Wikipedia

Olchawa

wieś w województwie małopolskim

Olchawa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Nowy Wiśnicz[5]. znajduje się w dolinie potoku Polanka na Pogórzu Wiśnickim[6].

Olchawa
wieś
Ilustracja
Dom na wodzie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

bocheński

Gmina

Nowy Wiśnicz

Liczba ludności (2022)

664[2]

Strefa numeracyjna

14

Kod pocztowy

32-720[3]

Tablice rejestracyjne

KBC, KBA[4]

SIMC

0824965

Położenie na mapie gminy Nowy Wiśnicz
Mapa konturowa gminy Nowy Wiśnicz, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Olchawa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Olchawa”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Olchawa”
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego
Mapa konturowa powiatu bocheńskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Olchawa”
Ziemia49°55′04″N 20°26′33″E/49,917778 20,442500[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W 1595 roku wieś położona w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego była własnością kasztelana małogoskiego Sebastiana Lubomirskiego[7].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnowskiego.

Części wsi

edytuj
Integralne części wsi Olchawa[8][9]
SIMC Nazwa Rodzaj
0824994 Ćków część wsi
0824971 Dworskie część wsi
0824988 Działy część wsi

Historia

edytuj

Olchawa powstała około roku 1340 na miejscu dawnego lasu przynależnego do Doluszyc, w tym czasie zaczęto wznosić też drewniany kościół dla erygowanej tam parafii. Wzniesiona świątynia pod wezwaniem św. Marcina była kryta gontem, posiadała na froncie wieżę dzwonniczą, przez którą wchodziło się do wnętrza. Wokół świątyni znajdował się cmentarz oraz plebania, która przebudowana przetrwała do XX wieku. Kronika Olchawy potwierdza, że jeden z obrazów w ołtarzu głównym w kościele wiśnickim pochodzi z kościoła olchawskiego. Od 1395 roku we wsi istnieje urząd sołtysa, w tym roku bowiem wieś otrzymała prawa niemieckie.[10]
W grudniu 1898 roku wieś Kopaliny i Olchawę nabył od prof. dr Maurycego Straszewskiego Tytus Meyssner z Wieruszyc (wnuk Ferdynanda Lubicz-Meysnera, kapitana wojsk Królestwa Polskiego, syn Anastazego[11])., zastępca prezesa Rady powiatowej bocheńskiej, za 200 000 złr.[12]

Varia

edytuj
  • Podczas I wojny światowej we wsi przez krótki czas stacjonowała sotnia kozacka. Oddział został ostrzelany przez artylerię austro-węgierską. Spłoszone konie, próbując zerwać lejce, uszkodziły drewniane budynki, do których były przywiązane.
  • W Olchawie mieszkała rodzina rzeźbiarzy ludowych: Wawrzyniec Golonka (1872–1943) i Franciszek Golonka (1898-1978). Ich prace można oglądać do dziś w muzeach w Bochni i Krakowie. Zachowały się nieliczne kapliczki przydrożne ich autorstwa.[13]
  • W Olchawie można oglądać tzw. Pańską Górę, na której pozyskiwano przez lata piaskowiec – także metoda strzałową. Dziś zarośnięty kamieniołom jest słabo widoczny od strony drogi łączącej Olchawę z Królówką.
  • Do lat 70. XX wieku droga łącząca Nowy Wiśnicz z Królówką była drogą szutrowo-gruntową.
  • Olchawa, choć w znacznej części leży w niecce, i okresowo bywała zalewana przez miejscowy strumień Polankę (zwaną tutaj też Olchawką), zmaga się z niskim poziomem wód gruntowych. Podobny problem występuje w całym pasie południowej Małopolski.
  • Z Olchawy można przejść drogą leśną, w części zarośniętą, do Bochni. Droga ta jest znacznie krótsza od trasy prowadzącej drogą asfaltową. Droga ta była popularna wśród mieszkańców jeszcze w latach 50. gdy nie było regularnej komunikacji z Bochnią.
  • We wsi działa szkoła podstawowa – niedaleko od niej (ok, 200 m), po skosie w prawo, po drugiej stronie drogi znajdowała się plebania, która była ostatnią pozostałością po zabudowaniach dawnego kościoła parafialnego. Dawniej droga biegła właśnie koło plebanii, skręcając ostro na południe w kierunku dzisiejszej szkoły.[10]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 92178
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 846 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 kwietnia 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rejestracji i oznaczania pojazdów (Dz.U. z 2015 r. poz. 669)
  5. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  6. ↑ Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna. [dostęp 2017-05-20].
  7. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 108.
  8. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  9. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  10. ↑ a b https://nowywisnicz.pl/miejscowosci/olchawa/
  11. ↑ https://mojlapanow.pl/lapanowski-slad-na-mieczu/
  12. ↑ Czas 1898 nr 284
  13. ↑ Marian Pokropek "Atlas Sztuki Ludowej i Folkloru w Polsce", Wydawnictwo Arkady, Warszawa 1978, strona253
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Olchawa&oldid=72546572”