnia.
Mioklonia pochodzenia korowego: leczenie rozpoczyna się od dawki 7,2 g na dobę, zwiększając co 3–4 dni o 4,8 g na dobę do dawki maksymalnej 24 g/dobę dzielonej na 2 lub 3 dawki[9].
Zaburzenia dyslektyczne: dawka wynosi 3,2 g/dobę w dwóch dawkach podzielonych.
Zawroty głowy pochodzenia ośrodkowego i obwodowego: leczenie prowadzi się, podając 2,4 g na dobę w 3 dawkach podzielonych przez 8 tygodni.
Ostatniej nie podaje się w godzinach wieczornych, ponieważ mogą wystąpić problemy z zasypianiem. Tabletek nie należy rozgryzać.
Przedawkowanie
edytujOdnotowano jeden przypadek biegunki krwawej i bólów brzucha u pacjenta, który zażył doustnie 75 gramów piracetamu[6]. W ostrym, znacznym przedawkowaniu należy opróżnić żołądek, stosując płukanie żołądka lub wywołując wymioty. Nie istnieje swoista odtrutka w przypadku przedawkowania piracetamu. Leczenie przedawkowania jest objawowe i może polegać na wykonaniu hemodializy.
Preparaty
edytujW Polsce jest dopuszczony do obrotu (stan na wrzesień 2024) w postaci preparatów prostych: Biotropil, Lucetam, MemoniQ, Memotropil, Nootropil, Piracetam Espefa, Piracetam Polpharma, Recodium[10]. W przeszłości dostępny był również pod nazwami handlowymi: Piracetam Medana, Piracetam Mylan, Piracetamum 123ratio[5].
Dostępność
edytujPiracetam w wielu krajach dostępny jest bez recepty, natomiast w Polsce tylko z przepisu lekarza lub w lecznictwie zamkniętym[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Piracetam, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB09210 [dostęp 2024-09-03] (ang.).
- ↑ a b Piracetam [online], karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich, 5 listopada 2022, numer katalogowy: 33895 [dostęp 2024-09-03] . (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
- ↑ Wojciech Kostowski , Zbigniew S. Herman , Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Podręcznik dla studentów medycyny i lekarzy, wyd. 3, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 1569, ISBN 83-200-3352-7 .
- ↑ N.N. Zawadienko , N.Ju. Suworinowa , Терапевтическое действие разных доз ноотропила при синдроме дефицита внимания с гиперактивностью у детей [Tierapiewticzeskoje diejstwije raznych doz nootropiła pri sindromie dieficyta wnimanija s gipieraktiwnostju u dietiej], „Żurnał niewrołogii i psichiatrii imieni S.S. Korsakowa”, 104 (3), 2004, s. 32–37, PMID: 15071842 (ros.).
- ↑ a b c d e f Urzędowy Wykaz Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej według stanu na dzień 1 stycznia 2016 r., „Dziennik Urzędowy Ministra Zdrowia” [dostęp 2017-03-15] .
- ↑ a b Biotropil. Charakterystyka produktu leczniczego, Biofarm [dostęp 2024-09-04] .
- ↑ Karel Slais i inni, Could piracetam potentiate behavioural effects of psychostimulants?, „Medical Hypotheses”, 79 (2), 2012, s. 216–218, DOI: 10.1016/j.mehy.2012.04.041, PMID: 22607774 (ang.).
- ↑ M. Sansone , M. Ammassari-Teule , A. Oliverio , Interaction between nootropic drugs and methamphetamine on avoidance acquisition but not on locomotor activity in mice, „Archives Internationales de Pharmacodynamie et de Therapie”, 278 (2), 1985, s. 229–235, PMID: 4096612 (ang.).
- ↑ P. Genton , R. Guerrini , C. Remy , Piracetam in the treatment of cortical myoclonus, „Pharmacopsychiatry”, 32, 1999, s. 49–53, DOI: 10.1055/s-2007-979237, PMID: 10338109 (ang.).
- ↑ Piracetamum, [w:] Rejestr Produktów Lecznicznych, Ministerstwo Zdrowia [dostęp 2024-09-04] , wynik wyszukiwania po nazwie powszechnie stosowanej.
Bibliografia
edytuj- Pharmindex. Kompendium leków, Warszawa: CMP Medica Poland, 2012, s. 1295, ISBN 978-83-62078-04-2 .