John-Paul Himka (ukr. Іван-Павло Химка, Iwan-Pawło Chymka, ur. 18 maja 1949 w Detroit) – kanadyjski historyk ukraińskiego pochodzenia, emerytowany profesor Uniwersytetu Alberty. Jego badania skupiają się na historii Ukrainy, II wojny światowej, Holokauście, historii najnowszej świata ostatnich 10 lat oraz ikonografii Kościołów wschodnich[1].

John-Paul Himka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1949
Detroit

Zawód, zajęcie

historyk

Tytuł naukowy

doktor

Alma Mater

Uniwersytet Michigan

Uczelnia

Uniwersytet Alberty

Stanowisko

profesor emeritus

Odznaczenia
Nagroda Fundacji Tetiany i Omelana Antonowyczów (1988)

Życiorys

edytuj

John-Paul Himka wzrastał w środowisku ukraińskiej emigracji w USA. Jako dziecko wcześnie stracił matkę i był wychowywany głównie przez babkę pochodzącą ze Lwowa[2]. W młodości zamierzał zostać greckokatolickim księdzem[3]; w tym celu wstąpił do seminarium duchownego w Stamford. Po 5 latach nauki pod wpływem hippisowskiej atmosfery lat 60. wystąpił z seminarium i rozpoczął studia na Uniwersytecie Michigan (greka bizantyjska[4], historia Bałkanów), gdzie trafił pod opiekę Romana Szporluka[5]. W tamtym czasie brał udział w demonstracjach przeciwko wojnie, dyskryminacji rasowej i kapitalizmowi, był na festiwalu w Woodstock[4]. Studia ukończył w 1971 roku[6].

Lata 1974–1976 spędził podróżując po Europie Środkowo-Wschodniej. Przez rok mieszkał w Krakowie, pół roku w Leningradzie, odwiedził także Kijów i Lwów. Marksistowskie poglądy, które wówczas wyznawał, zwróciły jego zainteresowania naukowe ku tradycjom ukraińskiego ruchu socjalistycznego w XIX wieku[7]. Stopień doktora historii uzyskał w 1977 roku[6]. W tym samym roku przeniósł się z USA do Kanady, by podjąć pracę na Uniwersytecie Alberty. Blisko współpracował i przyjaźnił się tam z Iwanem Łysiakiem-Rudnyckim, którego po jego śmierci zastąpił na stanowisku[8].

Brał aktywny udział w życiu ukraińskiej diaspory w Kanadzie, m.in. pracując przy wydawaniu czasopisma Diialoh, które było przemycane do USRR[8]. W latach 80. XX wieku, zainspirowany wymianą poglądów z Januszem Radziejowskim, zaczął badania nad kwestią zbrodni ukraińskich nacjonalistów na Żydach[9]. Pod wpływem poczynionych odkryć zmienił swoje stanowisko wobec OUN i UPA na krytyczne. Przeciwstawiał się polityce historycznej prowadzonej przez Wiktora Juszczenkę[10].

W 2014 roku przeszedł na emeryturę[11].

Żonaty z Chrystią Chomiak. Jego teść Mychajło Chomiak był w czasie wojny redaktorem naczelnym Krakiwśkich Wisti[12].

Publikacje

edytuj
Monografie
  • Socialism in Galicia: The Emergence of Polish Social Democracy and Ukrainian Radicalism (1860-1890), Cambridge 1983.
  • Galician Villagers and the Ukrainian National Movement in the Nineteenth Century; Edmonton, Londyn, Nowy Jork 1988.
  • Religion and Nationality in Western Ukraine: The Greek Catholic Church and the Ruthenian National Movement in Galicia, 1867-1900; Montreal, Kingston, Londyn: Ithaca 1999.
  • Last Judgment Iconography in the Carpathians, Toronto 2009
  • Ukrainian Nationalists and the Holocaust: OUN and UPA’s Participation in the Destruction of Ukrainian Jewry, 1941-1944, Hanower 2021[13]
Inne książki
  • Rethinking Ukrainian History, Ivan L. Rudnytsky (red.), John-Paul Himka (asystent redaktora), The Canadian Institute of Ukrainian Studies, 1981.
  • Roman Rosdolsky, Engels and the „Nonhistoric” Peoples: The National Question in the Revolution of 1848 (redakcja, tłumaczenie i wstęp John-Paul Himka), Glasgow, Critique Books, 1986.
  • Galicia and Bukovina: A Research Handbook about Western Ukraine, Late 19th and 20th Centuries. Historic Sites Service, Occasional Paper, 20. [Edmonton]: Alberta Culture and Multiculturalism, Historic Resources Division, 1990.
  • German-Ukrainian Relations in Historical Perspective, John-Paul Himka, Hans-Joachim Torke (red.). Edmonton, Toronto: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 1994.
  • Cultures and Nations of Central and Eastern Europe: Essays in Honor of Roman Szporluk, Zvi Gitelman, Lubomyr Hajda, John-Paul Himka, Roman Solchanyk (red.), Cambridge 2000; (równolegle opublikowana jako Harvard Ukrainian Studies 22 [1998].)
  • Letters from Heaven: Popular Religion in Russia and Ukraine, John-Paul Himka, Andriy Zayarnyuk (red.), Toronto: University of Toronto Press, 2006.
W języku polskim
  • Metropolita Szeptycki wobec zagadnień reformy wyborczej, 1905-1914, [w:] Metropolita Andrzej Szeptycki [1865-1944]. Studia i materiały, pod red. Andrzeja Aleksandra Zięby, Kraków 1994.

Przypisy

edytuj
  1. University of Alberta. [dostęp 2011-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-05)].
  2. John-Paul Himka, My Past and Identities, [w:] Intellectuals and the Articulation of the Nation, Ronald Grigor Suny, Michael D. Kennedy (red.), The University of Michigan Press, Ann Arbor 1999, s. 165.
  3. J.P. Himka, Challenging the Myths of Twentieth-Century Ukrainian History, s. 10. [dostęp 2012-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)].
  4. a b Chelsea Clogg, The history of Dr. John-Paul Himka. [dostęp 2011-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-07)].
  5. John-Paul Himka, My Past and Identities, op.cit., s. 167.
  6. a b RESEARCH CENTER „Borderland society: Past and Present”. [dostęp 2011-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-29)].
  7. John-Paul Himka, My Past and Identities, op.cit., s. 167–168.
  8. a b John-Paul Himka, My Past and Identities, op.cit., s. 168.
  9. Іван-Павло Хімка, Чи українські студії повинні захищати спадщину ОУН-УПА?, [w:] Страсті за Бандерою: статті та есеї, упоряд.: Т. С. Амар, І. Балинський, Я. Ґрицак, Ґрані-Т 2010 (Серія De profundis), ISBN 978-966-465-321-0, s. 150.
  10. J.P. Himka, Challenging the Myths of Twentieth-Century Ukrainian History, s. 4–6. [dostęp 2012-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-20)].
  11. JOHN-PAUL HIMKA CURRICULUM VITAE. [dostęp 2023-12-25]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
  12. John-Paul Himka, Myths of National Consolidation, the Holodomor, and the Holocaust: A Response to Roman Serbyn.
  13. John-Paul Himka. ualberta.ca. [dostęp 2023-12-25]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj