Piłka nożna kobiet w Polsce
W Polsce piłkarskie kobiece zespoły klubowe rywalizują na sześciu szczeblach ligowych: Ekstralidze, I lidze, II lidze (2 grupy), III lidze (4 grupy), IV lidze (11 grup), V lidze (1 grupa) oraz w Pucharze Polski. W sezonie 2019/2020 we wszystkich krajowych rozgrywkach wzięło udział 235 drużyn zrzeszonych w 211 klubach, co stanowiło spadek o 7% w stosunku do sezonu 2018/2019[1].
Historia
edytujNa ziemiach polskich kobiety zaczęły uprawiać piłkę nożną już na początku XX wieku. Gry miały wówczas charakter wyłącznie towarzyski i nieoficjalny. Najczęściej były to pojedyncze mecze, rzadziej turnieje, nie prowadzono jednak żadnych zorganizowanych rozgrywek. We wrześniu 1921 r. utworzono w Poznaniu pierwszą w historii kobiecą drużynę piłkarską, stanowiącą jedną z sekcji Towarzystwa Sportowego Unja Poznań[2]. Już w październiku 1921 r. rozegrała ona swe premierowe spotkanie z - jak donosił dwutygodnik „Sport Polski” - „żeńską drużyną gdańską”, której nazwa do dziś pozostaje zagadką[3]. Z uwagi na brak konkurencji sekcję w 1922 r. rozwiązano[4]. Jednak w tym samym roku żeńska sekcja piłki nożnej powstała w Zorzy Poznań[3].
Reaktywacja kobiecej piłki nożnej nastąpiła w latach 50. Latem 1957 r. powstała pierwsza w powojennej Polsce kobieca drużyna piłki nożnej. Utworzono ją przy katowickim klubie Kolejarz[5]. 1 września 1957 w Katowicach odbył się pierwszy mecz pomiędzy drużynami Kolejarza Katowice i Kolejarza Szczecin. Katowiczanki wygrały 1:0[6]. Pojedynek anonsowany był jako pierwszy w historii Polski. W 1957 r. drużyny kobiece zorganizowały również: Polonia Warszawa[7], Widzew Łódź, Korona Kraków, Ślęza Wrocław i Kolejarz Opole[3].
W kolejnych latach organizowano mecze towarzyskie lub pokazowe. Duża trudnością była mała liczba drużyn. W 1971 r. zorganizowano w Szczecinie mecz o Puchar Polskiej Żeglugi Morskiej, w którym reprezentacja Szczecina pokonała reprezentację Gdańska 5:0. W tym samym roku z okazji Dnia Kobiet tygodnik „Prometej” zorganizował w Rzeszowie turniej, na który zaproszono zespoły reprezentujące Kraków, Lublin, Rzeszów oraz „Express Wieczorny”. Do wzięcia udziału w kolejnej edycji turnieju (w 1972 r.) zaproszono mistrza Słowacji – Duklę Preszów. Przez kilka kolejnych lat turnieje te były najważniejszymi imprezami piłkarstwa kobiecego w Polsce.
W 1971 r. w Gdyni z inicjatywy Romana Bieszke założono TKKF Checz. W tym samym roku w Szczecinie powstał TKKF Mors. Trzy lata później w Sosnowcu z inicjatywy redaktora Jana Zielińskiego i działacza OZPN-u Maurycego Wieczorka utworzono sekcję piłki nożnej kobiet w tamtejszych Czarnych, której opiekunami zostali: Irena Półtorak i Tadeusz Maślak. Pionierami kobiecej piłki nożnej w Polsce były również: Korona Kraków, Garbarnia Kraków, Karolinki Jaworzyna Śląska, Walter Radom, Irena Wrocław, Telpod Kraków oraz Polam Warszawa.
W 1975 r. odbyły się pierwsze, nieoficjalne mistrzostwa Polski kobiet, które wygrała Checz Gdynia. Gdynianki zwyciężały także w kolejnych edycjach mistrzostw w latach: 1976, 1978 i 1979. Rok 1979 okazał się przełomowy dla rozwoju piłkarstwa kobiecego w Polsce. Podczas konferencji Głównego Komitetu Kultury Fizycznej i Sportu postanowiono utworzyć Komisję do Spraw Piłki Nożnej Kobiet, a także, począwszy od jesieni, organizować Mistrzostwa Polski. Triumfatorkami pierwszej edycji (tj. sezonu 1979/1980) zostały Czarne Sosnowiec, które pięć lat później wywalczyły również premierowy Puchar Polski.
27 czerwca 1981 swoje pierwsze oficjalne spotkanie międzypaństwowe rozegrała żeńska reprezentacja narodowa. Polki uległy w Katanii Włoszkom 0:3. 12 lipca 1984 „Biało-Czerwone” zadebiutowały przed własną publicznością, ulegając w Piotrkowie Trybunalskim Czechosłowacji 1:4. 1 października 2001, podczas turnieju w Bernie, ówczesne mistrzynie Polski AZS Wrocław pokonały Hapoel Tel Awiw 7:0 i był to debiut polskiej drużyny klubowej w nowo utworzonym Pucharze Europy. W 2004 r. „Akademiczki” awansowały do II rundy rozgrywek.
Rozgrywki krajowe
edytujNajbardziej utytułowanym klubem są Czarni Sosnowiec. Zespół z Sosnowca trzynastokrotnie wywalczył Mistrzostwo Polski, trzynastokrotnie Puchar Polski, a ośmiokrotnie zdobył tzw. podwójną koronę.
| Sezon | Mistrz | Wicemistrz | Puchar Polski |
|---|---|---|---|
| 1979/80 | Czarni Sosnowiec | Checz Gdynia | – |
| 1980/81 | Czarni Sosnowiec | Pafawag Wrocław | – |
| 1981/82 | Pafawag Wrocław | Iskra Szczecin | – |
| 1982/83 | Pafawag Wrocław | Czarni Sosnowiec | – |
| 1983/84 | Czarni Sosnowiec | Pafawag Wrocław | – |
| 1984/85 | Czarni Sosnowiec | Pafawag Wrocław | Czarni Sosnowiec |
| 1985/86 | Czarni Sosnowiec | Pafawag Wrocław | Pafawag Wrocław |
| 1986/87 | Czarni Sosnowiec | Pafawag Wrocław | Czarni Sosnowiec |
| 1987/88 | Zagłębianka Dąbrowa Górn. | Pafawag Wrocław | Pafawag Wrocław |
| 1988/89 | Czarni Sosnowiec | Zagłębianka Dąbrowa Górn. | Czarni Sosnowiec |
| 1989/90 | Zagłębianka Dąbrowa Górn. | Pafawag Wrocław | Zagłębianka Dąbrowa Górn. |
| 1990/91 | Czarni Sosnowiec | Zagłębianka Dąbrowa Górn. | Stilon Gorzów Wlkp. |
| 1991/92 | Stilon Gorzów Wlkp. | Czarni Sosnowiec | Stilon Gorzów Wlkp. |
| 1992/93 | Piastunki Gliwice | Stilon Gorzów Wlkp. | Stilon Gorzów Wlkp. |
| 1993/94 | Piastunki Gliwice | Stilon Gorzów Wlkp. | Sparta Złotów |
| 1994/95 | Stilon Gorzów Wlkp. | Czarni Sosnowiec | Czarni Sosnowiec |
| 1995/96 | Stilon Gorzów Wlkp. | Czarni Sosnowiec | Czarni Sosnowiec |
| 1996/97 | Czarni Sosnowiec | Stilon Gorzów Wlkp. | Czarni Sosnowiec |
| 1997/98 | Czarni Sosnowiec | Podgórze Kraków | Czarni Sosnowiec |
| 1998/99 | Czarni Sosnowiec | Podgórze Kraków | Czarni Sosnowiec |
| 1999/00 | Czarni Sosnowiec | AZS Wrocław | Czarni Sosnowiec |
| 2000/01 | AZS Wrocław | Czarni Sosnowiec | Czarni Sosnowiec |
| 2001/02 | AZS Wrocław | Czarni Sosnowiec | Czarni Sosnowiec |
| 2002/03 | AZS Wrocław | Medyk Konin | AZS Wrocław |
| 2003/04 | AZS Wrocław | Medyk Konin | AZS Wrocław |
| 2004/05 | AZS Wrocław | Czarni Sosnowiec | Medyk Konin |
| 2005/06 | AZS Wrocław | Medyk Konin | Medyk Konin |
| 2006/07 | AZS Wrocław | Gol Częstochowa | AZS Wrocław |
| 2007/08 | AZS Wrocław | Medyk Konin | Medyk Konin |
| 2008/09 | Unia Racibórz | AZS Wrocław | AZS Wrocław |
| 2009/10 | Unia Racibórz | Medyk Konin | Unia Racibórz |
| 2010/11 | Unia Racibórz | Medyk Konin | Unia Racibórz |
| 2011/12 | Unia Racibórz | Medyk Konin | Unia Racibórz |
| 2012/13 | Unia Racibórz | Medyk Konin | Medyk Konin |
| 2013/14 | Medyk Konin | Górnik Łęczna | Medyk Konin |
| 2014/15 | Medyk Konin | Zagłębie Lubin | Medyk Konin |
| 2015/16 | Medyk Konin | Górnik Łęczna | Medyk Konin |
| 2016/17 | Medyk Konin | Górnik Łęczna | Medyk Konin |
| 2017/18 | Górnik Łęczna | Czarni Sosnowiec | Górnik Łęczna |
| 2018/19 | Górnik Łęczna | Medyk Konin | Medyk Konin |
| 2019/20 | Górnik Łęczna | Medyk Konin | Górnik Łęczna |
| 2020/21 | Czarni Sosnowiec | UKS SMS Łódź | Czarni Sosnowiec |
| 2021/22 | UKS SMS Łódź | Górnik Łęczna | Czarni Sosnowiec |
| 2022/23 | GKS Katowice | Górnik Łęczna | UKS SMS Łódź |
| 2023/24 | Pogoń Szczecin | GKS Katowice | GKS Katowice |
Puchar Europy
edytujW Pucharze Europy, AZS Wrocław dwukrotnie zakwalifikował się do II rundy rozgrywek. W tej fazie rywalizowało 16 najlepszych drużyn Europy.
I Edycja (2001)
- 1 października (Berno)
AZS Wrocław – 
Hapoel Tel Awiw 7:0 (4:0) - 3 października (Berno) AZS Wrocław –
FC Berno 1:3 (0:1) - 5 października (Berno) AZS Wrocław –
Arsenal F.C. 1:2 (1:0)
II Edycja (2002)
- 25 września (Wrocław) AZS Wrocław –
HJK Helsinki 0:2 (0:1) - 27 września (Wrocław) AZS Wrocław – FC Sursee 0:1 (0:0)
- 29 września (Oleśnica) AZS Wrocław –
Bangor City Girls 6:3 (3:2)
III Edycja (2003)
- 21 sierpnia (Drøbak) AZS Wrocław –
Kolbotn IF 2:15 (0:4) - 23 sierpnia (Drøbak) AZS Wrocław –
FCF Juvisy-sur-Orge 0:3 (0:2) - 25 sierpnia (Drøbak) AZS Wrocław –
University College Dublin 3:0 (1:0)
IV Edycja (2004)
- 20 lipca (Wrocław) AZS Wrocław – Cardiff City 2:1 (1:1)
- 22 lipca (Wrocław) AZS Wrocław –
Klaksvikar Itrottarfelag 5:1 (2:0) - 24 lipca (Wrocław) AZS Wrocław –
Metalist Charków 2:0 (0:0)
- II runda
- 14 września (Poczdam) AZS Wrocław –
FC Foroni Verona 0:5 (0:2) - 16 września (Poczdam) AZS Wrocław –
1.FFC Turbine Potsdam 1:4 (0:2) - 18 września (Poczdam) AZS Wrocław – Montpellier-Herault S.C. 2:0 (1:0)
V Edycja (2005)
- 9 sierpnia (Wrocław) AZS Wrocław – Arsenał Charków 5:0 (1:0)
- 11 sierpnia (Wrocław) AZS Wrocław –
AÉK Kokkinochovion Famagusta 11:0 (5:0) - 24 lipca (Wrocław) AZS Wrocław – Maccabi Holon 1:0 (1:0)
- II runda
- 13 września (Brøndby) AZS Wrocław – Arsenal LFC 1:3 (0:2)
- 15 września (Brøndby) AZS Wrocław –
Brøndbyernes IF 1:3 (0:0) - 17 września (Brøndby) AZS Wrocław –
Łada Togliatti 3:3 (?:?)
VI Edycja (2006)
- 8 sierpnia (Strumica) AZS Wrocław –
ZFK Šćiponjat Hasanbeg 4:1 (2:0) - 10 sierpnia (Strumica) AZS Wrocław – Helsingin Jalkapalloklubi 0:1 (0:0)
- 12 sierpnia (Strumica) AZS Wrocław – Frauen FC Zuchwil 05 2:2 (1:1)
VII Edycja (2007)
- 9 sierpnia (Neulengbach) Gol Częstochowa – Mayo FC 4:1
- 11 sierpnia (Neulengbach) Gol Częstochowa –
Hibernian LFC 1:4 - 14 sierpnia (Neulengbach) Gol Częstochowa –
SV Neulengbach 1:8
VIII Edycja (2008)
- 4 września (Wrocław) AZS Wrocław – Naftochimik Kałusz 0:1
- 6 września (Wrocław) AZS Wrocław –
FC Levadia Tallin 4:0 - 9 września (Wrocław) AZS Wrocław –
PAÓK (Saloniki) 4:1
Liga Mistrzyń
edytujW 2009 r. Puchar Europy został przemianowany na Ligę Mistrzów Kobiet.
IX Edycja (2009)
- 30 września (Racibórz) RTP Unia Racibórz – SV Neulengbach 1:3
- 7 października (Neulengbach) SV Neulengbach – RTP Unia Racibórz 0:1
Reprezentacja
edytuj
Przypisy
edytuj- ↑ Mniej w ligach [online], kobiecapilka.pl [dostęp 2019-09-28].
- ↑ Najstarsza żeńska drużyna piłkarska jest z Poznania?. lepszypoznan.pl, 2021-12-23. [dostęp 2024-10-30]. (pol.).
- ↑ a b c Adam Drygalski i inni, Piłkarki. Urodzone, by grać, wyd. 2, pzpn.pl, 2022, s. 85-86.
- ↑ Kobiety grają w piłkę nożną, „Sportowiec”, 21 listopada 1946 [dostęp 2021-11-11], W numerze zdjęcie zespołu. W artykule pojawia się wzmianka o jeszcze jednej drużynie w Polsce, ale bez wskazania miejscowości.
- ↑ Pierwsza w Polsce kobieca drużyna piłkarska, „Gazeta Zielonogórska”, 13 czerwca 1957 [dostęp 2021-02-26].
- ↑ Kobiety grają w piłkę nożną, „Gazeta Zielonogórska”, 4 września 1957 [dostęp 2021-03-02], W artykule zdjęcie z meczu.
- ↑ Piłkarki Polonii – pierwsze w Warszawie [online], Futbolowe zapiski, 30 grudnia 2020 [dostęp 2024-03-28] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Jarosław Owsiański, Tomasz Siwiński: Historia futbolu wielkopolskiego. WZPN Poznań, 2013. ISBN 978-83-64237-00-3.
