Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Grecji
Lista światowego dziedzictwa UNESCO w Grecji – lista miejsc w Grecji wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO na 17. sesji w Paryżu 16 listopada 1972[1] i ratyfikowanej przez Grecję 17 lipca 1981 roku[2].
Obecnie (stan na wrzesień 2023 roku) na liście znajduje się dziewiętnaście obiektów: siedemnaście dziedzictwa kulturowego i dwa o charakterze przyrodniczo-kulturowym[2].
Na greckiej liście informacyjnej UNESCO – liście obiektów, które Grecja zamierza rozpatrzyć do zgłoszenia do wpisu na listę światowego dziedzictwa, znajduje się trzynaście obiektów (stan na wrzesień 2023 roku)[2].
Obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO
edytuj
Poniższa tabela przedstawia greckie obiekty na liście światowego dziedzictwa UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polskie tłumaczenie nazwy wpisu na liście wraz z jej angielskim oryginałem[2];
- Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według Komitetu Światowego Dziedzictwa[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok wpisu – roku wpisu na listę i rozszerzenia wpisu;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Nr ref. | Obiekt | Zdjęcie | Położenie | Typ | Rok | Opis |
---|---|---|---|---|---|---|
392 | Świątynia Apollina Epikuriosa w Bassaj Temple of Apollo Epicurius at Bassae |
Bassaj, Peloponez 37°26′05,9″N 21°53′49,0″E/37,434980 21,896940 |
K (i)(ii)(iii) |
1986 | Świątynia Apollona, wzniesiona ok. poł. V w. p.n.e.[4] Świątynię zaprojektowano w taki sposób, aby reprezentowane w niej były wszystkie greckie porządki architektoniczne: dorycki, joński i koryncki[4]. Znaleziono tu najstarsze kapitele korynckie[4]. | |
393 | Stanowisko archeologiczne w Delfach Archaeological Site of Delphi |
Fokida, Grecja Środkowa 38°28′53,4″N 22°29′46,2″E/38,481490 22,496170 |
K (i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
1987 | Sanktuarium panhelleńskie w Delfach, gdzie znajdowała się świątynia Apollina z wyrocznią[5]. W świątyni przechowywano omfalos – „pępek świata”[5]. | |
404 | Akropol ateński Acropolis, Athens |
Ateny, Attyka 37°58′15,1″N 23°43′34,2″E/37,970870 23,726180 |
K (i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
1987 | Akropol wzniesiony w okresie archaicznym na wzgórzu w Atenach, przebudowany z inicjatywy Peryklesa przez Fidiasza – powstał tu wówczas kompleks świątyń: Partenon, Erechtejon, Apteros, sanktuarium Artemidy Brauronia i Propyleje[6]. W pracach uczestniczyli także inni architekci greccy jak Iktinos czy Mnesikles[6]. | |
454 | Góra Athos Mount Athos |
Athos 40°09′26″N 24°19′35″E/40,157222 24,326389 |
K, P (i)(ii)(iv)(v)(vi)(vii) |
1988 | Athos – od 1054 roku duchowy ośrodek prawosławia; „Święta Góra”; z własną autonomią[7]. Znajduje się tu wiele klasztorów, z których 20 zamieszkuje 1400 mnichów[7]. | |
455 | Meteory Meteora |
Tesalia 39°42′51,0″N 21°37′52,0″E/39,714167 21,631111 |
K, P (i)(ii)(iv)(v)(vii) |
1988 | 24 prawosławne klasztory eremickie z XV w. położone na szczytach skał w masywie skalnym Meteory[8]. | |
456 | Wczesnochrześcijańskie i bizantyńskie zabytki w Salonikach Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika |
Saloniki, Macedonia Środkowa 40°38′18,0″N 22°57′54,0″E/40,638330 22,965000 |
K (i)(ii)(iv) |
1988 | Założone w 315 p.n.e., Saloniki były stolicą prowincji rzymskiej i jednym z pierwszych ośrodków rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa[9]. W mieście znajduje się wiele kościołów wzniesionych na przestrzeni IV–XV w. na planie centralnym, bazylikowym lub łączącym cechy ich obu, których wnętrza zdobią mozaiki charakterystyczne dla sztuki wczesnochrześcijańskiej[9]. | |
491 | Sanktuarium Asklepiosa w Epidauros Sanctuary of Asklepios at Epidaurus |
Epidauros, Peloponez 37°35′53″N 23°04′29″E/37,598056 23,074722 |
K (i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
1988 | Od VI w. p.n.e. ośrodek kultu Asklepiosa. Zachowane pozostałości zabudowań: świątynie i zabudowania szpitalne poświęcone bogom uzdrowicielom, oraz amfiteatr pochodzą z IV w. p.n.e.[10] | |
493 | Średniowieczne miasto Rodos Medieval City of Rhodes |
Rodos, Wyspy Egejskie Południowe 36°26′50,0″N 28°13′40,0″E/36,447220 28,227780 |
K (ii)(iv)(v) |
1988 | Wyspę Rodos w latach 1309–1523 zajmowali joannici, którzy wznieśli tu miasto warowne[11]. Następnie wyspa przechodziła kolejno w ręce tureckie i włoskie[11]. W Górnym Mieście o zabudowie gotyckiej, znajduje się m.in. Pałac Wielkich Mistrzów Zakonu Joannitów z XIV w., szpital joannitów, a w Dolnym Mieście – zabudowania z okresu osmańskiego[11]. | |
511 | Stanowisko archeologiczne w Mistrze Archaeological Site of Mystras |
Lakonia, Peloponez 37°04′50,0″N 22°22′00,0″E/37,080560 22,366670 |
K (ii)(iii)(iv) |
1989 | Mistra została wybudowana na planie amfiteatralnym wokół XIII w. twierdzy przez władcę Księstwa Achai Wilhelma II Villehardouin[12]. Zdobyta przez Bizancjum, a później okupowana przez Turków i Wenecjan, opuszczona w 1832 roku[12]. Do XXI w. zachował się zespół średniowiecznych ruin[12]. | |
517 | Stanowisko archeologiczne w Olimpii Archaeological Site of Olympia |
Elida, Grecja Zachodnia 37°38′18″N 21°40′00″E/37,638333 21,666667 |
K (i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
1989 | Od ok. XII w. p.n.e. Olimpia była ośrodkiem kultu Zeusa. Od 776 roku p.n.e. miejsce igrzysk olimpijskich[13]. Ne terenie Olimpii zachowały się pozostałości wielu budowli sanktuarium, m.in. świątyni Hery, świątyni Zeusa i stadionu[13]. | |
530 | Delos Delos |
Cyklady, Wyspy Egejskie Południowe 37°23′50,0″N 25°16′00,0″E/37,397222 25,266670 |
K (ii)(iii)(iv)(vi) |
1990 | Delos – niewielka wyspa archipelagu Cyklad, według mitologii, miejsce narodzin Apollina[14]. Ośrodek kultu Apollina[14]. Do XXI w. zachowały się pozostałości ogromnego kompleksu świątynnego[14]. | |
537 | Klasztory Dafni, Osios Lukas i Nea Moni na Chios Monasteries of Daphni, Hosios Loukas and Nea Moni of Chios |
|
Beocja, Grecja Środkowa 38°00′47″N 23°38′09″E/38,013056 23,635833 Chaidari, Attyka |
K (i)(iv) |
1990 | Trzy klasztory – Osios Lukas w Fokidzie, w okolicach Delf, Dafni w Attyce, koło Aten i Nea Moni na Chios charakteryzują się wspólnymi cechami architektonicznymi i estetycznymi[15]. Wzniesione na planie centralnym, przekryte kopułami wspartymi na narożnych trompach, umożliwiających przejście do planu ośmiobocznego[15]. W XI i XII w. zostały ozdobione dekoracją z marmuru oraz mozaikami na złotym tle, charakterystycznymi dla renesansu bizantyjskiego[15]. |
595 | Pitagorejon i Herajon na wyspie Samos Pythagoreion and Heraion of Samos |
|
Samos, Wyspy Egejskie Północne 37°42′04,4″N 26°52′07,6″E/37,701208 26,868783 37°40′19″N 26°53′08″E/37,671944 26,885556 |
K (ii)(iii) |
1992 | Ruiny starożytnych budowli na wyspie Samos: Pitagorejonu – warownego miasta portowego z pozostałościami budowli greckich i rzymskich, m.in. tunelu Eupalinosa – podziemnego akweduktu i herajonu – sanktuarium Hery[16]. |
780 | Stanowisko archeologiczne w Ajgaj (współczesna nazwa Wergina) Archaeological Site of Aigai (modern name Vergina) |
Imatia, Macedonia Środkowa 40°28′17,0″N 22°19′06,0″E/40,471390 22,318328 |
K (i)(iii) |
1996 | Ajgaj była pierwszą stolicą królestwa Macedonii[17]. Do XXI w. zachowały się ruiny monumentalnego pałacu o bogatej dekoracji mozaikowej i polichromowanych stiukach oraz nekropola z ponad trzystoma grobami w formie kopców, m.in. grobowcem Filipa II Macedońskiego, ojca Aleksandra Macedońskiego[17]. | |
941 | Stanowiska archeologiczne w Mykenach i Tyrynsie Archaeological Sites of Mycenae and Tiryns |
Argolida, Peloponez 37°43′50″N 22°45′00″E/37,730556 22,750000 |
K (i)(ii)(iii)(iv)(vi) |
1999 | Ruiny dwóch największych miast cywilizacji mykeńskiej (XV–XII w. p.n.e.): Myken i Tyrynsu[18]. | |
942 | Zabytkowe centrum (Chora) z klasztorem Św. Jana Teologa oraz Jaskinią Apokalipsy na wyspie Patmos The Historic Centre (Chorá) with the Monastery of Saint-John the Theologian and the Cave of the Apocalypse on the Island of Pátmos |
Patmos, Wyspy Egejskie Południowe 37°17′50″N 26°33′00″E/37,297222 26,550000 |
K (iii)(iv)(vi) |
1999 | Według legendy, na Patmos, Jan Teolog miał doświadczyć wizji spisanych w księdze Apokalipsy[19]. Pod koniec X w. wzniesiono tu zespół klasztorny św. Jana Teologa, który stał się celem pielgrzymek oraz ośrodkiem nauczania greckiej religii prawosławnej[19]. | |
978 | Korfu Old Town of Corfu |
Korfu, Wyspy Jońskie 39°37′16,2″N 19°55′29,0″E/39,621164 19,924722 |
K (iv) |
2007 | Stare Miasto Korfu wraz z zespołem bizantyjskich fortyfikacji[20]. | |
1517 | Stanowisko archeologiczne Filippi Archaeological Site of Philippi |
Kawala Macedonia Wschodnia i Tracja 41°00′47″N 24°17′11″E/41,013056 24,286389 |
K, P (iii)(iv) |
2016 | Ruiny warownego miasta założonego w 356 r. p.n.e. przez króla Macedonii Filipa II Macedońskiego, nazywane „małym Rzymem”[21]. Do XXI w. zachowały się pozostałości murów, bramy, teatrów i heroonu z okresu hellenistycznego, a także liczne budynki użyteczności publicznej z czasów rzymskich, m.in. budowli forum i świątyń w części północnej[21]. W latach 49–50 p.n.e. w Filippi działał Paweł z Tarsu a miasto stało się ośrodkiem chrześcijaństwa[21]. Z tego okresu pochodzą ruiny bazylik wczesnochrześcijańskich[21]. | |
1695 | Krajobraz kulturowy Zagori Zagori Cultural Landscape |
|
Epir 39°52′00″N 20°42′00″E/39,866667 20,700000 |
K, P (v) |
2023 |
Obiekty na greckiej Liście Informacyjnej UNESCO
edytujPoniższa tabela przedstawia obiekty na greckiej Liście Informacyjnej UNESCO:
- Nr ref. – numer referencyjny UNESCO;
- Obiekt – polska nazwa obiektu wraz z jej angielskim oryginałem na greckiej Liście Informacyjnej[2];
- Położenie – miasto, region; współrzędne geograficzne;
- Typ – klasyfikacja według zgłoszenia[3]:
- kulturowe (K),
- przyrodnicze (P),
- kulturowo–przyrodnicze (K,P);
- Rok wpisu – roku wpisu na Listę Informacyjną;
- Opis – krótki opis obiektu wraz z informacjami o jego zagrożeniu.
Uwagi
edytuj- ↑ Na mapie nie umieszczono starożytnych teatrów greckich
Przypisy
edytuj- ↑ UNESCO: Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO: Greece. [dostęp 2022-09-09]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Temple of Apollo Epicurius at Bassae. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Archaeological Site of Delphi. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Acropolis, Athens. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Mount Athos. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Meteora. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Sanctuary of Asklepios at Epidaurus. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Medieval City of Rhodes. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Archaeological Site of Mystras. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Archaeological Site of Olympia. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Delos. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Monasteries of Daphni, Hosios Loukas and Nea Moni of Chios. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Pythagoreion and Heraion of Samos. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Archaeological Site of Aigai (modern name Vergina). [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Archaeological Sites of Mycenae and Tiryns. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: The Historic Centre (Chorá) with the Monastery of Saint-John the Theologian and the Cave of the Apocalypse on the Island of Pátmos. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Old Town of Corfu. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d UNESCO: Archaeological Site of Philippi. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Late Medieval Bastioned Fortifications in Greece. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: National Park of Dadia - Lefkimi - Souflion. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: Ancient Lavrion. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d UNESCO: Petrified Forest of Lesvos. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Archaeological site of Ancient Messene. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c d e UNESCO: Minoan Palatial Centres (Knossos, Phaistos, Malia, Zakros, Kydonia). [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Archaeological site of Nikopolis. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: The broader region of Mount Olympus. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b c UNESCO: The Area of the Prespes Lakes: Megali and Mikri Prespa which includes Byzantine and post-Byzantine monuments. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Gorge of Samaria National Park. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ UNESCO: Fortress of Spinalonga. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO: Ancient Towers of the Aegean Sea. [dostęp 2017-03-06]. (ang.).