Jubea okazała
Jubea okazała[3] (Jubaea chilensis) – gatunek rośliny z rodziny arekowatych z monotypowego rodzaju zwanego jubea[4] Jubaea, zwyczajowo zwany palmą chilijską[4] i palmą miodową[4]. Pochodzi z południowo-zachodniego obszaru Ameryki Południowej i jest endemicznym gatunkiem obszaru chilijsko-patagońskiego[5].
| |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
jubea |
| Gatunek |
jubea okazała |
| Nazwa systematyczna | |
| Jubaea chilensis (Molina) Baillon Hist. pl. 13:397, in adnot. 1895 | |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Okazała palma osiągająca ponad 30 metrów wysokości, z kłodziną u podstawy osiągającą do 1,5 m średnicy. Kłodzina jest krępa, szara i gładka. Średnica korony osiąga do dziewięciu metrów.
- Liście
- Pierzaste, o długości od dwóch do czterech metrów.
- Owoce
- Małe, okrągłe, o średnicy około 2–3 cm średnicy. Owoce te zwane są również „miniaturowym kokosem”, z uwagi na podobieństwo w budowie do owoców palmy kokosowej.
Biologia i ekologia
edytujPalma ta rośnie bardzo wolno – jest jedną z najwolniej rosnących palm na świecie. Zakwita i owocuje dopiero po 60 latach. Dorosła palma w odpowiednim klimacie przyrasta do 20 cm rocznie. W klimacie umiarkowanym uprawa jubei jest możliwa, roślina przyrasta jednak znacznie wolniej (ok. 10 cm rocznie). Jest tolerancyjna do około -15 °C, co czyni ją jedną z najbardziej odpornych na zimno palm z pierzastymi liśćmi. Ponieważ w swoim środowisku rośnie aż do wysokości 1400 metrów nad poziomem morza, nie wymaga gorących okresów letnich. W stanie naturalnym palma występuje prawie wyłącznie na stromych stokach wąwozów.
Zastosowanie
edytujZwana jest również palmą miodową z uwagi na pozyskiwanie soku („miodu palmowego”) służącego do produkcji cukru oraz tzw. wina palmowego. Ponieważ sok zbiera się poprzez ścięcie pnia, to masowa eksploatacja doprowadziła do znacznego zmniejszenia liczebności gatunku. Obecnie palma ta znajduje się pod ścisłą ochroną, a produkcja wina palmowego z jubei jest ściśle kontrolowana. Wielkość światowej populacji szacuje się na około 100 tysięcy egzemplarzy. Poza Chile rośnie też w Kalifornii, w nielicznych ogrodach Anglii, Szwajcarii, Chorwacji i w północnej części Włoch.
Przypisy
edytuj- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-15] (ang.).
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 104.
- ↑ a b c jubea, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-07-14].
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
Bibliografia
edytuj- The Chilean Wine Palm. [dostęp 2010-02-17].
- Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.