Kupa (dopływ Sawy)

Kupa
	; Kupa (Kolpa) na odcinku granicznym
Kontynent	Europa
Państwo	Chorwacja; Słowenia
	Rzeka
Długość	296-297 km
Powierzchnia zlewni	10 236 km²
Średni przepływ	283 m³/s
	Źródło
Miejsce	Crni Lug, Gorski kotar
Wysokość	730
Współrzędne	45°29′26,9″N 14°41′21,8″E/45,490800 14,689400
	Ujście
Recypient	Sawa
Miejsce	Sisak
Wysokość	130
Współrzędne	45°27′36″N 16°24′00″E/45,460000 16,400000
	Położenie na mapie Chorwacji źródło ujście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2010-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Kupa (chorw. Kupa, słń. Kolpa) – rzeka w Chorwacji, prawostronny, główny dopływ Sawy, o długości 296 km^[3].

Jest trzecią co do wielkości rzeką w Chorwacji i jedną z najczystszych rzek w tym kraju. Często wzdłuż jej biegu wytycza się północną granicę Półwyspu Bałkańskiego.

Bierze swój początek niedaleko wsi Crni Lug (320 mieszkańców), zaliczanej do najładniejszych krajobrazowo miejsc w Chorwacji, leżącej na wysokości 730 m n.p.m. Wieś jest siedzibą dyrekcji Parku Narodowego Risnjak. Rozciągają się tu górskie łąki, rosną lasy sosnowe i jałowce. We wschodniej części Gór Dynarskich Kupa tworzy wraz z innymi rzekami (Una, Vrbas, Bosna, Drina) gęstą sieć dopływów Sawy. Na pewnym odcinku stanowi granicę między południowo-wschodnią Słowenią a Chorwacją. Przepływa przez Karlovac i od tego miasta jest żeglowna. Przy jej ujściu do Sawy, na południowy wschód od Zagrzebia, leży 46-tysięczne miasto Sisak – duży ośrodek przemysłowy z portem rzecznym i ważny węzeł kolejowy i drogowy. W jego pobliżu – wydobycie ropy naftowej.

Bierze początek z krasowego źródła i początkowo jej dolina ma charakter krasowy, tworząc kanion, określany przez przyrodników jako dolina motyli. W dolinie tej stwierdzono występowanie ponad stu gatunków tych owadów. W dolnym biegu przybiera charakter rzeki nizinnej. Rzeka jest istotnym w skali Chorwacji siedliskiem takich gatunków jak skójka gruboskorupowa, boleń pospolity, brzanka Barbus balcanicus, koza wielka, głowacz białopłetwy, minóg Władykowa, różanka europejska, kiełb Kesslera, kiełb Romanogobio vladykovi, płoć Rutilus virgo, kózka bałkańska, czop żółty, a zwłaszcza Alburnus sarmaticus, głowacica, kiełb długowąsy i koza dunajska. Żyją w niej też wydra europejska i bóbr europejski. Nad rzeką znajdują się ważne w skali Chorwacji płaty siedlisk przyrodniczych typu źródlisk wapiennych i ziołorośli nadrzecznych oraz lasów łęgowych Carici brizoides-Alnetum^[1]. Rzeka przepływa również przez inne obszary Natura 2000, m.in. chorwackie Gorski kotar i sjeverna Lika lub Pokupski bazen czy słoweńskie Kočevsko^[4].

W planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Dunaju z 2010 słoweński odcinek rzeki podzielono na trzy jednolite części wód: SI21VT13 (Kolpa Osilnica-Petrina), SI21VT50 (Kolpa Petrina-Primostek) i SI21VT70 (Kolpa Primostek-Kamanje). Żadnej nie wyznaczono jako wód silnie zmienionych^[5]. W międzynarodowym planie dla dorzecza Dunaju z 2009 podano, że stan ekologiczny wód najdłuższej z nich był umiarkowany, a pozostałych dobry i bardzo dobry^[6].

W 2018 po słoweńskiej stronie Kupy wyznaczone było 9 kąpielisk, a jakość ich wód klasyfikowano jako dobrą lub doskonałą^[7].

Chorwacki geofizyk, Andrija Mohorovičić (1857–1936), badając bliskie trzęsienie ziemi w dolinie rzeki Kupa, stwierdził, że we wnętrzu Ziemi występuje nieciągłość właściwości sprężystych i gęstości ośrodka. Zjawisko zostało nazwane nieciągłością Mohorovičicia.

Kupa i jej dolina jest specjalnym obszarem ochrony siedlisk Kupa o kodzie HR2000642^[1].

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Natura 2000 Standard Data Form [online], kwiecień 2015 (ang.).
↑ Nile River, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03] (ang.).
↑ http://www.savacommission.org/dms/docs/dokumenti/documents_publications/publications/other_publications/sava_river_basin_analysis_report_high_res.pdf Październik 2009, strona 13.
↑ Natura 2000 Network Viewer [online] .
↑ Surface water bodies for SI [online], Eionet CDR Slovenia European Union (EU) obligations / obveznosti do Evropske unije Water Framework Directive: River Basin Management Plans SI_RBD_1 - Danube June 11 2012 SI_SI_RBD_1_SWB_date20120611.xml (ang.).
↑ Map 11: Danube River Basin District: Ecological status and ecological potential of surface water bodies, [w:] Danube River Basin District Management Plan [pdf], Wiedeń: Międzynarodowa Komisja Ochrony Dunaju, 2009 (ang.).
↑ Bathing water quality 2018 – 2019-05-23.zip [zip], Europejska Agencja Środowiska (ang.).

[n2000-1] Natura 2000 Standard Data Form [online], kwiecień 2015 (ang.).

[britannica-2] Nile River, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03] (ang.).

[3] ttp://www.savacommission.org/dms/docs/dokumenti/documents_publications/publications/other_publications/sava_river_basin_analysis_report_high_res.pdf Październik 2009, strona 13.

[4] Natura 2000 Network Viewer [online] .

[5] Surface water bodies for SI [online], Eionet CDR Slovenia European Union (EU) obligations / obveznosti do Evropske unije Water Framework Directive: River Basin Management Plans SI_RBD_1 - Danube June 11 2012 SI_SI_RBD_1_SWB_date20120611.xml (ang.).

[6] Map 11: Danube River Basin District: Ecological status and ecological potential of surface water bodies, [w:] Danube River Basin District Management Plan [pdf], Wiedeń: Międzynarodowa Komisja Ochrony Dunaju, 2009 (ang.).

[7] Bathing water quality 2018 – 2019-05-23.zip [zip], Europejska Agencja Środowiska (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]