Ostrężnica
Ostrężnica – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice.
| wieś | |
 Kościół św. Siostry Faustyny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1039[2] |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
32-065[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0324458 |
Położenie na mapie gminy Krzeszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°11′34″N 19°34′19″E/50,192778 19,571944[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
We wsi mieści się szkoła podstawowa i boisko LKS Jutrzenka.
Integralne części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0324464 | Galman | przysiółek |
Historia
edytujTradycje górnictwa rudy galmanu sięgają końca XIII i XIV w. W rejonie Ostrężnicy czynne były kopalnie Gruszka, Wapowska, Żeglarka, Terle, Krzywa, Hynkowska, Szczęsna i Lipia. Wieś Ostrzeżnica położona w województwie krakowskim wchodziła w 1662 roku w skład hrabstwa tęczyńskiego Łukasza Opalińskiego[6]. W drugiej połowie XVII w. czynne były kopalnie galmanu koło Ostrężnicy, skąd wywożony był Wisłą do Gdańska, a stamtąd dalej dostarczany głównie do Szwecji, gdzie używano go do produkcji mosiądzu. Około 1720 r. spławiano do Gdańska z kopalni pod Ostrężnicą rocznie 500 beczek (ok. 350 ton galmanu), a w drugiej połowie XVIII w. ok. 300 beczek (ok. 200 ton). W połowie XIX w. głównym ośrodkiem wydobycia galmanu były kopalnie na terenie Ostrężnicy, koło nowogórskiego przysiółka Paryż.
Po 1854 r. po raz pierwszy użyto nazw własnych kopalń pochodzącymi od nazw pól górniczych. Kopalnia ostrężnicko-lgocka otrzymała imię Katarzyna, która dzieliła się na rewiry: I. Mrowce, II. Kocman, III., IV., V., VI. i VII. Przykra, VIII., X. i XI. Niwki, IX. Babskie. Zbudowana została cechownia, budynki mieszkalne dla dozoru i administracji, oraz składy i stajnie. W 1854 r. kopalnia była wyposażona m.in. w 75 lin szybowych, 70 okutych kibli do wyciągania urobku, 119 taczek, 84 sita i 44 cebry do przesiewania galmanu, 36 skrzyń do płukania galmanu, 1 miech do oczyszczania powietrza w chodnikach. Czynny był jeden kierat wydobywczy. Kopalnia składała się z kilkudziesięciu szybów i całego labiryntu chodników. Później wybito na Galmanie duży szyb i zaopatrzono go w maszynę wydobywczą.
Dokładne plany robót zaczęto tworzyć po 1850 roku. Na północny zachód od wsi, w pobliżu kopalni w latach 1854–1857 została przebudowana na bity gościniec droga z Lgoty do Trzebini, którą wożono galman do trzebińskiej stacji kolejowej. Pod koniec XIX w. nastąpił upadek górnictwa rud cynkowych, wydobycie po 1890 r. zaczęło upadać, wskutek wyczerpywania się złóż. Drobne ilości galmanu wydobywano jeszcze koło przysiółka Galman do I wojny światowej.
W 1908 r. powstała ostrężnicka szkoła, w miejscu gdzie na początku XX w. znajdowała się karczma hrabiów Potockich. W owym roku została ona z placem wykupiona i oddana jako szkoła jednoklasowa. W 1911 r. wybudowano budynek murowany. W czasie II wojny światowej budynek szkoły został zmieniony na niemiecki urząd celny, ponieważ przez zachodnią granicę wioski przebiegała granica pomiędzy Generalnym Gubernatorstwem a III Rzeszą. W 1969 r. szkołę rozbudowano.
Wspólnoty wyznaniowe
edytuj- Kościół rzymskokatolicki:
- parafia pw. św. Faustyny (1999) – kościół św. Siostry Faustyny
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Ostrężnica (Sala Królestwa, Nowa Góra (Łany), ul. Polna 6)[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 95002
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 881 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Jacek Pielas, Podział latyfundium Łukasza Opalińskiego, marszałka nadwornego koronnego z lat 1668-1670, w: Inter maiestatem ac libertatem. Studia z dziejów nowożytnych dedykowane Profesorowi Kazimierzowi Przybosiowi, red. J. Stolicki, M. Ferenc, J. Dąbrowski, Kraków 2010, s. 159.
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2022-06-16].