Kapsuły kriogeniczne
Kapsuła kriogeniczna – urządzenie wykorzystywane w krioterapii do ogólnoustrojowej stymulacji organizmu za pomocą ekstremalnie niskich temperatur (od ok. −100 °C do ok. −160 °C)[1].
Rodzaje
edytujWyróżnia się kriosaunę i kriokomorę.
Kriosauna
edytujKriosauna to jednoosobowe pomieszczenie, w którym działaniu zimna poddawane jest całe ciało pacjenta oprócz głowy. Ten rodzaj komory kriogenicznej jest otwarty od góry, podczas gdy obok jest umieszczone urządzenie sterujące i pompujące medium chłodzące[2]. Otwarta budowa pozwala pacjentom na stałe utrzymywanie kontaktu wzrokowego i głosowego z obsługą urządzenia. Kriosauna posiada ruchome podłoże, dzięki czemu jest możliwe dostosowanie urządzenia do wzrostu pacjentów.
Kriokomora
edytujKriokomora to urządzenie jedno- lub wieloosobowe składające się z kilku pomieszczeń – jednego lub dwóch przedsionków oraz komory zabiegowej. W przedsionkach utrzymywane są wyższe temperatury, ok. −10 °C i −60 °C, natomiast temperatura w komorze zabiegowej wynosi od około −120 °C do nawet −160 °C. W przedsionku pacjent spędza około 30 sekund a następnie przechodzi do komory zabiegowej, gdzie spędza do trzech minut. Ma to na celu stopniowe przyzwyczajenie organizmu do zimna oraz zminimalizowanie efektów stresu termicznego[3]. Obydwa pomieszczenia posiadają drzwi zewnętrzne, co umożliwia pacjentom opuszczenie kriokomory w razie potrzeby. Dodatkowo, przedsionek i komora właściwa są połączone drzwiami wewnętrznymi.
Typowa objętość pomieszczeń w kriokomorze to około 15 m3. Wychłodzenie tej przestrzeni wymaga nawet około 90 kg kriogenu. Ze względu na wykorzystywaną w chłodzeniu technologię wyróżnia się kriokomory chłodzone ciekłym azotem, mieszaniną ciekłego azotu i tlenu (tzw. syntetyczne powietrze) oraz przy użyciu kaskadowych chłodziarek sprężarkowych. Wymienniki ciepła stosowane w kriokomorach zużywają 90-100 kg odpowiednio ciekłego azotu lub syntetycznego powietrza na godzinę pracy urządzenia. Przepustowość urządzenia wynosi do 30 osób na godzinę[4].
Kriokomora wrocławska
edytujRozpowszechnione w Polsce komory niskich temperatur zaprojektowane przez inż. Raczkowskiego składają się z dwóch złączonych ze sobą pomieszczeń – przedsionka oraz komory właściwej. Zasilane są ciekłym azotem i wyposażone są w pełni zautomatyzowany system sterowania. Ściany kriokomór typu wrocławskiego są wykonane z materiałów o unikalnych parametrach izolacji. Przeszklone otwory w drzwiach oraz stały kontakt wzrokowy i słuchowy z obsługą urządzenia wpływają na bezpieczeństwo korzystania z urządzenia.
Działanie
edytujW kapsule kriogenicznej skóra jest wystawiana na działanie powietrza lub pary azotu o ekstremalnie niskiej temperaturze. Za sprawą niemal całkowitego braku wilgoci w atmosferze o tak niskiej temperaturze, wymiana cieplna między gazem a organizmem człowieka jest bardzo słaba, w efekcie czego dochodzi do jedynie niewielkiego wychłodzenia skóry[5]. W kabinach zasilanych ciekłym azotem powietrze przechodzi najpierw proces oczyszczenia, osuszenie i wstępnego schłodzenia. W przypadku komór zasilanych syntetycznym powietrzem odparowana ciecz jest wykorzystywana jako powietrze oddechowe bez konieczności dodatkowego oczyszczania. Komory te muszą posiadać odpowiednie urządzenia zabezpieczające zbiornik magazynowy przed całkowitym wykorzystaniem cieczy i możliwą awarią. W takim wypadku do pomieszczenia zostanie dostarczona ze zbiornika mieszanina gazowa z ponad 50% zawartością azotu, co może być podstawą do wystąpienia stanu zagrożenia zdrowia lub życia osób przebywających w komorze[4]. We wszystkich rodzajach kriokomór niezbędna jest ciągła kontrola zawartości tlenu w atmosferze oddechowej oraz zabezpieczenie drzwi urządzenia przed przymarznięciem.
Historia
edytuj
Pierwsza na świecie komora niskotemperaturowa została skonstruowana w 1978 roku w Reiken Rheumatism Village Institute w Oita przez zespół prof. Toshiro Yamauchiego. Druga na świecie a pierwsza w Europie kriokomora powstała w 1982 roku w Niemczech. Jej twórcą był ówczesny kierownik Kliniki Reumatologii św. Józefa w Senehorst prof. Reinhard Friecke. W Polsce pierwszą kapsuła kriogeniczna do ogólnoustrojowego schładzania organizmu była dwustopniowa komora kriogeniczna zwana „wrocławską”. Powstała w 1989 roku we Wrocławiu pod kierownictwem prof. dr. hab. n. med. Zdzisława Zagrobelnego w Instytucie Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych. Było to trzecie takie urządzenie skonstruowane na świecie a drugie w Europie. Po przetestowaniu przez ochotników trafiła w 1989 roku na Oddział Reumatologiczny w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym Narządu Ruchu w Kamiennej Górze[6]. Usprawniona wersja kriokomory konstrukcji mgr inż. Zbigniewa Raczkowskiego powstała w 1996 roku w Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu.
Przypisy
edytuj- ↑ Kołba Zbigniew, Krioterapia. To warto wiedzieć, Petrus-Deiko, 2016, s. 43.
- ↑ A. Cholewka, Kriokomory stosowane w medycynie – charakterystyka temperaturowa, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2012, s. 66.
- ↑ Kołba Zbigniew, Krioterapia. To warto wiedzieć, Petrus-Deiko, 2016, s. 45.
- ↑ a b M. Chorowski, Wprowadzenie do kriogeniki, H. Podbielska, A. Skrzek (red.), 2016, s. 20.
- ↑ Chorowski M., H. Podbielska, A. Skrzek, Wprowadzenie do kriogeniki, 2016.
- ↑ A.Cholewka, Kriokomory stosowane w medycynie – charakterystyka temperaturowa, H. Podbielska, A. Skrzek (red.), 2016, s. 43.
