Maryna Miklaszewska
Maryna Miklaszewska, właśc. Maria Miklaszewska, pseudonim „Miłosz Kowalski” (ur. 4 stycznia 1947[1] w Katowicach, zm. 11 maja 2022[2]) – polska bohemistka, dziennikarka, pisarka, działaczka opozycji niepodległościowej. Córka Gwidona Miklaszewskiego, starsza siostra Agaty Miklaszewskiej.
 Maryna Miklaszewska (2012) | |
| Data i miejsce urodzenia |
4 stycznia 1947 |
|---|---|
| Data śmierci |
11 maja 2022 |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki |
bohemistka, dziennikarka, pisarka |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUrodziła się w Katowicach 4 stycznia 1947 roku jako Maria Miklaszewska. Ukończyła filologię słowiańską na Uniwersytecie Warszawskim w 1972 roku, studia doktoranckie w latach 1972–1975[3]. W latach 1975–1976 była członkiem zespołu redakcyjnego „Płomyczka”[3]. W latach 1977–1982 pracowała w redakcji literackiej Programu 3. Polskiego Radia, z której została zwolniona w wyniku weryfikacji dziennikarzy w czasie stanu wojennego[2]. Od września 1980 do 13 grudnia 1981 była redaktorem Radia „Solidarność” Regionu Mazowsze (audycje dla radiowęzłów zakładowych). W 1981 uczestniczka I Krajowego Zjazdu Delegatów „Solidarności” (dokumentacja Zjazdu)[4]. W 1982 działaczka Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom przy kościele św. Marcina w Warszawie, do 1989 uczestniczka Duszpasterstwa Środowisk Twórczych[5]. W stanie wojennym usunięta z pracy w Polskim Radiu, współpracowała z drugim obiegiem wydawniczym oraz podziemnym radiem Solidarność. Przeprowadziła m.in. wywiad z Tadeuszem Konwickim w maju 1981, który po emisji radiowej został przedrukowany w podziemnym wydaniu „Małej apokalipsy”[6]. Także poza cenzurą – w drugoobiegowym wydawnictwie Rytm – w 1986 roku ukazała się jej książka Mikołajek w szkole PRL podpisana pseudonimem Miłosz Kowalski. Książka nawiązywała do francuskiej serii opowieści o Mikołajku, autorstwa René Goscinny’ego i Jeana-Jacques’a Sempé. Ilustrował ją 10-letni syn autorki Mikołaj Chylak, ukryty pod pseudonimem Masław. Oprócz pięciu wydań w drugim obiegu książka ta doczekała się też dwóch edycji już w III RP. W latach 1989–1992 była redaktorką Programu 1. Polskiego Radia, a w czerwcu 1989 – autorką radiowych audycji wyborczych podczas wyborów parlamentarnych[2].
Do 3 kwietnia 1987 rozpracowywana przez Wydział II Departamentu III MSW w ramach SOR kryptonim „Kaseta”[5].
Tłumaczyła wiersze i teksty piosenek Karela Kryla oraz literaturę czeską, głównie związaną ze środowiskiem opozycyjnym (m.in. Vaclava Havla). Z klasyki czeskiej literatury dwudziestowiecznej przełożyła Grę na serio Richarda Weinera.
Jest autorką powieści kryminalnej Portret pamięciowy i scenariusza spektaklu Teatru Telewizji Hrabia nagrodzonego przez Ministra Kultury i Sztuki. Razem z siostrą Agatą napisała libretto i teksty piosenek do musicalu Metro[7], za co w 1992 roku nominowana została do amerykańskiej nagrody Tony Award[8][9]. W roku 2005 „Dialog”[10] opublikował jej sztukę Strajk: pierwszy – i jak dotąd jedyny – musical o Stoczni Gdańskiej w 1980 roku. W 2007 roku wydała opartą na faktach powieść Wojtek z armii Andersa, opowiadającą o epizodzie z dziejów II wojny światowej, a mianowicie o Wojtku – syryjskim niedźwiedziu brunatnym, który przeszedł cały szlak bojowy z 2 Korpusem Polskim generała Władysława Andersa – od wyjścia z ZSRR do demobilizacji po wojnie w Wielkiej Brytanii. Wojtek z armii Andersa doczekał się 2 wydań[11].
W 2001 roku wyróżniona została odznaką Zasłużony Działacz Kultury[12]. Postanowieniem z 4 grudnia 2007 roku odznaczona została Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego[13] wraz z innymi działaczami ruchu Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka.
W 2010 była wśród założycieli Stowarzyszenia Polska Jest Najważniejsza, w skład którego weszli niektórzy członkowie warszawskiego komitetu poparcia Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich[14].
Córka rysownika Gwidona Miklaszewskiego, żona dra Aleksandra Chylaka, urbanisty, adiunkta na warszawskim Wydziale Architektury.
Maryna Miklaszewska zmarła 11 maja 2022 roku. Została pochowana na Powązkach w Warszawie. W uroczystościach wziął udział premier Mateusz Morawiecki[15].
Publikacje
edytuj- Mikołajek w szkole PRL
- Warszawa: Rytm, 1986 (pod pseudonimem Miłosz Kowalski).
- Londyn: Aneks, 1987, ISBN 0-906601-44-4.
- Gdańsk: Suplement 2, 1987.
- Łódź: Wydawnictwo Społeczne „Fakt”, 1989 (pod pseudonimem Miłosz Kowalski)[16].
- Gliwice: Wokół Nas, 1989.
- Warszawa: Tenten, 1991, ISBN 83-85477-08-X.
- Warszawa: Tenten, 1995, ISBN 978-83-85477-08-2.
- Portret pamięciowy, Warszawa: Rytm, 2003, ISBN 83-7399-008-9.
- Wojtek z Armii Andersa
- Warszawa: Fronda, 2007, ISBN 978-83-88747-26-7.
- Warszawa: Fronda, 2007, ISBN 978-83-60335-23-9 [wyd. 2].
- Spotkałam kiedyś prawdziwego hipstera, Warszawa: TRIO, 2012, ISBN 978-83-7436-315-0.
- Hipster, Poznań: Zysk i S-ka, 2016 ISBN 978-83-7785-988-9.
- Proces Szolema Szwarcbarda mordercy atamana Petlury, Wydawnictwo LTW, 2022 ISBN 978-83-756-5790-6[17]
Dzieła sceniczne
edytuj- 1991: libretto i teksty piosenek (razem z siostrą Agatą Miklaszewską) do musicalu Metro[7]. Muzyka: Janusz Stokłosa, reżyseria: Janusz Józefowicz, premiera: Teatr Dramatyczny w Warszawie (1991). Musical wystawiany był również na scenach zagranicznych: w Minskoff Theatre na nowojorskim Broadwayu (1992) oraz w Operetce Moskiewskiej (1999). Za piosenki z musicalu autorka – wspólnie z Maryną Miklaszewską oraz Januszem Stokłosą – nominowana była w roku 1992 do nagrody Tony Award (for best original score)[18].
- libretto i piosenki do musicalu Pt. „Strajk” opublikowany w Dialogu w 2005 roku.
http://katalog.czasopism.pl/index.php/Dialog_9/2005
Przekłady
- Richard Weiner, Gra na serio, przekład z czes. i wstęp Maryna Miklaszewska, Warszawa: „Czytelnik”, 1984 (druk: Kraków: DWWLA, 1983), ISBN 83-07-00878-6.
- Karel Kryl, Piosenki, przekład z czes. Jan Krzysztof Kelus, Maryna Miklaszewska, Wrocław: Wrocławskie Wydawnictwo Muzyczne, 1989 (Przegląd Czechosłowackiej Kultury Niezależnej „Prěhled Československé Nezávislé Kultury” Survey of Czechoslovak Independent Culture: Wrocław 3-5 listopad” November 1989. – Organizatorzy: Solidarność Polsko-Czechosłowacka, NZS).
- Piosenki Karela Kryla, przekład z czes. Maryna Miklaszewska. Warszawa: Niezależna Oficyna Wydawnicza, 1986 [i. e.] 1987.
Przypisy
edytuj- ↑ Rok urodzenia podany za katalogiem Biblioteki Jagiellońskiej i NUKATem.
- ↑ a b c Nie żyje Maryna Miklaszewska. Marta Ławacz: miała w sobie gen buntu, gen niepokorny. polskieradio24.pl, 2022-05-12. [dostęp 2022-05-12]. (pol.).
- ↑ a b Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12]. (pol.).
- ↑ Anna Grażyna Kister: Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12].
- ↑ a b Anna Grażyna Kister: Biogramy. Miklaszewska Maryna. encysol.pl. [dostęp 2022-05-12].
- ↑ Muzeum Wolnego Słowa, polskie wydawnictwa niezależne 1976–1989.
- ↑ a b Twórcy musicalu Metro.
- ↑ Janusz Stokłosa o nominacji do Tony Award.
- ↑ Maryna Miklaszewska w bazie ibdb.com.
- ↑ Spis treści numeru 9/2005 miesięcznika „Dialog”. [dostęp 2009-03-05].
- ↑ Maryna Miklaszewska, Wojtek z armii Andersa.
- ↑ Nie żyje Maryna Miklaszewska. Marta Ławacz: miała w sobie gen buntu, gen niepokorny. polskieradio24.pl, 12 maja 2022. [dostęp 2022-05-12]. (pol.).
- ↑ M.P. z 2008 r. nr 31, poz. 273.
- ↑ Stowarzyszenie PJN istniało już wcześniej. gazetapolska.pl, 17 grudnia 2010.
- ↑ Sylwia Czerniak: Maryna Miklaszewska spoczęła na Cmentarzu Powązkowskim. Żegnał ją Jarosław Kaczyński. kultura.onet.pl, 2022-05-26. [dostęp 2022-05-27]. (pol.).
- ↑ M. Wasiak, Wydawnictwo „Solidarność Walcząca: Wydawnictwo Społeczne „Fakt”: Łódzki Zespół Oświaty Niezależnej: materiały bibliograficzne. Łódź 1991, s. 21, poz. 36; W. Domagalski, A. Janecki, Bibliografia łódzkich wydawnictw niezależnych: 1977 – 1989. Łódź 1992, s. 21, poz. 118.
- ↑ Wokół książki Maryny Miklaszewskiej o procesie Szolema Szwarcbarda, [w:] Wacław Holewiński, Aleksander Chylak, Mirosław Szumiło, Polskie Radio Dwójka, audycja O wszystkim z kulturą, 19 października 2022.
- ↑ The Tony Award Nominations. 1992 / Original Musical Score [online], www.tonyawards.com [dostęp 2022-08-16] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Jerzy Kandziora, Zyta Szymańska, Krystyna Tokarzówna: Bez cenzury. 1976–1989: literatura, ruch wydawniczy, teatr. Bibliografia. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 1999. ISBN 83-87456-33-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Maryna Miklaszewska w bazie filmpolski.pl
- Miklaszewska Maryna, encysol.pl