Małgorzata Habsburg (1480–1530)

Małgorzata Austriaczka
	księżna Sabaudii
Okres	od 1501; do 1504
Jako żona	Filiberta II
	namiestnik Niderlandów
Okres	od 1507; do styczeń 1515
	namiestnik Niderlandów
Okres	od 1517; do 1 grudnia 1530
	Dane biograficzne
Dynastia	Habsburgowie
Data i miejsce urodzenia	10 stycznia 1480 ; Bruksela
Data i miejsce śmierci	1 grudnia 1530 ; Mechelen
Ojciec	Maksymilian I Habsburg
Matka	Maria Burgundzka
Mąż	Jan z Asturii
Mąż	Filibert II Piękny
	Multimedia w Wikimedia Commons

Małgorzata Austriaczka^[1] (ur. 10 stycznia 1480 w Brukseli, zm. 1 grudnia 1530 w Mechelen) – córka cesarza Maksymiliana I i Marii Burgundzkiej, namiestniczka Niderlandów od 1507 do stycznia 1515 i od 1517 do śmierci.

Młodość

Na mocy postanowień pokoju w Arras z 1482 Małgorzata miała poślubić przyszłego króla Francji Karola VIII. Została wysłana na dwór francuski, gdzie miała się przygotowywać do swojej przyszłej roli. 22 lipca 1483 zawarto układ małżeński z 13-letnim delfinem Karolem, który w tym samym roku został królem. 6 grudnia 1491 Karol VIII poślubił jednak Annę Bretońską. Mimo to Małgorzata jeszcze 2 lata przebywała na dworze francuskim. Dopiero po podpisaniu traktatu w Senlis w czerwcu 1493 przybyła do należących do Habsburgów Niderlandów.

Małżeństwa

20 stycznia 1495 w Antwerpii cesarz Maksymilian I zawarł z władcą Hiszpanii Ferdynandem Katolickim sojusz, który przewidywał także małżeństwa pomiędzy dziećmi obu monarchów. Syn Maksymiliana Filip Piękny miał poślubić Joannę Szaloną, a Małgorzata – następcę tronu hiszpańskiego Jana. 5 listopada 1495 w Mechelen układ małżeński został ratyfikowany i Małgorzata poślubiła per procuram Jana. Kolejne porozumienie pomiędzy monarchami w sprawie małżeństw ich dzieci zostało podpisane 3 stycznia 1496 równocześnie przez Maksymiliana w Nördlingen i Ferdynanda Katolickiego w Ulldecona. Ślub Małgorzaty i Jana nastąpił dopiero 3 kwietnia 1497 w Burgos. Małżeństwo trwało krótko, gdyż Jan zmarł 4 października 1497 w Salamance. Małgorzata była wówczas w ciąży. Dziecko urodziło się martwe. We wrześniu 1499 uzyskała zgodę na opuszczenie Hiszpanii i przez Francję udała się do Flandrii. Po przybyciu do Gandawy została 7 marca 1500 matką chrzestną swojego bratanka, późniejszego cesarza Karola V.

Już w styczniu 1498 cesarz Maksymilian zaczął planować małżeństwo Małgorzaty z księciem Sabaudii. Było ono elementem jego antyfrancuskiej polityki. 26 września 1501 Filip I Piękny podpisał w Brukseli kontrakt ślubny. 27 października 1501 Małgorzata odjechała do Sabaudii, gdzie 3 grudnia w klasztorze Romainmôtier poślubiła księcia Filiberta II. W Sabaudii Małgorzata wykazała się talentem politycznym, doprowadzając do pozbawienia wpływów i wygnania przyrodniego brata męża – René.

Książę Filibert zmarł w 1504 w wyniku wypadku na polowaniu. W 1506 Małgorzata założyła klasztor w Brou jako miejsce spoczynku męża. Sprzeciwiła się kolejnym planom matrymonialnym ojca wobec niej.

Namiestniczka Niderlandów

Po śmierci brata Filipa Pięknego Małgorzata 18 marca 1507 została namiestniczką Niderlandów. Ponadto była opiekunką bratanka Karola i jego sióstr Eleonory, Izabeli i Marii. Rezydencją Małgorzaty stało się Mechelen, gdzie wybudowała pałac. Na jej dworze przebywał m.in. Erazm z Rotterdamu. Celem jej polityki było odzyskanie Burgundii.

Po uznaniu przez stany burgundzkie bratanka Karola za pełnoletniego 5 stycznia 1515 Małgorzata utraciła urząd namiestniczki. W 1516 Karol objął tron hiszpański i w następnym roku mianował Małgorzatę ponownie na urząd namiestniczki. W 1529 zawarła ona z Ludwiką Sabaudzką pokój w Cambrai kończący wojnę pomiędzy królem Niemiec i Hiszpanii Karolem V a królem Francji Franciszkiem I. Pokój zawarły kobiety (matka króla Francji i ciotka władcy Niemiec), gdyż obaj władcy nie chcieli ze sobą rozmawiać.

Grób Małgorzaty w Brou

W ostatnich latach życia cierpiała na chorobę nóg, zapewne na żylaki. Według innego przekazu miała ona nastąpić na odłamek szkła co spowodowało gangrenę (zgorzel) będącą przyczyną jej śmierci. Została pochowana początkowo w Brugii. W 1532 jej zwłoki przeniesiono do Brou i pochowano obok drugiego męża.

Przypisy

↑ Joanna Partyka: „Żona wyćwiczona”: kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2004, s. 249.

Bibliografia

Brandi Karl, Cesarz Karol V. Powstanie światowego imperium, Oświęcim 2016, Napoleon V, tłum. Miłosz Młynarz.
Leitner Thea, Habsburgs verkaufte Töchter, wyd. pierwsze, Wiedeń, 1987, jako wydanie kieszonkowe Piper, Monachium, 1994 ISBN 3-492-11827-5.
Tamussino Ursula, Margarete von Österreich : Diplomatin der Renaissance., Styria, Graz, 1995 ISBN 3-222-12336-5.
Wiesflecker Hermann, Maximilian I, Wiedeń-Monachium, 1991 ISBN 3-7028-0308-4 oraz ISBN 3-486-55875-7

[1] Joanna Partyka: „Żona wyćwiczona”: kobieta pisząca w kulturze XVI i XVII wieku. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN, 2004, s. 249.

[1]