Wikipedia

Patryk z Irlandii

święty Kościoła katolickiego, główny patron Irlandii
Zobacz też: innych świętych o imieniu Patryk.

Patryk z Irlandii, także Święty Patryk (irl. Pádraig Mac Calprainn, irl. Naomh Pádraig, irl. Pádraig Naofaur, cs. Swiatitiel Patrik, jepiskop Irłandskij; ur. ok. 385 w Brytanii, zm. 17 marca między 457 a 492 w Saulu) – biskup i apostoł Irlandii, święty Kościoła katolickiego, starokatolickiego, anglikańskiego i prawosławnego, misjonarz i organizator życia religijnego w Irlandii.

Święty
Patryk
Pádraig Mac Calprainn
biskup
apostoł Irlandii
Ilustracja
Ikona przedstawiająca św. Patryka z kościoła Chrystusa Zbawiciela w Wayne
Data i miejsce urodzenia

ok. 385
Brytania

Data i miejsce śmierci

17 marca między 457 a 492
Saul

Czczony przez

kościoły chrześcijańskie

Wspomnienie

17 marca[a]
30 marca[b]

Atrybuty

liść koniczyny białej, pastorał

Patron

Irlandii, Nigerii, inżynierów, fryzjerów, kowali, górników, bednarzy, upadłych na duchu oraz opiekun zwierząt domowych

Szczególne miejsca kultu

Irlandia

Multimedia w Wikimedia Commons
Pomnik św. Patryka na Wzgórzu Tary.
Figura św. Patryka na dachu Katedry w Mediolanie.
Dzień Świętego Patryka w Buenos Aires (Argentyna).

Życiorys

edytuj

Głównym źródłem wiedzy o życiu Patryka są dwa jego własne utwory: „Wyznanie” (łac. Confessio) i „List do żołnierzy Korotyka” (łac. Epistola ad milites Corotici)[1].

Urodził się około 385 roku w rzymskiej części Brytanii, jako Magonus Sucatus Patricius[2]. Jego ojciec miał na imię Kalpurniusz i był diakonem oraz dekurionem, a matka miała na imię Concessa[2]. W młodości jego rodzina mieszkała w Bannavem Taberniae, a on sam najprawdopodobniej posługiwał się językiem wczesnowalijskim[3]. Nauczył się podstaw łaciny, jednak początkowo nie przykładał się do nauki[3]. W wieku 16 lat został porwany przez Irów i uprowadzony do Irlandii, gdzie prawdopodobnie w Tirawley został sprzedany jako niewolnik[4]. Jego właścicielem był Miliuk, jeden z mniej znaczących władców w Antrim[5]. Patryk zajmował się pasaniem bydła, przez kilka miesięcy z rzędu, bez jedzenia i odzieży[5]. W tym czasie zwrócił się ku religii i zaczął się gorliwie modlić[6]. Po sześciu latach niewoli, udało mu się uciec – przeszedł 300 kilometrów do zatoczki w Wexford, gdzie wsiadł na statek[7]. Po kilku dniach dotarli do wybrzeży Galii gdzie przez około miesiąca nie mogli znaleźć żadnej osady[8]. Było to prawdopodobnie w 407 roku, kiedy to Germanowie spustoszyli Galię[8]. Wkrótce po dotarciu do domu rodzinnego, postanowił, że podejmie się pracy misyjnej w Irlandii[9]. Następnie wyruszył ponownie do Galii, gdzie miał się do tego przygotować[10]. Przebywał najprawdopodobniej w klasztorze w Saint-Honorat (jedna z Wysp Leryńskich) oraz w Auxerre, pod kierownictwem biskupa Germana[11]. Po nieudanej misji Palladiusza, wysunięto kandydaturę Patryka na nowego biskupa Irlandii[12]. Sakrę przyjął najprawdopodobniej w Ebmorii z rąk biskupa Amatoreksa, razem ze swoimi towarzyszami: Auksyliuszem i Iserninusem[13].

Do Irlandii przybył około 432 roku[14]. Praca misyjna tam nie była łatwa, bowiem władzę sprawowało tam wielu władców plemiennych, a ponadto prawo stanowili i egzekwowali druidzi, brehonowie i filidowie[15]. Jego statek przybił do brzegu wyspy w Inber Dee, w okolicach Wicklow[16]. Na początek postanowił nawrócić swojego dawnego pana, Miliuka[16]. Kiedy dotarł do wzgórza Slemish, Miliuk usłyszał, że jego były niewolnik chce go odwiedzić[17]. Obawiając się zależności od dawnego podwładnego, dokonał samospalenia[17]. Następnie Patryk udał się na południe, do Meath, gdzie ochrzcił i pozyskał swojego pierwszego ucznia, nadając mu imię Beningus[18]. Przed pierwszymi świętami Wielkanocnymi w Irlandii, popadł w konflikt z arcykrólem Lóegaire’m mac Néillem, który chciał zabić biskupa, co wielokrotnie doradzali mu druidzi[19]. Ostatecznie pozwolił mu wejść do Tary, a po pewnym czasie niechętnie przyjął chrzest[20]. W następnym roku Patryk udał się do lasu Fochloth, gdzie wybudował kościół, gdzie miał udzielać święceń i sakr[21].

W czasach, gdy Irlandia była najeżdżana przez brytyjskiego władcę Korotyka, a nowo nawróceni chrześcijanie byli mordowani, Patryk starał się o audiencję u niego[22]. Ponieważ nie udało mu się jej uzyskać, napisał „list do żołnierzy Korotyka”, potępiający ich działanie[23]. Liczył, że tekst ten dotrze do brytyjskich biskupów i obłożą oni Korotyka ekskomuniką, jednak nie wiadomo czy to nastąpiło[24]. W 444 roku założył biskupstwo w Armagh, gdzie sam rezydował i od tamtego momentu tam mieli siedzibę prymasowie Irlandii[25].

Zmarł 17 marca między 457 a 492 rokiem w Saulu[26]. Został pochowany w Dún Legthglaisse[27].

Znaczenie w chrześcijaństwie

edytuj
Osobny artykuł: Dzień Świętego Patryka.

Relikwie św. Patryka zostały zniszczone przez protestanckich Anglików.

Patronat

edytuj

Święty Patryk jest patronem Irlandii oraz Nigerii[28]. Jest również uważany za patrona inżynierów, fryzjerów, bednarzy, kowali, górników, upadłych na duchu oraz za opiekuna zwierząt domowych[29][28].

Ikonografia

edytuj

W ikonografii wschodniej święty przedstawiany jest w liturgicznych biskupich szatach z siwą, spiczasto zakończoną brodą. W dłoniach trzyma biskupi pastorał, a na głowie ma założoną mitrę. Niekiedy na przedstawiających go wizerunkach i ikonach znajduje się duży kamienny brytyjski krzyż[29].

W sztuce zachodniej Patryk również przedstawiany jest w stroju biskupim. Zazwyczaj jego atrybutem jest trzymany w dłoni shamrock – liść koniczyny białej (symbol Irlandii) pochodzący od staroceltyckiego triskelionu[30]. Jak głosi legenda miał używać trójlistnej koniczyny próbując przybliżać dogmat o Trójcy Świętej podczas swej misji chrystianizacyjnej w Irlandii[31]. Jego atrybutami są również często węże, które według innej legendy przepędził z Irlandii[29]. Jego postać została spopularyzowana w Stanach Zjednoczonych przez irlandzkich emigrantów[32].

Dzień obchodów

edytuj

Wspomnienie liturgiczne św. Patryka obchodzone jest w Kościele katolickim 17 marca[28], natomiast Cerkiew prawosławna wspomina świętego 17/30 marca[c], tj. 30 marca według kalendarza gregoriańskiego[d].

Obiekty sakralne pod wezwaniem świętego

edytuj

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ liturgia katolicka oraz prawosławna według kalendarza juliańskiego
  2. ↑ Podwójne datowanie.
  3. ↑ prawosławna liturgia według kalendarza gregoriańskiego
  4. ↑ Kult wśród wyznawców prawosławia nie jest zbyt rozpowszechniony.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 67.
  2. ↑ a b Panuś 2004 ↓, s. 7.
  3. ↑ a b Panuś 2004 ↓, s. 8.
  4. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 10.
  5. ↑ a b Panuś 2004 ↓, s. 12.
  6. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 13.
  7. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 15-16.
  8. ↑ a b Panuś 2004 ↓, s. 18-19.
  9. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 21-22.
  10. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 22.
  11. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 23.
  12. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 26.
  13. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 27.
  14. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 28.
  15. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 30.
  16. ↑ a b Panuś 2004 ↓, s. 35.
  17. ↑ a b Panuś 2004 ↓, s. 36.
  18. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 38-39.
  19. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 41-42.
  20. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 43-44.
  21. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 46-47.
  22. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 57.
  23. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 57-58.
  24. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 58-59.
  25. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 65.
  26. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 73-74.
  27. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 75.
  28. ↑ a b c Święty Patryk, biskup. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2022-10-21]. (pol.).
  29. ↑ a b c św. Patryk, biskup Irlandii. cerkiew. [dostęp 2022-10-21]. (pol.).
  30. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 80.
  31. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 81.
  32. ↑ Panuś 2004 ↓, s. 79.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Patryk_z_Irlandii&oldid=71458580”