Most Brookliński

Most Brookliński
Brooklyn Bridge
Państwo	Stany Zjednoczone
Miejscowość	Nowy Jork
	Podstawowe dane
Przeszkoda	East River
Długość	1834 m
Szerokość:; • całkowita	; 26 m
Data budowy	od 3 stycznia 1870; do 24 maja 1883
Projektant	John Augustus Roebling
	Położenie na mapie Nowego Jorku Most Brookliński
	Położenie na mapie Stanów Zjednoczonych Most Brookliński
	Położenie na mapie stanu Nowy Jork Most Brookliński
	40°42′21″N 73°59′48″W/40,705833 -73,996667
	Multimedia w Wikimedia Commons

Most Brookliński^[1] (ang. Brooklyn Bridge) – jeden z najstarszych mostów wiszących na świecie o długości 1834 m (przęsło główne znajdujące się nad wodą ma długość 486 m), szerokości 26 m i wysokości 84 m. Łączy nowojorskie dzielnice Brooklyn i Manhattan, które oddziela od siebie East River. W chwili zakończenia budowy w 1883 r. był jednym z największych stalowych mostów wiszących na świecie.

Most Brookliński jest zaliczany do najsłynniejszych obiektów Nowego Jorku; jest znany m.in. z wielu filmów Hollywood.

Historia

Most zaczęto wznosić 3 stycznia 1870 roku, a ukończono i otwarto dla ruchu 13 lat później, 24 maja 1883 roku. Budowa kosztowała około 15 milionów dolarów. Przy jego wznoszeniu zginęło 27 osób. Został wybudowany w stylu neogotyckim z charakterystycznymi, wysokimi łukami. Most został zaprojektowany przez firmę inżyniera budownictwa Johna Augustusa Roeblinga z Trenton, który miał na swym koncie kilka podobnych konstrukcji, jednak na dużo mniejszą skalę. Zmarł on wkrótce po rozpoczęciu budowy w wyniku infekcji stopy, a prace musiał kontynuować jego syn – Washington. On z kolei budowę mostu przypłacił zdrowiem zapadając na chorobę kesonową (w wyniku pracy w sprężonym powietrzu).

Most na początku obsługiwał jedynie ruch konny i tramwajowy; obecnie ma sześć pasów ruchu (po trzy w każdym kierunku) dla samochodów i pośrodku (powyżej pasów ruchu dla samochodów) chodnik dla pieszych (zabroniony jest ruch ciężarówek i autobusów, powyżej 2,7 t). W 1977 r. most został umieszczony w rejestrze zabytków architektonicznych. Budowla nie została przetestowana w tunelu aerodynamicznym (pod względem odporności na wiatr), ale dzięki mocnej konstrukcji udało się jej przetrwać, podczas gdy wiele podobnych mostów padło ofiarą sił natury.

Wraz z oddaniem mostu do użytku został na nim zamontowany system tramwaju linowego „bez końca”, czyli z liną poruszającą się ruchem okrężnym^[2]. Maszynownia liny znajdowała się na wschodnim brzegu East River. Możliwy był jednoczesny transport dwóch dwuczłonowych wagonów na moście^[2]. Wagony dojeżdżały do przyczółków mostu podczepione do lokomotywy, tam były od niej odłączane i zaczepiane do liny. Po przejechaniu przez most odczepiano się od liny i ponownie przyczepiano do lokomotywy z drugiej strony^[2]. W 1908 roku – po zbudowaniu tunelu pod East River – zrezygnowano z tego systemu^[2].

1 marca 1994 roku na moście doszło do tragicznego wydarzenia, gdy Libańczyk Rashid Baz ostrzelał furgonetkę przewożącą członków ortodoksyjnej grupy żydowskiej Chabad-Lubawicz, w której znajdował się 16-letni Ari Halberstam i kilka innych osób; Halberstam zmarł 5 dni później w wyniku odniesionych ran. Baz prawdopodobnie działał w akcie zemsty za masakrę 29 muzułmanów dokonaną przez Barucha Goldsteina.

Most Brookliński w kulturze, sztuce i poezji

artykuł El Puente de Brooklyn opublikowany w 1883 roku przez José Martí^[3];

wiersz Edwarda Stachury „Nie Brookliński Most” z muzyką K. Myszkowskiego, wykonywane przez Stare Dobre Małżeństwo; istnieje też muzyka J. Satanowskiego. Wiersz Stachury jest poetycką polemiką z wierszem Władimira Majakowskiego „Brookliński Most” z lat 20, który jest futurystyczną pochwałą życia (dla podziwu geniuszu inżynierskiego). Piosenkę Hołdysa „Most Brookliński” wykonano w 2006 na głównej scenie Przystanku Woodstock;

piosenka Bourbon mnie wypełnia śpiewana przez Kazika Staszewskiego; zawiera ona fragment „Świat piękniejszy jest niż Brookliński Most”. Jest ona tłumaczeniem, autorstwa Romana Kołakowskiego, utworu Toma Waitsa Jockey Full of Bourbon. W oryginale jednak Most Brookliński nie występuje[1];

okładka płyty World Coming Down amerykańskiego zespołu doommetalowego Type O Negative przedstawiająca widok na most oraz fragment Manhattanu. W 2008 roku zespół Nickelback nakręcił na moście kilka scen do teledysku „Gotta Be Somebody”;

teledysk do piosenki „Bridge Over Troubled Water” (most przez wzburzoną wodę) nakręcony przez amerykańską wokalistkę Lindę Clifford;

czarno-białe zdjęcia mostu wykonane przez Henriego Silbermana^[4];
Most Brooklyński jest bohaterem opowiadania "Coś pięknego" ("Thing of Beauty")^[5] Normana Spinrada, opublikowanego w styczniu 1974 roku w czasopiśmie "Analog Science Fiction and Fact". Polski przekład opowiadania ukazał się w 1978 w drugim tomie antologii "Rakietowe Szlaki".

Brookliński Most pojawia się również w wielu filmach, np. „Idealny facet”, „Jestem legendą”, „Godzilla” (zniszczony most był ważnym elementem scenografii), „Seks w wielkim mieście (był miejscem końcowej sceny, gdy Miranda spotyka się z mężem); zdjęcia mostu bardzo często pojawiają się także w serialu The CW „Plotkara”, a sam obiekt jest czołówką serialu Dwie spłukane dziewczyny (widziany z helikoptera).