Księstwo Zadźwińskie
Księstwo Zadźwińskie (Księstwo Inflanckie, łac. Ducatus Ultradunensis) – posiadłość Rzeczypospolitej Obojga Narodów, istniejąca w latach 1561–1621.
| 1561-1621 | |||
| |||
| Stolica | |||
|---|---|---|---|
| Data powstania | |||
| Data likwidacji | |||
| Religia dominująca |
luteranizm | ||
 Księstwo Inflanckie | |||
Położenie na mapie świata  | |||
| 58°22′N 25°36′E/58,366667 25,600000 | |||
Na mocy paktu wileńskiego, Konfederacja Inflancka została podzielona na zwasalizowane wobec Rzeczypospolitej Księstwo Kurlandii i Semigalii oraz Księstwo Zadźwińskie. W dniu 25 grudnia 1566 roku ogłoszono oficjalne ustanowienie Księstwa Zadźwińskiego, inkorporowanego do Wielkiego Księstwa Litewskiego[1]. Zmienił tę relację akt wydany przez króla Zygmunta Augusta 3 sierpnia 1569 unii lubelskiej, który poddał Inflanty Rzeczypospolitej jako całości, a nie odrębnie Koronie czy Litwie[2], a jego gubernatorem mianowano Jana Hieronimowicza Chodkiewicza. Od tego czasu Inflanty były uważane za wspólną posiadłość Korony i Litwy.
Księstwo Zadźwińskie zostało podzielone na cztery okręgi: ryski, trejdeński, wendeński i dyneburski. W latach 1577–1582 znajdowało się pod okupacją rosyjską. Po odzyskaniu Inflant przez Stefana Batorego, zostały podzielone na trzy prezydia: dorpackie, parnawskie i wendeńskie, zamienione w 1598 roku na województwa.
Ordinatio Livoniae Sejmu z 1589 r.[3], ustalała kolejność obsadzania starostw przez szlachtę koronną i litewską. Przysięga starostów składana była spolney Rzeczypospoiitey Korony Polskiey, y Wielkiego Xięstwa Litewskiego[4].
W roku 1598 nowa uchwalona przez Sejm ustawa dotycząca Inflant, tak zwana Ordinatio Livoniae II, dopuściła do urzędów w Inflantach, na zasadzie alternaty, także miejscową szlachtę niemiecką[5], co równało się praktycznie jako podkreślenie administracyjnej odrębności Księstwa Inflanckiego jako trzeciego kraju zunifikowanej Rzeczypospolitej.
Po wojnie polsko-szwedzkiej większość ziem księstwa została w 1621 roku włączona do Inflant szwedzkich, co potwierdził rozejm w Altmarku z 1629 roku. W rękach polskich pozostała wschodnia część województwa wendeńskiego, które przekształcone zostało w województwo inflanckie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Pełny tekst aktu unii grodzieńskiej w: Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, t. 5, Wilno 1758, s. 269-273.
- ↑ Pełny tekst aktu Zygmunta Augusta z 3 sierpnia 1569 w: Prawa konstytucje y przywileje królestwa Polskiego y Wielkiego Xięstwa Litewskiego u wszystkich Prowincyi należących: Na walnych Seymiech Koronnych od Sejmu Wiślickiego Roku Pańskiego 1347 aż do ostatniego Sejmu uchwalone, 1733 [dalej cyt. Volumina Legum], t. II, f. 806-807. Patrz też w: Henryk Wisner, Rzeczpospolita Wazów. Czasy Zygmunta III i Władysława IV, Warszawa 2002, s. 19; Krzysztof Mikulski, Andrzej Rachuba, op. cit., s. 7.
- ↑ Volumina Legum, t. II, s. 278 - 280, f. 1262 - 1267
- ↑ Tamże, s. 279, f. 1264. Obronność Inflant powierzono hetmanom wielkim obu narodów, Ludzie zaś narodu Inflantckiego, Przełożonego swego od obudwu Hetmanow mieć mаią. Gdyby iaka expedicya była w ktoreyby oba Hetmani byli, połowica pod Polskim, połowica pod Litewskim Hetmanem bydż maią. Tamże, s. 279, f. 1265.
- ↑ Ordynacya Ziemie Inflantckiey, Volumina Legum, t. II, s. 377n, f 1474 - 1476. Enn Tarvel, op. cit., s. 73. O polityce Rzeczypospolitej wobec Inflant w pierwszych latach panowania Zygmunta III patrz też: Jan Rzońca, Rzeczpospolita Polska w latach 1596-1599. Wybrane zagadnienia polityki wewnętrznej i zagranicznej, Opole 1990, s. 59-66.
Bibliografia
edytuj- Czy Rosja uczestniczyła w pierwszym rozbiorze Polski, czyli co zaborcy zabrali Polsce w trzech rozbiorach?. rys.netarteria.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-08)]., s. 15 - 30.