Nowy Borek (województwo podkarpackie)
Nowy Borek – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim w powiecie rzeszowskim w gminie Błażowa[5][4]
| wieś | |
 Nowy Borek w kwietniu 2009 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
1677[2] |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
36-030[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RZE |
| SIMC |
0644401[4] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Błażowa  | |
 49°55′23″N 22°05′06″E/49,923056 22,085000[1]
| |
Nowy Borek jest oddalony od Rzeszowa o 15 km. Mieszka tu 15,2% mieszkańców gminy; kobiety stanowią 50,4% mieszkańców, a 49,6% ludności to mężczyźni[6].
We wsi działa Szkoła Podstawowa im. Gen. Bryg. Mieczysława Boruty-Spiechowicza[7].
Nowy Borek należy od kilku wieków do parafii w Borku Starym.
W latach 1954–1959 wieś była siedzibą gromady Borek Nowy. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie rzeszowskim.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0644418 | Babiak | część wsi |
| 0644424 | Czerwonki | część wsi |
| 0644430 | Dębczak | część wsi |
| 0644447 | Dół | część wsi |
| 0644453 | Dział | część wsi |
| 0644460 | Góra | część wsi |
| 0644476 | Jaworznik | część wsi |
| 0644482 | Koziniec | część wsi |
| 0644499 | Nowa Droga | część wsi |
| 0644507 | Poręby | część wsi |
| 0644513 | Postronie | część wsi |
| 0644520 | Przy Granicy | część wsi |
| 0644536 | Przylasek Mały | część wsi |
| 0644542 | Przylasek Wielki | część wsi |
| 0644559 | Siwcowa | część wsi |
| 0644565 | Stawiska | część wsi |
| 0644571 | Wola | część wsi |
Historia
edytujJedna z wielu włości Pileckich. W 1450 właścicielem był Jan z Pilczy syn Elżbiety Granowskiej trzeciej żony Władysława Jagiełły[8]. Była to wieś dobrze zagospodarowana – w 1515 było tu 18 tanów, młyn i karczma z browarem. Były tu role sołtysie, czyli wieś lokowano na prawie niemieckim.
Wieś położona w powiecie przemyskim, była własnością Branickich, jej posesorem był Paweł Moszyński, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672[9], spalone zostały m.in. 2 karczmy i młyn[10].
W 1772 Nowy Borek należał do „hrabstwa tyczyńskiego”, a w 1790 – do dominium tyczyńskiego (obejmowało 19 wsi). W 1821 istniała już filia parafii tyczyńskiej w Borku. Był tam też wówczas folwark plebański. W połowie XIX w. w Nowym Borku stał duży młyn wodny dwukołowy nad rzeką Ryjak, duży folwark w pobliżu młyna, folwark plebański (od strony Borku Starego), 3 karczmy oraz duża liczba kapliczek i krzyży przydrożnych. Zabudowa wsi była przeważnie drewniana. Była to wieś duża – w 1880 miała 1429 mieszkańców. W latach 1855–1885 właścicielem Nowego Borku był Maurycy Szymanowski, od 1886 – Helena baronowa Brunicka, a od 1905 – Konstanty baron Brunicki.
Na terenie wsi Nowy Borek znajdują się 2 zabytkowe obiekty wpisane do rejestru zabytków: kapliczka z połowy XIX w. oraz grób kurhan Borek Nowy, st. 28[11].
Pierwsza szkoła powszechna w Nowym Borku działała latach 1870–1955 w parterowym murowanym budynku usytuowanym w obejściu obecnej szkoły w pobliżu głównej drogi. Mieściły się w nim 2 sale lekcyjne, pokój nauczycielski spełniający równocześnie funkcje kancelarii, korytarz oraz mieszkanie dla kierownika szkoły. 1 września 1955 oddano do użytku nowy budynek szkolny, a w starym mieściły się mieszkania dla nauczycieli[12].
Sport
edytujW Nowym Borku istnieje klub sekcji piłki nożnej „KS Szarotka Nowy Borek” założony w 2010. W sezonie 2014/2015 klub występował w V lidze klasie B w okręgu łańcuckim[13].
Osoby związane z miejscowością
edytuj- Józef Synoś (1893–1940) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej
- Marian Piech (1929–2012) – profesor nauk rolniczych w zakresie agronomii, doświadczalnictwa i hodowli roślin
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 89836
- ↑ Raport o stanie gminy Błażowa za rok 2023. Stan ludności 31.12.2023 s. 15 [dostęp 2024-10-14].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 829 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 18, 2013-02-13. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2013-04-24].
- ↑ Wieś Nowy Borek (podkarpackie) » mapy, GUS, nieruchomości, szkoły, atrakcje, kod pocztowy, kierunkowy, edukacja, przedszkola, demografia, zabytki, tabele, statystyki, drogi publiczne, liczba ludności [online], 22 kwietnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2018-04-22].
- ↑ Szkoła Podstawowa w Nowym Borku – strona internetowa Szkoły (dostęp 2024-10-14).
- ↑ Termini terrestres Przeworscenses 1450. „Akta Grodzkie i Ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwów tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie wydane staraniem Galicyjskiego Wydziału Krajowego”, 1888, 13.
- ↑ Andrzej Gliwa. Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku (cz. I). „Prace Hist.-Archiw.” Rzeszów 2003, 13, s. 142.
- ↑ Nowy Borek na stronie internetowej gminy Błażowa (dostęp 2024-10-14).
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa (NID), Wieś Nowy Borek (podkarpackie) » mapy, GUS, nieruchomości, szkoły, atrakcje, kod pocztowy, kierunkowy, edukacja, przedszkola, demografia, zabytki, tabele, statystyki, drogi publiczne, liczba ludności [online], 22 kwietnia 2018 [zarchiwizowane z adresu 2018-02-25].
- ↑ Maria Kmiotek. Historia szkoły na stronie internetowej Szkoły (dostęp 2024-10-14).
- ↑ KS Szarotka Nowy Borek, 90minut.pl, [dostęp 2021-06-08].
Linki zewnętrzne
edytuj- Borek (3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 309. (dostęp 2024-10-14)
- Nowy Borek na stronie internetowej Gminy Błażowa (dostęp 2024-10-14)