Miedźno (gmina)

Miedźno
	gmina wiejska
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	kłobucki
TERC	2406042
Wójt	Ewelina Stobiecka
Powierzchnia	113,17 km²
Populacja (30.06.2016); • liczba ludności	; 7601
• gęstość	67,4 os./km²
Nr kierunkowy	34
Tablice rejestracyjne	SKL
	Adres urzędu:ul. Ułańska 25; 42-120 Miedźno
	Położenie na mapie województwa śląskiego Miedźno
	Położenie na mapie Polski Miedźno
	50°58′N 18°59′E/50,969444 18,981111
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Miedźno – gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie kłobuckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie częstochowskim.

Siedziba gminy to Miedźno.

Według danych z 30 czerwca 2004^[2] gminę zamieszkiwało 7557 osób.

Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002^[3] gmina Miedźno ma obszar 113,17 km², w tym:

użytki rolne: 52%
użytki leśne: 42%

Gmina stanowi 12,73% powierzchni powiatu.

Ogólna charakterystyka gminy

Gmina Miedźno usytuowana jest w północnej części województwa śląskiego. Geograficznie leży na Wyżynie Wieluńskiej, stanowiącej północno-zachodnią część Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Obszar Gminy Miedźno obniża się z zachodu na wschód osiągając na zachodzie wysokość około 255 m n.p.m. i na wschodzie około 205 m n.p.m. Teren gminy charakteryzuje się niewielkimi wzniesieniami przecinanymi dolinami rzek Okszy i Liswarty, a także mniejszych strumieni, obecnie często zanikających. Tereny leśne stanowią około 42% powierzchni gminy zajmując jej wschodnią, północno-wschodnią i zachodnią część. Na terenie gminy podstawową dziedziną gospodarki jest rolnictwo i brak jest praktycznie ośrodków przemysłowych. Daje to gwarancję czystego środowiska. Obszar Gminy zajmuje powierzchnię 113,17 km² i zamieszkuje go ponad 7,5 tys. osób w jedenastu wsiach.

Nazwa

Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Myedzwno wymienia w latach (1470–1480) Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis.^[4]

Historia

Historia miejscowości wchodzących w skład Gminy Miedźno sięga średniowiecza, choć obszar ten był już zamieszkiwany w czasach rzymskich (osadnictwo z okresu kultury przeworskiej we wsi Mokra). Początkowo przynależały administracyjnie do kasztelanii krakowskiej, stanowiąc jej najdalej na północ wysunięty kraniec. W okresie rozbicia dzielnicowego ziemie te znajdowały się przejściowo w panowaniu książąt opolskich i mazowieckich. Ostatecznie od roku 1391, po zwycięskich wojnach Władysława Jagiełły z księciem Władysławem Opolczykiem, weszły w skład dóbr królewskich wchodząc w skład starostwa krzepickiego. Dynastia Jagiellonów wywarła silny wpływ na historię gminy. Jagiełło jest uważany za założyciela Miedźna, a także fundatora w 1425 roku parafii pod wezwaniem świętej Katarzyny Aleksandryjskiej w Miedźnie.

Administracyjna przynależność do kasztelanii krzepickiej utrzymywała się do czasów „potopu szwedzkiego” w połowie XVII wieku. W roku 1658 Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej królewskie wsie Miedźno, Ostrowy, Łobodo, Kocin weszły do starostwa kłobuckiego. Nowe starostwo zostało przekazane we władanie klasztorowi jasnogórskiemu. Sama wieś Miedźno została oddana za zasługi w walce z najeźdźcą wojewodzie Miączyńskiemu.

Po drugim rozbiorze (1793) obszar obecnej Gminy Miedźno znalazł się we władaniu pruskim, wchodząc w skład tzw. Prus Południowych. Zaborca dokonał w 1797 roku kasacji dóbr klasztoru i włączył je do dóbr rządowych. W czasach Księstwa Warszawskiego weszły one do powiatu częstochowskiego w departamencie kaliskim. Po kongresie wiedeńskim ziemie utrzymały charakter ziem rządowych, pozostając w dotychczasowych strukturach administracyjnych. Teren gminy stał się uposażeniem carskim pod nazwą „Dobra Ostrowy”. W wyniku represji po powstaniu listopadowym zlikwidowano powiat częstochowski. Ziemie gminy weszły wtedy w skład powiatu wieluńskiego.

W okresie powstania styczniowego na terenie gminy dochodziło kilku potyczek oddziałów polskich z armią carską. Największą z nich była bitwa pod Mazówkami w dniu 3 września 1863 r. Na cmentarzu w Miedźnie znajduje się zbiorowa mogiła powstańców.

Gmina na tle zmieniającego się podziału administracyjnego powiatu częstochowskiego

W wyniku reformy administracyjnej przeprowadzonej przez Cara ukazem z dnia 31 grudnia 1866 r. przywrócono powiat częstochowski. W jego ramach utworzono gminę Miedźno. Utrzymała ona ten charakter w niepodległej Polsce. Wchodziła wtedy w skład województwa kieleckiego. W okresie okupacji hitlerowskiej gminę w całości włączono do III Rzeszy. Po zakończeniu wojny, w 1952 roku, władze komunistyczne zlikwidowały gminę Miedźno. W jej miejsce powołano mniejsze, ograniczające się do poszczególnych wsi – gromady.

Gminę Miedźno przywrócono do życia w roku 1973. W latach 1975–1998 wchodziła ona w skład województwa częstochowskiego. Od 1 stycznia 1999 roku, w związku z kolejną reformą podziału administracyjnego kraju, Gmina Miedźno znalazła się w obrębie przywróconego powiatu kłobuckiego, stanowiąc wraz z nim północny kraniec województwa śląskiego.

Ważnym wydarzeniem, które odcisnęło wyraźne piętno na historii gminy, są stoczone 1 września 1939 roku przez Wołyńską Brygadę Kawalerii zwycięskie walki IV Dywizją pancerną. Kawalerzyści skutecznie opóźnili marsz dywizji na Warszawę. Miejsce bitwy upamiętnia wystawiony w 1975 r. przez społeczeństwo Powiatu Kłobuckiego pomnik we wsi Mokra. Corocznie w początkach września odbywają się pod nim uroczystości patriotyczne upamiętniające bohaterstwo żołnierzy września.

Historia i tradycje Gminy Miedźno znalazły swoje odzwierciedlenie w herbie Gminy. Jego centralna postacią jest święta Katarzyna Aleksandryjska, patronka Miedźna. Królewski charakter miejscowości, a także związek z rodem Jagiellonów podkreśla krzyż dynastyczny. Herb został uchwalony przez Radę Gminy Miedźno na sesji w dniu 26 października 2006 roku.

Turystyka

Turystyczną atrakcją Gminy Miedźno jest zalew na rzece Okszy w Ostrowach. Jest to akwen retencyjno – rekreacyjny o powierzchni 39 hektara. Lustro wody ma szerokość od 200 do 250 metrów. Teren wokół zbiornika jest w dalszym ciągu zagospodarowywany.

Na terenie Gminy wytyczona została ścieżka edukacyjna historyczno-przyrodnicza. W jej ramach powstało kilka tras rowerowych, które prezentują dziedzictwo historyczne, kulturowe i przyrodnicze Gminy. Głównym motywem ścieżki jest upamiętnienie walk Wołyńskiej Brygady Kawalerii. W 2010 roku, w Mokrej, powstało Muzeum Kultury Przeworskiej i Izba Pamięci Bitwy pod Mokrą. W muzeum zgromadzone zostały eksponaty z walk wrześniowych oraz znaleziska z wykopalisk archeologiczno-cmentarnych ciałopalnych z okresu wpływów rzymskich, które znajdowały się wcześniej w Izbie Pamięci Szkoły Podstawowej w Mokrej.

Wśród zabytków gminy warto wyróżnić m.in.:

kościół parafialny pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej, z oryginalną pochodzącą z końca XIX wieku polichromią;
kaplicę cmentarną zbudowaną ok. 1840 roku przez Miączyńskich, w podziemiach której pochowany jest wojewoda Ignacy Miączyński (Prezes Senatu Królestwa Polskiego podczas Powstania Listopadowego) i jego rodzina.
grób powstańców styczniowych z 1863 roku oraz zbiorową mogiłę żołnierzy Wołyńskiej Brygady Kawalerii na cmentarzu w Miedźnie
drewniany kościół w Mokrej z 1708 roku.
cmentarzyk choleryczny z 1867 r. przy drodze Miedźno – Ostrowy
kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli w Ostrowy
stanowisko archeologiczne – cmentarzysko ciałopalne z okresu wpływów rzymskich w Mokrej

Demografia

Dane z 30 czerwca 2004^[2]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	7557	100	3823	50,6	3734	49,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	66,8		33,8		33

Piramida wieku mieszkańców gminy Miedźno w 2014 roku^[1].

Oświata

Na terenie gminy funkcjonują trzy Zespoły Szkolno-Przedszkolne (uszeregowane poniżej od największego do najmniejszego):

Zespół Szkolno-Przedszkolny w Miedźnie (Gminne Przedszkole w Miedźnie + Szkoła Podstawowa im. Wołyńskiej Brygady Kawalerii w Miedźnie)
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Ostrowach nad Okszą (Gminne Przedszkole w Ostrowach nad Okszą + Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki)
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Mokrej (Gminne Przedszkole w Mokrej + Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Walk pod Mokrą w 1939 r.)

Ochotnicza Straż Pożarna

Na terenie gminy funkcjonują następujące jednostki OSP:

Sołectwa

Borowa, Dębiniec, Izbiska, Kołaczkowice, Kołaczkowice Małe, Miedźno, Mokra, Ostrowy, Wapiennik, Władysławów.

Pozostałe miejscowości

Gajówka Sudół, Krzyżówka, Mazówki, Mazówki (osada), Nowy Folwark, Rębielice, Rywaczki, Rywaczki (osada), Świercze.

Wójtowie gminy Miedźno (od 1990)

Kazimierz Golba (1990–1998)
Andrzej Szczypiór (1998–2014)
Piotr Derejczyk (2014–)

Sąsiednie gminy

Kłobuck, Mykanów, Nowa Brzeźnica, Opatów, Popów

Linki zewnętrzne

Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Miedźno. bip.miedzno.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-02)].
Strona Domowa Gminy Miedźno

Przypisy

↑ ^a ^b Gmina Miedźno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ ^a ^b Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
↑ Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.212.

[populacja2016-1] Gmina Miedźno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[autonazwa2-2] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[autonazwa1-3] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).

[4] Joannis Długosz Senioris Canonici Cracoviensis, „Liber Beneficiorum”, Aleksander Przezdziecki, Tom II, Kraków 1864, str.212.

[1]

[2]

[3]

[4]