Megrelia-Górna Swanetia
Megrelia-Górna Swanetia[2] (dawny polski egzonim: Megrelia i Górna Swanetia; gruz. სამეგრელო-ზემო სვანეთი, Samegrelo-Zemo Swaneti) – region północno-zachodniej Gruzji, ze stolicą w Zugdidi. Region ten od zachodu graniczy z Abchazją, od południa z Gurią, od wschodu z Racza-Leczchumi i Dolną Swanetią i Imeretią, północna granica regionu jednocześnie jest granicą państwa z Rosją.
| Region | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Siedziba | |
| Kod ISO 3166-2 |
GE-SZ |
| Powierzchnia |
7441 km² |
| Populacja (2022) • liczba ludności |
|
| Szczegółowy podział administracyjny | |
| Liczba prowincji |
8 |
| Liczba miast |
1 |
Położenie na mapie
| |
| Strona internetowa | |
Gospodarka
edytujProwincje Megrelii i Górnej Swanetii, wraz z liczbą mieszkańców (2016)[3]:
- Zugdidi – 42 700 (miasto), 62 500 (gmina)
- Poti – 41 500
- Mestia – 9400
- Abasza – 22 100
- Senaki – 39 500
- Martwili – 33 300
- Chobi – 30 400
- Czchorocku – 22 200
- Calendżicha – 26 100
Główne przemysłowe miasta regionu to Zugdidi i Poti, posiadają porty lotnicze i połączenie drogowe z najważniejszymi arteriami drogowymi Gruzji. Ponadto Poti jest głównym portem morskim, nie biorąc pod uwagę portów w autonomicznych republikach Adżarii i Abchazji. Jednakże produkcja w obu tych miastach jest bardzo mała. Gospodarka regionu opiera się na rolnictwie, głównie na uprawie kukurydzy (35 000 ha, 122 000 ton), orzechów laskowych (9000 ha, 8000 ton) i owoców (6000 ha, 18 000 ton)[4].
Na rzece Inguri, na północ od Dżwari, w 1988 r. zakończono budowę zapory i elektrowni wodnej Inguri. W tym czasie była ona najwyższą zaporą łukową na świecie (wysokość – 272 m, długość – 670 m)[5].
Geografia
edytuj
Swanetia
edytujSwanetię zamieszkuje grupa etnograficzna Gruzinów zwanych Swanami. Posługują się swanuri, czyli jednym z dialektów języka gruzińskiego. Zarówno język, jak i obyczaje wyraźnie różnią ich od rodaków z innych regionów. Dość oryginalna kultura Swanów powstawała na skutek wielowiekowej izolacji mieszkańców regionu od reszty Gruzinów[6].
Swanetia otoczona przez szczyty o wysokości 3000–5000 m jest najwyższym zamieszkanym regionem w Europie[7]. Jest głównym ośrodkiem alpinistycznym w Gruzji. Znajdują się tam najwyższe szczyty: Szchara (5068 m n.p.m.), Uszba, Dżangitau, Szchelda oraz słynna ściana Bezingi.
Wieś Uszguli, położona w trudno dostępnym, odizolowanym obszarze Swanetii, promowana jest jako atrakcja turystyczna: jakoby najwyżej położone zamieszkane miejsce w Europie (2200 m n.p.m.)[8].
Region Górnej Swanetii, ze względu na liczne zabytkowe cerkwie i baszty obronne oraz wyjątkową kulturę, został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Megrelia
edytujLudność zamieszkująca tereny Megrelii - Megrelowie - posiada własny dialekt i oryginalną kulturę[9]. Słynie również z kuchni, która jest o wiele pikantniejsza niż w pozostały regionach Gruzji[10].
W południowej części Megrelii, na granicy z Gurią, znajduje się Kolchidzki Park Narodowy.
Historia
edytujTereny Megrelii to starożytna Kolchida, cel wyprawy Argonautów po złote runo. W starożytności Kolchida była kolonią greckiego miasta Milet. Grecy łączyli Kolchidę z obecną w mitologii krainą Aja.
Muzeum Historii i Etnografii w Zugdidi zawiera wiele znalezisk związanych z Kolchidą. Są to między innymi: złota głowa sarny z I wieku, wiele monet, części elementów szklanych i haftu z XI – XIII wieku, ikony z klasztorów Megrelii. W Zugdidi w siedemnastowiecznym pałacu książąt znajdują się trzy brązowe maski Napoleona Bonaparte. Znalazły się one w tym miejscu w wyniku małżeństwa Salome z Księciem Achille Napoleonem Muratem – wnukiem siostry Napoleona i marszałka Murata[10].
Współczesna Megrelia jest politycznie podzielona. Zachodnia część regionu od rzeki Inguri po miasto Oczamczire (tzw. obwód galski) została wcielona do Abchaskiej Republiki Autonomicznej. Dziś obszar ten – choć zamieszkany niemal wyłącznie przez Gruzinów – kontroluje samozwańczy rząd abchaski, wsparty militarnie przez wojska rosyjskie (nominalnie siły pokojowe)[6].
Zabytki
edytujW Martwili znajduje się średniowieczny monaster. Już w I wieku naszej ery powstała w tym miejscu świątynia chrześcijańska. Monaster Martwili został zbudowany w VII wieku. W X wieku za sprawą króla Abchazji Giorgiego II monastyr stał się siedzibą biskupa. Katedra została prawie całkowicie zniszczona podczas tureckich najazdów, odbudował ją w X wieku król Abchazji Giorgi II[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Demografic situation in Georgia 2021 [dostęp 2023-01-29]
- ↑ Polski egzonim wprowadzony na LXXXI posiedzeniu Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
- ↑ GeoStat.Ge [online], www.geostat.ge [dostęp 2017-02-23].
- ↑ Encyclopædia Britannica Online: Inguri Dam. [dostęp 2008-07-09]. (ang.).
- ↑ Inguri Dam, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2008-07-11] (ang.).
- ↑ a b Kaukaz.pl: Megrelia. [dostęp 2008-07-11]. (pol.).
- ↑ concordtravel.ge: Svaneti. [dostęp 2008-07-25]. (ang.).
- ↑ orexca.com: Svaneti. [dostęp 2008-07-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (8 października 2008)]. (ang.).
- ↑ Krzysztof Kamiński: Gruzja Armenia. Magiczne Zakaukazie. Kraków: Bezdroża, 2006. ISBN 978-83-60506-06-6.
- ↑ a b concordtravel.ge: Samegrelo. [dostęp 2008-07-25]. (ang.).
- ↑ Martvili Monastery: Martvili Monastery. [dostęp 2008-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (14 października 2009)]. (ang. • gruz.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Swanetia (ros.)