Park Mużakowski
Park Mużakowski (niem. Park von Muskau, Muskauer Park lub Fürst-Pückler-Park) – park w Polsce i w Niemczech[2], zajmujący 728 ha powierzchni po obu stronach rzeki Nysy Łużyckiej[2], która stanowi granicę polsko-niemiecką[2], w województwie lubuskim, i w powiecie żarskim. Jest to największy park w stylu angielskim na terenie Polski.
 nr rej. L-76/A z 31 grudnia 1998[1]
| |
 Linia graniczna i most w Parku Mużakowskim | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Powierzchnia |
728 ha |
| Data założenia |
1815 |
| Projektant |
Karl Friedrich Schinkel, August Schirmer, John Adey Repton,Jacob Heinrich Rehder |
Położenie na mapie Łęknicy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żarskiego  | |
 51°33′01″N 14°43′36″E/51,550278 14,726667
| |
| Strona internetowa | |
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Obszar parku w roku 1938 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
I, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
2004 |
Polska część parku jest zarządzana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w Warszawie, a niemiecka – przez Fundację Fürst–Pückler–Park Bad Muskau[3] z siedzibą w Oranżerii znajdującej się w parku.
Położenie
edytujPo stronie polskiej znajdują się 522 ha całego założenia parkowego[2][4], a po stronie niemieckiej 206 ha[2][3]. Centralna część parku z zabudowaniami rezydencjalnymi znajduje się po zachodniej stronie rzeki przy niemieckiej miejscowości Mużaków, polska część leży przy miejscowości Łęknica.
Park Mużakowski znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego Łuk Mużakowa oraz Geoparku Łuk Mużakowa. Jest to pierwszy w Polsce geopark przyjęty do Światowej Sieci Geoparków (ang. Global Network of National Geoparks)[5].
Historia
edytujZałożycielem parku był książę Hermann Ludwig Heinrich von Pückler-Muskau[6] (1785–1871), który po podróżach, w tym do Anglii, zachwycił się parkami krajobrazowymi. W 1811 odziedziczył po zmarłym ojcu posiadłość w Muskau. Na początku XIX w. był to zamek z otaczającym go parkiem położonym nad Nysą[7]. W 1815 pierwszego maja Pückler wydał list otwarty do mieszkańców Muskau, w którym prosił o pomoc w zakładaniu parku przypałacowego w stylu angielskim.
W latach 1815–1845 rezydencja rozrosła się w rozległe założenie parkowe w stylu krajobrazowym. Przemodelowano teren, wybudowano mosty przez Nysę, nasadzono tysiące drzew i krzewów. Całość została wpisana w naturalne wnętrze doliny rzeki. W realizacji planów brali udział: Karl Friedrich Schinkel[a], August Schirmer (malarz), John Adey Repton (angielski architekt) oraz Jacob Heinrich Rehder (ogrodnik)[8]. Pogłębiający się kryzys finansowy spowodowany pracami na ogromną skalę oraz podróżami księcia zmusił go do sprzedaży majątku. Z koncepcji obejmującej ponad 700 ha, zrealizowano nieco ponad 250 ha[8]. W 1845 książę był zmuszony sprzedać posiadłość w Muskau i przenieść się z byłą żoną Lucie do Branitz koło Chociebuża, gdzie rozpoczął tworzenie kolejnego parku. Zmarł 4 lutego 1871 roku. Razem z Lucie został pochowany w usypanej piramidzie na jeziorze w parku w Branitz.
Kolejnym właścicielem Parku Mużakowskiego był książę Fryderyk Niderlandzki, który kontynuował prace związane z tworzeniem parku. Kazał przebudować i zmodernizować niektóre budowle. We wschodniej części parku Eduard Petzold wykonał arboretum, w którym znajduje się prawie 3000 gatunków roślin drzewiastych i krzewiastych[8]. Kolekcja zyskała miano najbardziej znaczącej w Niemczech. Prace trwały aż do śmierci księcia w 1881.
W 1883 posiadłość przejęła rodzina von Arnim, która po odratowaniu funduszy Muskau kontynuowała dzieło poprzedników. W latach 1886–1888 w miejscu, które Pückler przeznaczył na wzniesienie kaplicy grobowej powstało mauzoleum[b] dla zmarłej tragicznie żony hrabiego von Arnim[8]. W 1945 rodzina von Arnim została wysiedlona z Muskau.
W czasie II wojny światowej park i budynki parkowe uległo zniszczeniu, w tym główna rezydencja – Nowy Zamek. W centralnej kompozycji parku w pierwszych latach XX wieku ustawiono pomnik ku czci jego twórcy księcia Hermana von Pücklera[8]. Podczas działań frontowych na Nysie Łużyckiej zostały wysadzone dwa historyczne mosty przez rzekę: Most Podwójny odbudowany w 2003 oraz Most Angielski, którego odbudowa zakończyła się w roku 2011. W tym samym roku zakończyła się renowacja Mostu Arkadowego w polskiej części parku.
Zabytki
edytuj
Wyróżnienia
edytuj1 maja 2004 polska część parku została uznana za pomnik historii[9]. 2 lipca 2004 Komitet Światowego Dziedzictwa UNESCO[2] zdecydował jednogłośnie o wpisaniu Parku Mużakowskiego na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, jako 12. obiekt w Polsce[7].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Karl Friedrich Schinkel był autorem przebudowy budynków rezydencji i budowli parkowych.
- ↑ Projektantem był Juliusz Raschdorff.
Przypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubuskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 136 [dostęp 2018-07-10].
- ↑ a b c d e f Oficjalna strona miasta Łęknica - Charakterystyka Parku Mużakowskiego. www.leknica.pl, 17 kwietnia 2009 18:14. [dostęp 2014-06-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)]. (pol.).
- ↑ a b Park Mużakowski 2008 ↓, s. 5.
- ↑ Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków - Łęknica/Bad Muskau, park pałacowy - Park Mużakowski [online], www.lwkz.pl [dostęp 2018-07-30] (ang.).
- ↑ UNESCO/Natural Sciences: 27th European Geoparks Meeting, Brecon, UK, 29–31 March 2011. 17.05.2011. [dostęp 2011-05-22]. (ang.).
- ↑ Park Mużakowski - Historia. www.park-muzakowski.pl. (pol.).
- ↑ a b Park Mużakowski 2008 ↓, s. 7.
- ↑ a b c d e Park Mużakowski 2008 ↓, s. 8.
- ↑ Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 kwietnia 2004 r. w sprawie uznania za pomnik historii (Dz.U. z 2004 r. nr 102, poz. 1059).
Bibliografia
edytuj- Park Mużakowski i atrakcje geoturystyczne okolic Łęknicy. Łęknica: „Chroma” Drukarnia Krzysztof Raczkowski, 2008. ISBN 978-83-922412-2-5.