Luminescencja
Luminescencja, zimne świecenie, jarzenie – zjawisko emisji fal świetlnych przez niektóre ciała (luminofory) wywołane przyczyną inną niż rozgrzanie ich do wysokiej temperatury (co oznacza, że luminescencja nie jest promieniowaniem cieplnym)[1].
Typy
edytujZe względu na czynnik wzbudzający do świecenia, rozróżniane są następujące zjawiska:
- chemiluminescencja – wytworzona w trakcie niektórych reakcji chemicznych
- elektroluminescencja – świecenie pod wpływem stałego lub zmiennego prądu elektrycznego
- katodoluminescencja (elektronoluminescencja) – świecenie pod wpływem elektronów przyspieszanych napięciem między elektrodami (ten rodzaj wzbudzania ma liczne zastosowania w kineskopach, oscyloskopach, mikroskopach elektronowych itp.)
- fotoluminescencja – wywołana przez pochłonięcie promieniowania elektromagnetycznego z obszaru widzialnego, ultrafioletu lub podczerwieni. Pochłonięta energia jest następnie wyemitowana także w postaci światła, na ogół o energii mniejszej niż energia światła wzbudzającego. Ze względu na czas trwania fotoluminescencję dzieli się na:
- fluorescencję – zjawisko trwające wyłącznie podczas działania czynnika wzbudzającego[2]
- fosforescencję – zjawisko trwające również przez pewien czas po ustąpieniu czynnika wzbudzającego[3]; substancje zdolne do fosforescencji nazywane są zwyczajowo fosforami[4]
- scyntylacja – emisja światła pod wpływem promieniowania jonizującego
- rentgenoluminescencja – wywołana promieniowaniem rentgenowskim
- radioluminescencja – świecenie pod wpływem promieniowania alfa α, beta β, gamma γ
- sonoluminescencja – wywołana ultradźwiękami
- termoluminescencja – wywołana podniesieniem temperatury, jednak do niższej niż temperatura żarzenia
- tryboluminescencja – wywołana czynnikiem mechanicznym, na przykład tarciem, zginaniem, ściskaniem.
- bioluminescencja – emitowanie fal świetlnych przez organizmy żywe – w rzeczywistości jest jednym z wyżej wymienionych typów, najczęściej chemiluminescencją.
Zobacz też
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Luminescencja, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-07-23].
- ↑ fluorescencja, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 218, OCLC 33835352.
- ↑ fosforescencja, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 226, OCLC 33835352.
- ↑ fosfory, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 227, OCLC 33835352.
Bibliografia
edytuj- C. Kittel: Wstęp do fizyki ciała stałego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976, s. 552.
- Chemia. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1990, seria: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. ISBN 83-204-0697-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Piotr Madanecki, Bakterie świecące [online], www.biology.pl [dostęp 2018-01-26].