Mrozowiccy herbu Prus III
polski ród szlachecki
Mrozowiccy – polski ród szlachecki pieczętujący się herbem Prus III[1][2]
Pochodzenia staropruskiego, od II połowy XIII wieku obecny na Mazowszu, gdzie otrzymał od książąt mazowieckich w zamian za służbę wojskową nadania ziemskie na obszarze położonym na południe od dzisiejszej Warszawy w okolicach Grójca[3][4]. W połowie XV wieku przyjęli nazwisko od dóbr Mrozowice w ziemi bełskiej i do końca XVIII wieku pisali się z Mrozowic[5]; byli wspólnego pochodzenia z senatorską rodziną Wieczwińskich vel Wieczffińskich vel Witwińskich[6][7][8], która w tym czasie otrzymała nadania w ziemi zawkrzeńskiej i przyjęła swoje nazwisko od dóbr Wieczwnia (obecnie Wieczfnia Kościelna)[9][10]. Służyli rycersko, jako rotmistrzowie, pułkownicy i regimentarze wojsk koronnych, w wojnach z: Tatarami, Turcją, Moskwą i Multanami, często poświęcając swoje życie[11][12][13][14]. Do końca I Rzeczypospolitej wielu z nich, mając gruntowne wykształcenie zdobyte w kolegiach jezuickich, Akademii Krakowskiej i Zamojskiej, pełniło urzędy grodzkie i ziemskie, głównie sędziowskie, na Rusi Czerwonej[15][16][17][18][19][20][21] oraz funkcje sekretarzy królewskich, kolejno królów: Władysława IV, Jana Kazimierza, Michała Korybuta Wiśniowieckiego, Jana III Sobieskiego i Augusta II Mocnego[22][23] oraz podkomorzego koronnego i szambelana Stanisława Augusta Poniatowskiego[18]. Brali udział w: Konfederacji Barskiej[17][18], wojnie z Austrią 1809, wojnie z Rosją 1812[24], Wiośnie Ludów w Galicji 1848, Powstaniu Węgierskim 1848, Powstaniu Styczniowym[25][26], I Wojnie Światowej[27], Kampanii Wrześniowej 1939, II Wojnie Światowej na Zachodzie[28] oraz w Powstaniu Warszawskim[29]. Wielu przedstawicieli rodziny od początków XVII wieku było ludźmi pióra: poetami, pisarzami, tłumaczami literatury historycznej i religijnej, publicystami i dziennikarzami, którzy publikowali w językach: łacińskim, polskim i francuskim[30][26][31][32][33][27][28][34].
Przedstawiciele rodu
edytuj- Adam Mrozowicki (1705-1775) – starosta stęgwilski, regimentarz wojsk koronnych, konfederat barski, skarbnik lwowski, podsędek ziemski lwowski
- Adam Kazimierz Mrozowicki (1877-1914) – porucznik artylerii wojsk Austrio-Węgier
- Aleksander Mrozowicki (1555-1600) – mąż rycerski, uczestnik wojen z: Turcją, Wołoszczyzną i Tatarami
- Aleksander Mrozowicki (1674-1733) – podstoli bracławski, sędzia kapturowy ziemi halickiej
- Barbara Aniela Mrozowicka (1741-1796) – starościanka stęgwilska, benedyktynka sakramentka
- Franciszek Mrozowicki (1788–1843) – porucznik ułanów Księstwa Warszawskiego
- Irena Mrozowicka (1863-1939) – pisarka dla młodzieży i dzieci, działaczka społeczna
- Jan Franciszek Mrozowicki (1652-1714) – sędzia ziemski lwowski, pisarz ziemski halicki, sędzia i podstarości buski, stolnik trembowelski, deputat na Trybunał Koronny, poseł na Sejmy
- Jan Klemens Mrozowicki (1910-1972) – kapitan żeglugi wielkiej, literat
- Jerzy Mrozowicki (1605-1677) – sekretarz królewski, deputat na Trybunał Główny Koronny w Lublinie, rotmistrz pospolitego ruszenia ziemi halickiej, pisarz ziemski halicki, poseł na sejmy, podstarości halicki, podstarości lwowski, poseł do hospodara mołdawskiego Bazylego Lupu, pisarz ziemski żydaczowski, sędzia kapturowy ziemi halickiej, podstarości i sędzia grodzki krakowski, komornik ziemski krakowski, elektor w latach: 1632, 1648 i 1669
- Józef Michał Mrozowicki (1913-1940) – komendant główny Legionu Młodych, prezes Legionu Młodzieży Polskiej, redaktor naczelny Kuźni Młodych, publicysta
- Józef Michał Wincenty Kazimierz Mrozowicki (1747-1828) – pułkownik JKM, konfederat barski, członek Stanów Galicyjskich
- Konstanty Stanisław Mrozowicki (1649-1717) – sekretarz królewski, prezydent Lubelskiego Trybunału Koronnego, ksiądz, administrator sede vacante Archidiecezji Lwowskiej, kanclerz kapituły metropolitalnej, oficjał, wikariusz generalny i archidiakon lwowski, proboszcz buski i rohatyński
- Marcin Mrozowicki (1651-1688) – cześnik buski, podstoli grabowiecki, elektor 1669
- Michał Władysław Mrozowicki (1826-1871) – kapitan Legionu Polskiego na Węgrzech, komisarz pełnomocny Rządu Narodowego Powstania Styczniowego w Księstwach Naddunajskich, Komisarz Wojenny i Administracyjny w Mołdawii, publicysta
- Michał Piotr Mrozowicki (ur. 1956-) – profesor dr habil., literaturoznawca, romanista
- Mikołaj Sabba Mrozowicki (1739-1827) – podkomorzy JKM, konsyliarz i członek Rady Generalnej Konfederacji Barskiej, rotmistrz chorągwi pancernej, elektor 1764, członek Stanów Galicyjskich
- Paweł Mrozowicki (1589-1640) – podstarości i pisarz grodzki trembowelski, pisarz ostrzeszowski, poseł na Sejm, elektor 1632
- Paweł Mrozowicki (1645-1697) – sędzia ziemski halicki, sędzia kapturowy ziemi halickiej, pisarz ziemski halicki, podstarości lwowski, notariusz ziemski halicki, sędzia grodzki lwowski, pisarz grodzki żydaczowski, komornik graniczny żydaczowski i lwowski, deputat na Trybunały Koronne, elektor 1669 i 1674
- Regina Anastazja Mrozowicka (1879-1968) – literatka, dziennikarka, tłumaczka literatury francuskiej
- Stanisław Mrozowicki (1585-1618) – rotmistrz Lisowczyków
- Stanisław Mrozowicki Morozenko (1610-1649) – pułkownik korsuński
- Stanisław Mrozowicki (1677-1704) – skarbnik lwowski
- Stanisław Mrozowicki (1757-1832) – członek Stanów Galicyjskich, członek władz tymczasowych Galicji w 1809 roku
- Teodor Józef Tadeusz Ignacy Mrozowicki (1784-1862) – pionier przemysłu cukrowniczego w Galicji
- Wizyta Teresa Mrozowicka (1758-1774) – starościanka stęgwilska, tłumaczka literatury historycznej
- Zofia Kazimiera z Mrozowickich Rudnicka (1828-1903) – powieściopisarka, nowelistka, pisarka dla dzieci
- Zofia Mrozowicka (1861-1917) – pisarka pozytywistyczna, publicystka i działaczka społeczna
- Zofia Janina z Żelskich Mrozowicka (1888-1970) – dziennikarka, działaczka społeczna
Przypisy
edytuj- ↑ https://web.archive.org/web/20181125030737/http://www.genesis.jaxasoft.se/text/Kronika/tablica20_s158_90.html [dostęp 2018-11-25]
- ↑ Józef Andrzej Załuski, Anecdota quaedam singularia celsissimae de Prussiis Ducum, ac S.R.J Principum Jabłonoviorum Domus…, Varsaviae, s. 356., 1755.
- ↑ Jadwiga Chwalibińska, Ród Prusów w wiekach średnich, Toruń, s. 32 nn, 1948.
- ↑ Piotr Szczurowski, Ród heraldyczny Prus na Mazowszu w XIII-XVI wieku, Sandomierz, s. 81 nn, 2018.
- ↑ Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Państwowego we Lwowie w dalszym ciągu Wydawnictwa Fundacji Al. Hr. Stadnickiego ogłaszane przez Towarzystwo Naukowe we Lwowie. Lauda Sejmikowe Halickie 1575-1695, wyd. Antoni Prochaska, t. XXIV, Lwów, s. 14, 67-72, 75-77, 78-81, 95-96, 130, 169, 187, 279-281, 313-317, 319, 329, 326, 362, 372, 383, 184., 1931.
- ↑ Szymon Okolski, Orbis Polonus splendoribus coeli, triumphis mundi, pulchritudine animantium condecoratus, in quo antiqua Sarmatorum gentiliata pervetusta nobilitatis insignia etc. specificantur et relucent. T. II. Kraków (łac.), s. 554, 1643.
- ↑ Kasper Niesiecki, Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami... ozdobiona, potomnym zaś wiekom na zaszczyt i nieśmiertelną sławę pamiętnych w tej ojczyźnie synów podana... roku wolności ludzkiej przez wcielonego Boga windykowanej, t. III, Lwów, s. 318., 1740.
- ↑ Piotr Szczurowski, Ród heraldyczny Prus na Mazowszu w XIII-XVI wieku, Sandomierz, s. 276, 2018.
- ↑ Seweryn Uruski, Rodzina Herbarz szlachty polskiej. T. XI. Warszawa, s. 330-331, 1914.
- ↑ Jadwiga Chwalibińska, Ród Prusów w wiekach średnich, Toruń, s. 67-68, 1948.
- ↑ Tomasz Święcki, Historyczne pamiątki imiennych rodzin i osób Dawnej Polski, t. I, Warszawa, s. 183, 1858.
- ↑ Wacław Szczygielski, Mrozowicki Adam h. Prus III, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXII, s. 206-208, 1977.
- ↑ Edward Muszalski, Mrozowicki Józef Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 208-209, 1977.
- ↑ Kasper Niesiecki, Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami... ozdobiona, potomnym zaś wiekom na zaszczyt i nieśmiertelną sławę pamiętnych w tej ojczyźnie synów podana... roku wolności ludzkiej przez wcielonego Boga windykowanej, t. III, Lwów, s. 318, 1740.
- ↑ Kazimierz Przyboś, Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, Wrocław-Warszawa, s. 25, 175, 176, 307, 503, 697, 1050, 1051, 119, 1133, 1140, 1987.
- ↑ Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Państwowego we Lwowie w dalszym ciągu Wydawnictwa Fundacji Al. Hr. Stadnickiego ogłaszane przez Towarzystwo Naukowe we Lwowie. Lauda Sejmikowe Halickie 1575-1695, wyd. Antoni Prochaska, t. XXIV, Lwów, s. 14, 67-72, 75-77, 78-81, 95-96, 130, 169, 187, 279-281, 313-317, 319, 329, 326, 362, 372, 383, 184, 1931.
- ↑ a b Wacław Szczygielski, Mrozowicki Adam h. Prus III, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 206-208, 1977.
- ↑ a b c Wacław Szczygielski, Mrozowicki Mikołaj h. Prus III, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 209-210, 1977.
- ↑ Karol Maleczyński, Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783, Lwów, s. 40, 41, 44, 71, 73, 75, 107, 113, 128, 148, 1938.
- ↑ Wenanty Tyszkowski, Kostka Nayosobliwsza Całey Polski Korpus mocny y nieprzełamany Szczegulnie Czyniąca. S. Stanisław Kostka Kazaniem Panegirycznym na Fest Iego mianym dowodnie w Kościele S.J. Collegium Lwowskiego Ukazana, a J. W. Wielmożnym Adamowi Mrozowickiemu y Ewie z Puzynow Mrozowickiey Stęgwilskim &c. Starostom Przy Imieninach Oboyga, na SS. SS. Adama y Ewy za Wiązanie Ofiarowana..., Lwów, 1746.
- ↑ Zbiór Aleksandra Czołowskiego, Zespół nr 388, Notatki oraz wypisy Ludwika Zielińskiego z akt ziem. i grod. z XV-XVIII w. dot. Młockich, Morskich i Mrozowickich, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. 487
- ↑ Kazimierz Przyboś, Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, Wrocław-Warszawa, 175, 1987.
- ↑ Henryk Gmiterek, Promocje doktorskie w Akademii Zamojskiej, [w:] W kręgu akademickiego Zamościa, red. H. Gmiterek, Lublin, s. 229, 1996.
- ↑ Bronisław Gembarzewski, Wojsko Polskie. Księstwo Warszawskie 1807-1814, Warszawa, s. XXVII, 1905.
- ↑ Stefan Kieniewicz, Mrozowicki Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 209, 1977.
- ↑ a b Jerzy Adam Mrozowicki, Niezwykły żywot Michała Mrozowickiego – powstańca, dyplomaty oraz emigranta politycznego, i jego potomków, [w:] Verbum Nobile. Pismo środowiska szlacheckiego, nr 20/2016, 2016.
- ↑ a b Encyklopedia Gdyni (biogram Żelskiej-Mrozowickiej Zofii Janiny), Gdynia, s. 984, 2006.
- ↑ a b Encyklopedia Gdyni (biogram Mrozowickiego Jana Klemensa), Gdynia, s. 481, 2006.
- ↑ https://www.1944.pl/powstancze-biogramy/anna-mrozowicka,32248.html [dostęp: 2018-12-16]
- ↑ Barbara Milewska-Waźbińska, (In)diserta serta. Kilka uwag o drukach upamiętniających promocje akademickie, [w:] Studia Classica et Neolatina XV. Quiddam novi? Certe. Pars II, Gdańsk, s. 10, 2016.
- ↑ Antoni Jopek, Mrozowicka Zofia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 205-206, 1977.
- ↑ Antoni Jopek, Mrozowicka Irena, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 204-205, 1977.
- ↑ Edward Muszalski, Mrozowicki Józef Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, s. 205-206, 1977.
- ↑ Cecylia Gajkowska, Rudnicka z Mrozowickich Zofia, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXXII, s. 612, 1989–1991.
Bibliografia
edytuj- Volumina Legum. Prawa, konstytucye y przywileie Królestwa Polskiego, Wielkiego Xięstwa Litewskiego y wszystkich prowincyi należących na walnych seymiech koronnych od Seymu Wiślickiego roku pańskiego 1347 aż do ostatniego Seymu uchwalone, wyd. Jozafat Ohryzko, T. 3, Petersburg 1859, s. 419; T. 4, Petersburg 1859, s. 97, 105, 231, 293, 443; T. 5. Petersburg 1859, s. 20, 154; T. 6, Petersburg 1860, s. 100; T. 7, Petersburg 1860, s. 118,119.
- Józef Andrzej Załuski, Anecdota quaedam singularia celsissimae de Prussiis Ducum, ac S.R.J Principum Jabłonoviorum Domus…, Varsaviae 1755, s. 356.
- Szymon Okolski, Orbis Polonus splendoribus coeli, triumphis mundi, pulchritudine animantium condecoratus, in quo antiqua Sarmatorum gentiliata pervetusta nobilitatis insignia etc. specificantur et relucent. t. II, Kraków 1643, s. 554.
- Piotr Szczurowski, Ród heraldyczny Prus na Mazowszu w XIII-XVI wieku, Sandomierz 2018.
- Seweryn Uruski, Rodzina Herbarz szlachty polskiej. T. XI. Warszawa 1914, s. 330-331.
- Jadwiga Chwalibińska, Ród Prusów w wiekach średnich, Toruń 1948.
- Tomasz Święcki, Historyczne pamiątki imiennych rodzin i osób Dawnej Polski, t. I, Warszawa 1858, s. 183.
- Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, (opr. Kazimierz Przyboś), Wrocław-Warszawa 1987, s. 25, 175, 176, 307, 503, 697, 1050, 1051, 119, 1133, 1140.
- Akta grodzkie i ziemskie z Archiwum Państwowego we Lwowie w dalszym ciągu Wydawnictwa Fundacji Al. Hr. Stadnickiego ogłaszane przez Towarzystwo Naukowe we Lwowie. Lauda Sejmikowe Halickie 1575-1695, wyd. Antoni Prochaska, t. XXIV, Lwów 1931, s. 14, 67-72, 75-77, 78-81, 95-96, 130, 169, 187, 279-281, 313-317, 319, 329, 326, 362, 372, 383, 184.
- Karol Maleczyński, Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783, Lwów 1938, s. 40, 41, 44, 71, 73, 75, 107, 113, 128, 148.
- Wenanty Tyszkowski, Kostka Nayosobliwsza Całey Polski Korpus mocny y nieprzełamany Szczegulnie Czyniąca. S. Stanisław Kostka Kazaniem Panegirycznym na Fest Iego mianym dowodnie w Kościele S.J. Collegium Lwowskiego Ukazana, a J. W. Wielmożnym Adamowi Mrozowickiemu y Ewie z Puzynow Mrozowickiey Stęgwilskim &c. Starostom Przy Imieninach Oboyga, na SS. SS. Adama y Ewy za Wiązanie Ofiarowana..., Lwów 1746.
- Zbiór Aleksandra Czołowskiego, Zespół nr 388, Notatki oraz wypisy Ludwika Zielińskiego z akt ziem. i grod. z XV-XVIII w. dot. Młockich, Morskich i Mrozowickich, [w:] Archiwum Główne Akt Dawnych, sygn. 487.
- Kazimierz Przyboś, Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku (ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, Wrocław-Warszawa, 175, 1987.
- Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, 1977, s. 204-210; t. XXXII, 1989–1991, s. 612.
- Encyklopedia Gdyni, Gdynia, 2006, s. 481, 984.
Literatura dodatkowa
edytuj- Mrozowicki herbu Prus. W: Kasper Niesiecki: Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami.... T. III. Lwów: drukarnia Collegium Lwowskiego Societatis Jesu, 1740, s. 317–318.