Medykalizacja
Medykalizacja – termin socjologiczny używany do opisania „procesu, w wyniku którego pewne rejony życia społecznego stają się domeną medyczną, i są kolonizowane przez przedstawicieli służby zdrowia”[1]. Pojęcie zwykle używane jest krytycznie wobec zbyt wielkiego wpływu medycyny na kształtowanie obrazu m.in. normalności i patologii, chociaż (jak w przypadku kary śmierci, zob. niżej) nie jest to jedyna możliwa interpretacja tego terminu.
Problemem medykalizacji zajął się po raz pierwszy Michel Foucault w swojej książce Narodziny kliniki (1963), gdzie proponuje teorie powstania „spojrzenia medycznego” na zjawiska do tej pory uznawane za przejaw tolerowanej inności. Interesuje to go przede wszystkim w kontekście chorób psychicznych. Osobą, której przypisuje stworzenie tego spojrzenia jest francuski lekarz psychiatra Philippe Pinel z przełomu XVIII i XIX wieku. Główną odpowiedzią na krytyki zarzucające psychiatrii jej medykalizację był ruch antypsychiatryczny, funkcjonujący od lat 60. XX w.
Opisano kilka typów medykalizacji, m.in.
- medykalizacja porodu – z perspektywy feministycznej, „medykalizacja i kontrola narodzin są połączone w sposób nierozerwalny z patriarchatem”[2];
- medykalizacja dzieciństwa – wprowadzenie i popularyzacja medycznego rozumienia zachowań dziecka pod nazwą ADHD; model ten jest, zdaniem jego krytyków, niezadowalający z punktu widzenia taksonomicznego i terapeutycznego[3][4];
- medykalizacja życia osób starszych, gdzie „we współczesnym świecie, konstruujemy wiek podeszły jako problem medyczny, który nauka pewnego dnia zdoła rozwiązać”[5];
- medykalizacja kary śmierci – „proces, w którym techniki medyczne używane są w wykonywaniu kary śmierci”[6]. J. Gaie twierdzi jednak, że proces ten jest integralną częścią etyki medycznej.
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Mark Walsh: Introduction to sociology for health carers. Nelson Thornes, 2004, s. 42. (ang.).
- ↑ Alyson Henley-Einion. W: The Social Context of Birth. Caroline Squire (red.). Radcliffe Publishing, 2009, s. 175. (ang.).
- ↑ S. Timimi, E. Taylor. ADHD is best understood as a cultural construct. „The British Journal of Psychiatry”. 184, s. 8–9, 2004. (ang.).
- ↑ Sami Timimi: Pathological child psychiatry and the medicalization of childhood. Psychology Press, 2002. (ang.).
- ↑ John A. Vincent: Old age. Routledge, 2003, s. 132. (ang.).
- ↑ Joseph B.R. Gaie: The ethics of medical involvement in capital punishment: a philosophical discussion. Springer, 2004, s. 1. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Michał Nowakowski (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), Luiza Nowakowska (Uniwersytet Medyczny w Lublinie), Medykalizacja starości: dylematy i zagrożenia w: Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego
- Michał Nowakowski, Medykalizacja we współczesnych społeczeństwach. Studium literatury przedmiotu, praca doktorska, Lublin 2013