Olbrachcice Wielkie
Olbrachcice Wielkie (niem. Olbersdorf, od 1934 r. Groß Olbersdorf[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie.
| wieś | |
 Kościół św. Floriana w Olbrachcicach Wielkich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
643[2] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DZA |
| SIMC |
0856563 |
Położenie na mapie gminy Ząbkowice Śląskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego  | |
 50°36′23″N 16°46′50″E/50,606389 16,780556[1]
| |
| Strona internetowa | |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| nie nadano | Albertów | kolonia |
Toponimia
edytujNiemiecka nazwa wsi Olbersdorf jest dzierżawcza od imienia założyciela wsi Alberta[6].
Historia
edytujPierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1292 roku i była określona jako Villa Alberti. Pierwotnie była własnością księcia ziębickiego, a od XIII wieku do 1810 roku należała do cysterek z Trzebnicy, jednak prawnie od 1322 roku wchodziła w skład pobliskiego miasta Ząbkowice Śląskie[7]. W 1830 roku wieś należała do domeny królewskiej[8]. Od XVII wieku wzmiankowano o istnieniu we wsi źródeł wody siarkowej o charakterze leczniczym, co w XVIII wieku doprowadziło do budowy pierwszego domu zdrojowego. Kolejny powstał w 1815 roku, a obok niego urządzono park. Po zaniku źródła w XIX wieku, w domu zdrojowym funkcjonowała restauracja Badehaus.
Podział administracyjny
edytujDo połowy XVIII w. wieś znajdowała się w księstwie ziębickim, od 1816 r. w powiecie ząbkowickim[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Demografia
edytujWedług Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyły 643 mieszkańców[2]. Są trzecią co do wielkości miejscowością gminy Ząbkowice Śląskie.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[9]:
- kościół parafialny pw. św. Floriana, z XVIII w., XIX w.
Inne:
- krzyż pokutny z 1585 roku z napisem W. Hoene, przy ścianie remizy
- dawna szkoła, pod numerem 113
- kamienica rodziny Fuhrmann, pod numerem
- dawna gospoda z winiarnią, salą taneczną i ogródkiem gastronomicznym, obecnie świetlica wiejska, pod numerem 23
- młyn
- krzyż przydrożny z XIX wieku
Wieża rycerska w Olbrachcicach
edytujWieża została zbudowana przypuszczalnie po 1569 roku i ozdobiona, widoczną jeszcze częściowo, renesansową dekoracją sgraffitową. Przypuszczalnym inicjatorem jej budowy był szlachcic Ludwik von Pfeil, któremu w 1569 roku miasto Ząbkowice sprzedało część Olbrachcic. Wieża ma boki o wymiarach około 7 metrów, dekorowana była malowanymi na tynku pseudoboniowaniami podkreślającymi narożniki i obramienia otworów okiennych, a pod nią znajdują się sklepiono kolebkowo piwnice. Po zachodniej stronie wieży znajdują się pozostałości dobudówki powstałej przypuszczalnie w XVIII wieku. We wnętrzu zachowały się oryginalne drzwi prowadzące na drugą kondygnację[10]. Po 1846 roku przebudowano zwieńczenie wieży oraz dobudowano do niej budynek piętrowego dworu o cechach eklektycznych, który być może jest przekształconym budynkiem dworu barokowego z XVII lub XVIII wieku[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 92166
- ↑ a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 856 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Zarządzenie ministerstwa spraw wewnętrznych Prus z 18 marca 1934 r. Zob.Frankensteiner Kreis-Blatt 1934, nr 37, brak paginacji.
- ↑ Otwarte Dane [online], dane.gov.pl [dostęp 2023-08-15].
- ↑ Heinrich (1812-1897) Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit. - Zweite vermehrte und verbesserte Auflage, „410 II”, 1888 [dostęp 2023-11-08].
- ↑ a b Olbrachcice Wielkie – Portal informacyjny Gminy Ząbkowice Śląskie [online], www.zabkowiceslaskie.pl [dostęp 2023-01-04].
- ↑ Super User, Olbrachcice Wielkie [online], www.palaceslaska.pl [dostęp 2023-01-04] (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 244. [dostęp 2012-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Zamki w Polsce [online], forum.zamki.pl [dostęp 2023-01-05].
- ↑ Olbrachcice Wielkie (niem. Gross Olbersdorf) – wieża rycerska [online], www.straznicyczasu.pl [dostęp 2023-01-04].