Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne

Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne (niderl. Koninklijke Luchtmacht – KLu) – siły powietrzne Holandii, które powstały 27 marca 1953 roku. Ich poprzednikiem były Luchtvaartafdeling (z niderl. wydział lotnictwa), sformowane 1 lipca 1913 roku, składając się tylko z 4 pilotów. Obecnie siły te dysponują po przezbrojeniu 67 samolotami F-16 Fighting Falcon, które są przystosowane do obrony powietrznej jak i do rozpoznania czy ataku konwencjonalnego. Samoloty te tworzą cztery eskadry bojowe.

Holenderskie Siły Powietrzne
Koninklijke Luchtmacht
Godło
Logo Holenderskich Sił Powietrznych
Państwo

 Holandia

Siły zbrojne

Holenderskie Siły Zbrojne

Nazwa skrócona

KLu

Data utworzenia

27 marca 1953

Znak rozpoznawczy

Proporzec

Motto

Parvus numero, magnus merito

Liczebność

8000 ludzi[1], 217 samolotów

Najwyższe dowództwa
Wojskowe

generał broni Dennis Luyt[2]

Z wyjątkiem 306 eskadry rozpoznania taktycznego z samolotami F16A (R) wszystkie pozostałe mogą pełnić podwójną rolę. 60% potencjału lotniczego przeznaczone jest do zadań szturmowych zaś pozostałe 40% służy zwalczaniu przewagi powietrznej. Część samolotów wyposażona jest w klasyczne bomby i wyrzutnie. 306 eskadra ma na swoim wyposażeniu laserowe bomby Paveway. Obecnie 306 eskadra spełnia funkcje laserowego oznaczania celów.

Zadania szturmowe może wykonywać 29 śmigłowców Boeing AH-64 Apache.

Oprócz nowoczesnego uzbrojenia Holandia dysponuje także tankowcami McDonnell Douglas KC-10A Extender.

Do zadań poszukiwawczo-ratowniczych wykorzystywane są śmigłowce AS 532U2 Cougar Mk2. Do zadań transportowych wykorzystywane jest 17 śmigłowców CH-47 Chinook oraz 4 samoloty Lockheed C-130 Hercules. Do celów szkoleniowych wykorzystuje się samoloty Pilatus PC-7. Stacjonują one w bazie Woensdrecht.

Historia

edytuj

Początki

edytuj
 
Farman

Początki sił powietrznych Holandii sięgają 1886 roku, kiedy to sformowano pierwszą jednostkę balonową. We wrześniu 1911 roku przeprowadzono pierwsze ćwiczenia o eksperymentalnym charakterze z użyciem samolotów, a 1 lipca 1913 królewskim dekretem powołano do życia Dywizję Lotniczą Królewskiej Armii Holenderskiej stacjonującą na lotnisku w Soesterberg. Na początku swego istnienia dywizja posiadała jeden samolot zbudowany przez Marinusa van Meela, do którego w kilka miesięcy później dołączyły zakupione od Francji samoloty Farman. Przed wybuchem I wojny światowej w Holandii pojawiły się samoloty Nieuport i Caudron. W dniu wybuchu wojny, w której Holandia pozostała krajem neutralnym, lotnictwo liczyło 5 samolotów i 42 żołnierzy. Uruchomiono nowe bazy w Arnhem, Gilze en Rijen, Venlo i Vlissingen. 18 sierpnia 1917 roku powstał Oddział Lotnictwa Morskiego (Marine-Luchtvaartdienst). W latach 1920–1930 lotnictwo holenderskie liczyło 25 samolotów myśliwskich, 146 samolotów rozpoznawczych, dwa samoloty szkolne i trzy transportowe. Nowymi samolotami uzupełniano siły powietrzne w koloniach na Dalekim Wschodzie. W 1938 roku doszło do reorganizacji lotnictwa w wyniku czego powstała Służba Lotnicza Wojsk Lądowych.

II wojna światowa

edytuj
 
Fokker D.XXI

10 maja 1940 roku Niemcy zaatakowały Holandię, w dniu ataku siły powietrzne liczyły 122 samolotów różnych typów, w tym:

 
Fokker G.I

Podczas walk nad Holandią Luftwaffe utraciło ponad 350 samolotów w wyniku bezpośrednich walk z holenderskimi pilotami, od ognia obrony przeciwlotniczej i utraconych w wyniku awarii technicznych. Straty były wysokie również po stronie holenderskiej, prawie 95% pilotów zginęło. Za walkę podczas niemieckiej inwazji królowa Wilhelmina odznaczyła wojskowe lotnictwo holenderskie Orderem Wojskowym Wilhelma, najwyższym odznaczeniem wojskowym. Przed kapitulacją Holandii wielu pilotom udało się uciec do Wielkiej Brytanii, ewakuowano również 9 wodnosamolotów Fokker T.VIII, z których 1 czerwca 1940 roku sformowano 320 Dywizjon Obrony Wybrzeża RAF. W 1943 przeszedł pod dowództwo lotnictwa bombowego i brał udział w bombardowaniu Niemiec. Z personelu holenderskiego lotnictwa morskiego utworzono również drugi dywizjon obrony wybrzeża 321 Squadron RAF, który od 1942 roku działał na Dalekim Wschodzie. W 1941 roku na terenie Jackson Army Airbase w Stanach Zjednoczonych otwarto szkołę lotniczą szkolącą holenderskich pilotów.

Indie Wschodnie

edytuj

Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne Indii Wschodnich (Militaire Luchtvaart van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger) operujące w holenderskich koloniach w momencie japońskiej inwazji 1 marca 1942 roku dysponowało około 120 samolotami myśliwskimi, były wśród nich zakupione w Stanach Zjednoczonych Brewster F2A Buffalo, Curtiss-Wright CW-22, Curtiss-Wright CW-21, Curtiss P-36 Hawk i pięć samolotów bombowych Douglas DB-7. Szybkość i siła nacierających wojsk japońskich szybko przełamała opór Holendrów, którzy znaleźli schronienie w Australii i Cejlonie. Uratowani holenderscy piloci zasilili 321 Dywizjon RAF a w Australii utworzyli 18 i 119 Dywizjon RAAF latający na samolotach B-25 Mitchell i 120 Dywizjon RAAF, latający na samolotach Curtiss P-40 Warhawk, w Anglii powstał 322 Dywizjon RAF latający na samolotach Supermarine Spitfire. W brytyjskim lotnictwie morskim walczył 860 Dywizjon Fleet Air Arm, latający na samolotach Fairey Swordfish.

Lata powojenne

edytuj
 
Holenderski F-16 z 313. Eskadry z Volkel w "odświętnych" barwach nałożonych na samolot w okresie, w którym jednostka ta odpowiedzialna była za wystawienie zespołu demonstracyjnego holenderskiego lotnictwa – Solo Display Team

W 1947 roku utworzono Sztab Sił Powietrznych, w 1950 roku holenderskie siły powietrzne umożliwiły kobietom służbę w swojej formacji na nie bojowych stanowiskach. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji w dniu przystąpienia Holandii do NATO 27 marca 1953 roku siły powietrzne stały się samodzielną częścią sił zbrojnych jako Królewskie Holenderskie Siły Powietrzne. Do końca lat 50. na wyposażeniu Dowództwa Obrony Powietrznej (Commando Lucht Verdediging) służyły Glostery Meteory. Po wstąpieniu do NATO utworzono Dowództwo Lotnictwa Taktycznego (Commando Tactische Luchtstrijdkrachten), które w ramach amerykańskiego programu wspierania sił zbrojnych krajów zaprzyjaźnionych (Mutual Defense Aid Program) otrzymało samoloty Republic F-84 Thunderjet. W latach 1956–1968 wykorzystywano również Hawkery Huntery, a do 1964 roku – F-86 Sabre’y.

W 1962 roku rozpoczęło się przezbrajanie dywizjonów myśliwskich na samolot Lockheed F-104 Starfighter, który służył aż do 1983 roku, w 1969 pojawił się Canadair CF-5 wykorzystywany do 1992 roku. Od 1979 roku aż do dzisiaj podstawowym myśliwcem KLu jest General Dynamics F-16 Fighting Falcon. Holandia musiała wymienić samoloty poprzedniej generacji. Zamówiono 75 egzemplarzy jednomiejscowych i 30 szkolnych. NF-5A/B zbliżone do maszyn kanadyjskich ze zmianami w konstrukcji skrzydeł. Wzmocniono je i wprowadzono sterowane elektrycznie klapy. Umożliwiło zwiększenie udźwigu. Pierwsze dostawy rozpoczęły się w 1969 roku i trwały do 1973 roku. W trakcie eksploatacji samoloty poddawane były modyfikacjom, takim jak: dodanie wyrzutni flar i dipoli oraz ostrzeżenia o opromieniowaniu radarem. W trakcie eksploatacji utracono 17 samolotów. Ostatnie z nich wycofano w 1991 roku[3].

W 2012 roku z powodu oszczędności rozwiązano 311. Eskadrę eksploatują ten typ[4]. W 2013 roku Holandia posiadała cztery eskadry wykorzystujące F-16: 322. i 323. Eskadrę w bazie Leeuwarden oraz 312. i 313. w Uden-Volkel.

3 stycznia 2014 roku Ministerstwo Obrony Holandii ogłosiło plan zakupu F-35A Lightning II. Otrzymać je mają 322. Dywizjon który będzie stacjonować w Holandii i 323. Dywizjon, który ma być w Stanach Zjednoczonych w ramach projektu szkolenia. Łącznie zamówienie wyniesie 37 myśliwców[5].

15 grudnia 2015 roku w bazie Breda-Gilze Rijen odbyła się oficjalna uroczystość wycofania ze służby śmigłowców Alouette III. Holandia dysponowała 72 maszynami tego typu, które po raz pierwszy pojawiły się w 1964 roku. Ostatnia czwórka, A-247, A-275, A-292 i A-301, formalnie zakończyła służbę 31 grudnia 2015 roku[6].

Operacje bojowe

edytuj

Pierwsze powojenne starcie holenderskich sił powietrznych z przeciwnikiem miało miejsce w Nowej Gwinei Holenderskiej. 18 grudnia 1961 roku Indonezja zaatakowała holenderską kolonię. Holenderskie lotnictwo zgrupowane w Dowództwie Obrony Powietrznej Nowej Gwinei (Commando Luchtverdediging Nederlands Nieuw-Guinea) dysponowało dwunastoma samolotami Hawker Hunter i dwoma śmigłowcami Aérospatiale Alouette II uzupełnionymi po roku kolejnymi dwunastoma Hunterami. 1 października 1962 zawarto pokój, na mocy którego Holendrzy wycofali się z Nowej Gwinei, a region przeszedł pod administrację ONZ. Holenderskie Siły Powietrzne są aktywnym uczestnikiem operacji bojowych prowadzonych przez NATO. W latach 1992–1995 holenderskie F-16 brały udział w operacji Deny Flight nad terytorium Bośni i Hercegowiny, w 1995 roku wzięły udział w operacji Deliberate Force, a w 1999 roku w lotach bojowych nad Serbią i Kosowem biorąc udział w operacji Allied Force, podczas której 24 marca 1999 roku holenderski F-16 zestrzelił MiGa-29. W październiku 2002 roku holenderskie F-16 wraz z samolotami z Danii i Norwegii, wspierane przez holenderski KC-10 Extender wylądowały w bazie Manas w Kirgistanie aby udzielić wsparcia lotniczego siłom biorącym udział w operacji Enduring Freedom w Afganistanie. 31 sierpnia 2006 roku holenderski pilot zginął w katastrofie biorąc udział w operacji Mountain Thrust podczas wspierania brytyjskich żołnierzy walczących w prowincji Helmand. Sześć F-16 operujących z włoskiej bazy na Sardynii wzięło udział w operacji Odyssey Dawn nad Libią. Na początku 2013 roku w Mazar-i Szarif w afgańskiej prowincji Kunduz stacjonowały cztery F-16[7].

Wyposażenie

edytuj

Obecne

edytuj
Zdjęcie Samolot Producent Typ Liczba sztuk Uwagi
Samoloty
  Lockheed Martin F-16AM/BM Fighting Falcon   Holandia/  Stany Zjednoczone Myśliwiec wielozadaniowy 61 213 zbudowanych na licencji przez Fokkera, 37 sprzedano Chile, 9 sprzedano Jordanii, 37 utracono, 45 w rezerwie, pozostałe wycofano.
  F-35A Lightning II   Stany Zjednoczone Myśliwiec wielozadaniowy 2 Dwa testowe w USA, planowany zakup 37 maszyn[8].
  Pilatus PC-7 Turbo Trainer   Szwajcaria Samolot szkoleniowy 13
  Lockheed C-130H-30 Hercules   Stany Zjednoczone Samolot transportowy 4 2 C-130H-30 i 2 ex-amerykańskie EC-130Q przebudowane do C-130H.
  McDonnell Douglas KC-10 Extender   Stany Zjednoczone ciężki samolot transportowo-tankujący 2 Wykorzystywane do transportu wojska i tankowania F-16. Dwa DC-10 przebudowano za 96 mln USD na latające cysterny w 1995.
  Gulfstream IV   Stany Zjednoczone transport VIP 1
  Dornier Do 228   Niemcy samolot patrolowy 2
Śmigłowce
  Agusta-Bell 412   Włochy śmigłowiec SAR 3
  Boeing AH-64D Apache   Stany Zjednoczone śmigłowiec szturmowy 28 Zakupiono 30, 1 rozbił się w 2004 w USA, 1 rozbił się w 2014 w Mali. Zmodernizowane do standardu Longbow Block II.
  Eurocopter AS 532U2 Cougar Mk2   Francja śmigłowiec wielozadaniowy 8 Zakupiono 17, ale 9 przeniesiono do rezerwy z powodu oszczędności.
  Boeing CH-47D/F Chinook   Stany Zjednoczone ciężki śmigłowiec transportowy 17 7 CH-47C odkupiono od Kanady i przebudowano na CH-47D, do nich dokupiono 6 nowych CH-47D, z 13 CH-47D 2 utracono. Sześć nowych CH-47F.
  NHI NH-90NFH   Unia Europejska morski śmigłowiec wielozadaniowy 10 Zamówiono 12 do bazowania na fregatach dla zastąpienia Lynxów i 8 dla zastąpienia Couguarów.

Historyczne

edytuj
 
Fokker D.XXI
 
Republic F-84F Thunderstreak
 
Hawker Hunter F.6A
 
Fokker S.14 Machtrainer
 
Fokker F-27
 
Westland Lynx

Myśliwce/Myśliwsko-bombowe

Bombowce/Rozpoznawcze

Patrolowe

  •   Fokker F27 - 2 w latach 1981—2000.
  •   Fokker F-60U - 2 w latach 2005—2007.

Treningowe

Transportowe/użytkowe

Śmigłowce

Przypisy

edytuj
  1. Matt Bassford, Kristin Weed, Samir Puri, Gregory Falconer, Anais Reding: Siły i słabe strony Holenderskich Sił Zbrojnych: przegląd strategiczny. [w:] RAND Corporation [on-line]. 2010. [dostęp 2012-03-03]. (ang.).
  2. Maciej Hypś: Holandia przywraca zaawansowane zdolności lotnictwa. konflikty.pl, 20 sierpnia 2017. [dostęp 2017-08-20].
  3. Michał Gajzler, Northrop F-5 A/B Freedom Fighter Cz. 2, str. 60-61 Lotnictwo 4 (2016), ISSN 1732-5323
  4. RNLAF Disbands F-16 Squadron.. [dostęp 2013-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-23)].
  5. Pierwsze F-35 wylądowały w Holandii [online], Defence24 [dostęp 2018-02-28] (pol.).
  6. Last Four Dutch Alouette IIIs Retired, „Air Forces Monthly”, nr 2 (2016), s. 9, ISSN 0955-7091
  7. Dutch F-16s may stay longer in Afghanistan.
  8. Pierwszy F-35 dla Holandii [online], altair.com.pl, 5 kwietnia 2012 [zarchiwizowane z adresu 2012-04-09].

Bibliografia

edytuj
  • Lindsday Peacock: Lotnictwo wojskowe świata. OTiK, 1994. ISBN 83-900902-2-8.
  • Michał Gajzler, Northrop F-5 A/B Freedom Fighter Cz. 2, str. 60-61; Lotnictwo 4 (2016), ISSN 1732-5323

Linki zewnętrzne

edytuj