Monety III Rzeczypospolitej
Monety III Rzeczypospolitej – monety emitowane przez Narodowy Bank Polski od 1990 r. z umieszczonymi na awersie nazwą państwa „Rzeczpospolita Polska” i godłem w postaci orła w koronie.
W 1990 r. w związku ze zmianą oficjalnej nazwy państwa Narodowy Bank Polski zmodyfikował emitowane przez siebie monety, na awersie, których pojawiła się nazwa „Rzeczpospolita Polska” oraz orzeł w koronie[1]. Na samym początku nie zmieniono systemu monetarnego, więc w obiegu razem z nowymi monetami pozostawały te z awersami z okresu PRL („Polska Rzeczpospolita Ludowa” i orzeł bez korony)[2]. Zmiany systemu – denominacji – dokonano 1 stycznia 1995 r. wprowadzając nowy polski złoty (PLN) równy 10 000 starych (PLZ). W konsekwencji monety III Rzeczypospolitej można podzielić na dwie grupy[3]:
- przeddenominacyjne i
- podenominacyjne.
Monety obiegowe
edytujZe względu na panującą inflację na początku lat 90. XX w., w obiegu funkcjonowały głównie banknoty, choć monety wciąż pozostawały prawnym środkiem płatniczym. W roku 1990 z nazwą państwa „Rzeczpospolita Polska” i orłem w koronie wprowadzono dwie nowe monety powszechnego obiegu: 50 i 100 złotych. Jednocześnie od 1990 r. bito monety nowego wzoru: 1, 2, 5, 10, 20, 50 groszy oraz 1 złoty, a od 1994 r. również 2 i 5 złotych, z zamiarem skierowania ich do obiegu po przeprowadzeniu denominacji[1].
W 1990 r. bito również monety powszechnego obiegu: 1, 2, 5, 10 i 20 złotych, ze starą, nieaktualną nazwą państwa: „Polska Rzeczpospolita Ludowa” i orłem bez korony[4].
Monety kolekcjonerskie
edytujOd 1972 r. Narodowy Bank Polski emituje nieprzerwanie monety kolekcjonerskie, po denominacji w srebrze lub złocie, w nominałach od 1 grosza do 2018 złotych[5][6]. Monety te są rozprowadzane na pierwotnym rynku kolekcjonerskim (wprowadzane do obiegu kolekcjonerskiego) w cenach przekraczających ich nominał[6].
Przed denominacją w Mennicy Państwowej bito również monety kolekcjonerskie III Rzeczypospolitej w nominałach od 1000 do 300 000 złotych, przede wszystkim w srebrze, choć przeprowadzano również ostatnie emisje kolekcjonerskie w metalach nieszlachetnych – w miedzioniklu oraz bimetaliczne w miedzioniklu z mosiądzem manganowym[7]. W 1991 r., 11 lutego, NBP wpuścił również do obiegu kolekcjonerskiego złote monety o nominałach 500 000 złotych i 1 000 000 złotych bite z datą 1990 przez Solidarity Mint ze Stanów Zjednoczonych[8].
Niekiedy monety kolekcjonerskie III Rzeczypospolitej bite są jako klipy lub posiadają dodatki w postaci m.in. emalii, efektu kątowego, bursztynu, cyrkonii czy hologramu. Niektóre z nich są poddawane podczas produkcji procesom oksydowania, bądź platerowania[6].
Monety bulionowe
edytujOd 1995 r. Narodowy Bank Polski emituje złote monety bulionowe z wizerunkiem bielika. Monety o nominałach: 50, 100, 200 i 500 złotych, o masach odpowiednio: 1/10, 1/5, ½, 1 uncji kruszcu (Au999,9) rozprowadzane są za pomocą kas banku w cenach ustalanych na podstawie aktualnego kursu złota[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 300–301, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 195–237, 300–321, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 300–369, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 198–200, 205, 208, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Katalog monet polskich obiegowych i kolekcjonerskich od 1916, wyd. 21, Szczecin: Nefryt, 2012, s. 60–114, ISBN 978-83-87355-68-5.
- ↑ a b c Monety okolicznościowe [online], nbp.pl [dostęp 2020-04-10] (pol.).
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 302–319, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 319–321, ISBN 83-87355-37-2.
- ↑ Monety uncjowe NBP [online], nbp.pl [dostęp 2020-04-10] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Monety obiegowe. nbp.pl. [dostęp 2012-01-04].
- Monety okolicznościowe. nbp.pl. [dostęp 2012-01-04].