Wikipedia

Miecze Hallerowskie

Odznaka pamiątkowa Armii Generała Hallera[1][2] lub Miecze Hallerowskie – pamiątkowa odznaka przyznawana żołnierzom Armii Polskiej we Francji w okresie II Rzeczypospolitej przez Zarząd Związku Hallerczyków, a później, do dziś – zasłużonym kombatantom przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP).

Miecze Hallerowskie
Awers
Awers
Rewers
Rewers
Baretka
Baretka
Wielkość

31 x 42 mm

Kruszec

tombak srebrzony

Multimedia w Wikimedia Commons
Miecze Hallerowskie, Dyplom nadania odznaki Tadeuszowi Romerowi

Wygląd odznaki

edytuj

Odznaka ma kształt rombu z czerwoną obwódką na awersie, na którym znajduje się orzeł z rozpostartymi skrzydłami, ze złotą koroną i szponami oraz złotym krzyżem na piersi. Za orłem znajdują się dwa skrzyżowane miecze o wystających spoza rombu złotych rękojeściach i sztychach. W rombie, na wysokości głowy orła znajduje się data 4-X-1918 – dzień, w którym Komitet Narodowy Polski powierzył Józefowi Hallerowi formalne dowództwo nad formującą się armią polską. Po lewej i prawej stronie skrzydeł znajdują się napisy FRANCJA i WŁOCHY, a poniżej ogona – Ameryka i pod nim monogram „JH” (Józef Haller).

Na rewersie był ręcznie wygrawerowany numer seryjny na gładkim tle. Odznaka była wykonywana ze srebrzonego tombaku i emaliowana. Rozmiar odznaki to 31 × 42 mm.

Do szczytu rombu przytwierdzone jest kółko umożliwiające zawieszenie odznaki na wstążce. Wstążka miała kolor jasnoniebieski (blaknący do szaro-burego) z biało-amarantowymi obwódkami. Kolor wstążki nawiązywał do popularnej nazwy Armii Polskiej we Francji: Błękitnej Armii. W związku ze zmiennymi wytycznymi dowództwa wojska (patrz niżej) – istnieje również wersja odznaki na sztyfcie/śrubce.

Istniało kilka rodzajów legitymacji i dyplomów. M.in. zawierały one tekst: ARMJA POLSKA WE FRANCJI / LEGITYMACJA (lub DYPLOM) / … … … otrzymuje odznakę / „MIECZE HALLEROWSKIE” / na pamiątkę wiernej służby dla Ojczyzny / we Francji i we Włoszech 1918–1920 r. / Dowódca / GEN. HALLER / ZARZĄD / (podpisy, miejsce wystawienia i data wydania)[3].

Odznaka przyznawana przez SWAP zawiera na wysokości ogona orła również napis AME–RYKA. Na rewersie nie ma numeru[4].

Przyznawanie

edytuj

Osoby posiadające biało-amarantowe wstążki armii gen. Hallera mogły zostać odznaczone Krzyżem Walecznych. Osoby odznaczone w ten sposób zostały wymienione w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 39 i 41 z 1921[5][6].

W latach 20. i 30. XX wieku odznaka Mieczy Hallerowskich była przyznawana przez Zarząd Związku Hallerczyków[7]. Organem rozpatrującym wnioski o nadanie odznaczenia była Kapituła Mieczy Hallerowskich[8]. Kanclerzem Kapituły był ks. Jan Więckowski[9]. Celem uzyskania dyplomu uprawniającego do otrzymania odznaki Miecze Hallerowskich, zarówno wojskowi pozostający w czynnej służbie wojskowej, jaki byli wojskowi służący w armii gen. Hallera w formacjach francuskich bądź włoskich, mogli zwrócić się z wnioskiem do Kapituły Mieczy Hallerowskich, podając swoją tożsamość oraz szarżę i formację w armii gen. Hallera oraz załączyć dowód wydany przez ówczesne dowództwo, stwierdzający faktyczną przynależność formacji armii gen. Hallera[10].

Za pracę w Armii Polskiej przyznawano Miecze Hallerowskie, a ponadto nagradzano w formie honoris causa[11][12].

16 grudnia 1924 roku Minister Spraw Wojskowych generał dywizji Władysław Sikorski zakazał żołnierzom w czynnej służbie noszenia odznaki na wstążce jasnoniebieskiej z prążkami biało-amarantowymi po brzegach[13][1]. Już kilka miesięcy później Minister Spraw Wojskowych wydał zgodę na noszenie odznaki rozkazem nr 100 z 17 marca 1925 roku[14][15], jednak tylko na śrubce (nie na wstążce)[16] pod klapą lewej górnej kieszeni trencza (kurtki) na wysokości trzeciego guzika[1].

Z okazji 550. rocznicy istnienia cudownego obrazu na Jasnej Górze w Częstochowie oraz w ramach ogólnopolskiej pielgrzymki Hallerczyków 9 października 1932 gen. J. Haller złożył Miecze Hallerowskie w kaplicy przez obrazem Matki Bożej[17].

Obecnie odznaka Miecze Hallerowskie przyznawana jest zasłużonym kombatantom przez Stowarzyszenie Weteranów Armii Polskiej w Ameryce.

Odznaczeni

edytuj
Z tym tematem związana jest kategoria: Odznaczeni Mieczami Hallerowskimi.

Mieczami Hallerowskimi dekorowano nie tylko uczestników I wojny światowej, a także np. weteranów powstania styczniowego[18][19][20]. Mieczami Hallerowskimi byli odznaczani także cudzoziemcy, m.in. w 1925 Amerykanin płk Thomas W. Miller[12], a także włoscy oficerowie i kombatanci, w tym jako pierwszy Włoch – Benito Mussolini, a także Maurizio Ferrante Gonzaga, Amilcare Rosci, Nicola Sansanelli, Renzo Cardelii Rinaldini, Angelo Zilli[21][22]. Pierwszą organizacją, która otrzymała to odznaczenie było Towarzystwo Powstańców i Wojaków w Krotoszynie. Sztandar organizacji osobiście udekorował gen. Józef Haller 29 czerwca 1936 r.[23].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c Kazimierz Sejda: Ordery, Odznaczenia i Medale Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: 1932, s. 108.
  2. ↑ Almanach Oficerski 1923/24. T. Z. 2. Warszawa: 1923, s. 254.
  3. ↑ Dyplom i regulamin odznaki "Miecze Hallerowskie". [dostęp 2013-04-20].
  4. ↑ Odznaka pamiątkowa "Miecze Hallerowskie". [dostęp 2013-04-20].
  5. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 39. 1921. s. 1465-1467. [dostęp 2016-11-29].
  6. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 41. 1921. s. 1617-1620. [dostęp 2016-11-29].
  7. ↑ Ostrowskie echa imienin wodza Błękitnej Armii. [dostęp 2013-04-14].
  8. ↑ Ku czci Nieznanego Żołnierza. „Hallerczyk”. Nr 18-20, s. 16, 20 listopada 1925. Związek Hallerczyków. 
  9. ↑ Z kraju. Ś. p. ks. dr Jan Więckowski. „Kurier Warszawski”. Nr 131, s. 4, 14 maja 1935. 
  10. ↑ Komunikaty. „Miecze Hallerowskie”. „Hallerczyk”. Nr 9, s. 9, 5 maja 1925. Związek Hallerczyków. 
  11. ↑ Dział urzędowy. Okólnik nr 45. „Hallerczyk”. Nr 10, s. 17, 20 maja 1925. Związek Hallerczyków. 
  12. ↑ a b Dekoracja Prezesa Rezerw Aljanckich „Mieczami Hallerowskimi”. „Hallerczyk”. Nr 15, s. 14, 5 września 1925. Związek Hallerczyków. 
  13. ↑ Rozkazy Ministra Spraw Wojskowych z 19 grudnia 1924 roku, Dziennik Rozkazów nr 49. [dostęp 2013-04-14].
  14. ↑ Rozkazy Ministra Spraw Wojskowych z 17 marca 1925 roku, Dziennik Rozkazów nr 9. [dostęp 2013-04-14].
  15. ↑ Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 42.
  16. ↑ Wzgl. na zakrętce. Por. Wiesław Bończa-Tomaszewski: Kodeks orderowy. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa, 1939, s. 40.
  17. ↑ Z Jasnej Góry. Pielgrzymka Hallerczyków. „Kurier Warszawski”. Nr 279, s. 26, 9 października 1932. 
  18. ↑ Z życia Związku Hallerczyków. Chorągiew Lubelska. Wielkie uroczystości Hallerczyków w Lublinie. „Hallerczyk”. Nr 4, s. 8, 20 lutego 1925. Związek Hallerczyków. 
  19. ↑ Z życia Związku Hallerczyków. Chorągiew Lubelska. Uroczystości Hallerczyków w Lublinie. „Hallerczyk”. Nr 5, s. 7, 5 marca 1925. Związek Hallerczyków. 
  20. ↑ Z uroczystości Hallerczyków w Lublinie 15 lutego 1925 r.. „Hallerczyk”. Nr 6, s. 11, 20 marca 1925. Związek Hallerczyków. 
  21. ↑ Mussolini a Hallerczycy. „Hallerczyk”. Nr 18-20, s. 16, 20 listopada 1925. Związek Hallerczyków. 
  22. ↑ Odznaczenie. „Kurier Warszawski”. Nr 1, s. 26, 1 stycznia 1928. 
  23. ↑ Z pobytu gen. Józefa Hallera w Koźminie, „Krotoszyński Orędownik Powiatowy”, nr 54, 4 lipca 1936, s. 3 (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Teofil Lachowicz. Geneza odznaki „Miecze Hallerowskie”. „Militaria Pomorskie”. 1, s. 161–163, 2006. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Miecze_Hallerowskie&oldid=71310856”