Lipoproteina o wysokiej gęstości
Lipoproteina o wysokiej gęstości, lipoproteina o dużej gęstości, HDL (od ang. high-density lipoprotein) – frakcja lipoproteiny osocza krwi o wysokiej gęstości. Można ją wydzielić w wyniku ultrawirowania surowicy; znajduje się we frakcji α elektroforezy.
Znaczenie biologiczne
edytujHDL, obok LDL, jest główną lipoproteiną transportującą cholesterol we krwi. Jego główną funkcją jest transportowanie cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby.
W klinicznych oraz epidemiologicznych badaniach naukowych wykazano odwrotnie proporcjonalną korelację między osoczowym stężeniem HDL a zapadalnością na schorzenia układu krążenia. Wpływ ten zależny jest od działania lipoproteiny HDL (w tym jej składowej apo-AI) na wsteczny transport cholesterolu (RCT, od ang. reverse cholesterol transport) oraz innych lipidów z tkanek do wątroby, gdzie są metabolizowane[1].
Wiadomości ogólne
edytujHDL ma największą gęstość spośród lipoprotein surowicy człowieka, ponieważ ma największą zawartość apolipoprotein – 50%. W skład HDL wchodzą apo A-I, apo A-II, apo C-III, apo C-I, apo D oraz inne białka.
HDL powstaje w osoczu z lipoproteiny bogatej w trójglicerydy (o pośredniej gęstości) lub z prekursorów syntetyzowanych przez wątrobę lub jelito.
Subfrakcje
edytuj- HDL 2: 1,063-1,125, średnica ok. 9,5 nm
- HDL 3: 1,125-1,210, średnica ok. 6,5 nm
Wpływ na pamięć
edytujWykazano, że niski poziom HDL wiąże się z osłabieniem pamięci w średnim wieku[2].
Podnoszenie poziomu HDL
edytujPoziom HDL można podnieść poprzez:
- wykonywanie ćwiczeń aerobowych[3]
- redukcję masy ciała
- zwiększenie spożycia cis-nienasyconych kwasów tłuszczowych[4] i zmniejszenie spożycia tłuszczów trans.
Diagnostyka laboratoryjna
edytujBadanie surowicy krwi podaje zazwyczaj poziom HDL-C, czyli ilość cholesterolu w cząstkach HDL (prawidłowa wartość >50 mg/dl). Jest on często zestawiany z poziomem LDL-C, czyli ilością cholesterolu w cząstkach LDL (tak zwanego złego cholesterolu).
Zobacz też
edytuj- lipoproteina o niskiej gęstości, lipoproteina o bardzo niskiej gęstości
- chylomikrony
- choroba tangierska (genetycznie uwarunkowany niedobór HDL)
Przypisy
edytuj- ↑ Scott M. Gordon, Susanna Hofmann, David S. Askew, W. Sean Davidson. High density lipoprotein: it's not just about lipid transport anymore. „Trends in Endocrinology & Metabolism”. 22 (1), s. 9–15, 2011. DOI: 10.1016/j.tem.2010.10.001. ISSN 1043-2760. (ang.).
- ↑ Singh-Manoux A., Gimeno D., Kivimaki M., Brunner E., Marmot MG. Low HDL cholesterol is a risk factor for deficit and decline in memory in midlife: the Whitehall II study. „Arteriosclerosis, thrombosis, and vascular biology”, s. 1556–62, sierpień 2008. DOI: 10.1161/ATVBAHA.108.163998. PMID: 18591462.
- ↑ Spate-Douglas T., Keyser RE. Exercise intensity: its effect on the high-density lipoprotein profile.. „Archives of physical medicine and rehabilitation”, s. 691–5, czerwiec 1999. PMID: 10378497.
- ↑ Mensink RP., Zock PL., Kester AD., Katan MB. Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials. „The American journal of clinical nutrition”, s. 1146–55, maj 2003. PMID: 12716665.
Bibliografia
edytuj- Edward Bańkowski: Biochemia. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, 2005. ISBN 83-89581-10-8.
- Zaburzenia lipidowe. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2010, s. 9-16. ISBN 978-83-62138-27-2.
