Mikołaj Dzierzgowski

Mikołaj Dzierzgowski
	Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	Polska
Data urodzenia	1490
Data i miejsce śmierci	18 stycznia 1559 ; Łowicz
Miejsce pochówku	bazylika prymasowska Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gnieźnie
	Arcybiskup gnieźnieński, Prymas Polski
Okres sprawowania	1546–1559
	Biskup włocławski
Okres sprawowania	1543–1546
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	20 maja 1541
Sakra biskupia	brak danych
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mikołaj Dzierzgowski herbu Jastrzębiec (ur. ok. 1490, zm. 18 stycznia 1559) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, biskup chełmski, biskup kamieniecki, biskup kujawsko-pomorski, kanonik warszawski, płocki i gnieźnieński^[1], hrabia na Dzierzgowie^[2].

Jan Matejko *Rzeczpospolita Babińska*, 1881, Muzeum Narodowe w Warszawie, na obrazie Stanisław Pszonka w koronie ze słoneczników, arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski siedzi w fotelu, poeta i sekretarz królewski Andrzej Trzecieski z piórem w ręku obok Pszonki, wojewoda lubelski Piotr Firlej siedzi przy stoliku, Andrzej Frycz Modrzewski siedzi obok Firleja, Piotr Kaszowski w słomianym kapeluszu, Mikołaj Rej wsparty o stolik, ksiądz i pisarz Stanisław Orzechowski rozmawia z Rejem, jego żona Magdalena Chełmska huśta się obok, lutnista królewski Valentin Bakfark i lekarz-filozof Sebastian Petrycy siedzą na lewo pod drzewem, Jan Kochanowski z kronikarzem Marcinem Bielskim grają w szachy, heraldyk Bartosz Paprocki siedzi roześmiany za grającymi w szachy, ze wzniesionymi kielichami stoją magnaci: Jan Łaski, Mikołaj Oleśnicki i stolnik sandomierski Stanisław Lupa Podlodowski

Życiorys

Syn kasztelana ciechanowskiego Pomścibora Jeżewskiego de Dzierzgów i Zbigniewy Wilkanowskiej (inni podają Katarzyny Wilkanowskiej). W 1518 po studiach w Akademii Krakowskiej został notariuszem królewskim. Był protegowanym biskupa płockiego Andrzeja Krzyckiego. W 1528 kontynuował naukę na Uniwersytecie w Padwie. W 1541 został biskupem chełmskim, w 1543 mianowany był biskupem kujawskim, w 1545 objął arcybiskupstwo gnieźnieńskie.

Obok Jana Łaskiego był przywódcą antyhabsburskiego stronnictwa narodowego. 7 grudnia 1550 w katedrze na Wawelu ukoronował królową Barbarę Radziwiłłównę. 30 lipca 1555 tamże dał ślub i koronował Katarzynę Habsburżankę. Zwalczał szerzącą się wówczas w Polsce apostazję^{[potrzebny przypis]}. Zagrożony zwołaniem przez Zygmunta II Augusta soboru narodowego, zwołał w Warszawie zjazd biskupów. W 1556 roku zorganizował kontrreformacyjny Synod w Łowiczu, na którym między innymi potępiono Dorotę Łazęcką^[3] (spaloną żywcem na stosie 1 czerwca 1556 roku) oraz trzech innych Żydów którzy rzekomo z dostarczonej przez nią hostii wytoczyli butelkę krwi^[4]. Pod jego wpływem Zygmunt August wydał 13 stycznia 1557 edykt przeciwko nowinkarzom religijnym, godzący w protestantów.

Uwieczniony na obrazie Jana Matejki pt. Rzeczpospoiita Babińska.

Przypisy

↑ Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 88-89
↑ Władysław Pociecha: Arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski prymas Polski (ok. 1490–1559). „Nasza Przeszłość” t. 2/1947, s. 40
↑ Janusz Tazbir, Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 54
↑ W.W. Berwiński W.W., Studya o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych, t. II, s. 162 , (cyt. za: Oskar Kolberg, Mazowsze, Obraz etnograficzny, tom 1, Kraków, 1885, s.30).

Bibliografia

A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 170. ISBN 83-01-02722-3.

Linki zewnętrzne

Catholic-hierarchy
Mikołaj Dzierzgowski h. Jastrzębiec, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-17].

[1] Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 88-89

[2] Władysław Pociecha: Arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Dzierzgowski prymas Polski (ok. 1490–1559). „Nasza Przeszłość” t. 2/1947, s. 40

[3] Janusz Tazbir, Historia Kościoła katolickiego w Polsce 1460-1795. Warszawa 1966, s. 54

[Berwiński-4] W.W. Berwiński W.W., Studya o gusłach, czarach, zabobonach i przesądach ludowych, t. II, s. 162 , (cyt. za: Oskar Kolberg, Mazowsze, Obraz etnograficzny, tom 1, Kraków, 1885, s.30).

[1]

[2]

[3]

[4]