Jodłówka (wieś w województwie małopolskim)
Jodłówka – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, w gminie Rzezawa[3][4].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1342 |
| Strefa numeracyjna |
14 |
| Kod pocztowy |
32-765[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KBC |
| SIMC |
0830084 |
Położenie na mapie gminy Rzezawa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu bocheńskiego  | |
 49°59′30″N 20°32′32″E/49,991667 20,542222[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość należała do województwa tarnowskiego.
W roku 2021 w miejscowości mieszkały 1342 osoby, z czego 51% mieszkańców stanowiły kobiety, a 49% mężczyźni[5].
Integralną częścią miejscowości jest Flakówka.
Położenie
edytujJodłówka położona jest we wschodniej części gminy. Od wschodu graniczy z gminą Brzesko i stanowi granicę gminy. W swojej gminie sąsiaduje z miejscowościami:
Nazwa miejscowości pochodzi od jodeł, które od wieków rosną w tutejszych lasach.
Nazwy obiektów fizjograficznych
edytujBagna, Baranka, Chmurzeniec, Dębczak, Kramarki, Lipny potok, Lisie Jamy, Nalepówka, Niwa, Pańska Droga, Plebanka, Podgościniec, Przymiarki, Rodzików, Matułówka, Organistówka, Ogrody, Skotnica, Śtreka.
Historia
edytujWieś założona w wyniku akcji kolonizacyjnej Kazimierza Wielkiego na prawie niemieckim. Przypuszcza się, że było to w połowie XIV w. (1350?), ponieważ 10 lutego tego samego roku został wydany akt lokacyjny wsi Borek.
Król po naradzie wydał nowy dokument 26 maja 1350 dotyczący lokalizacji nowego kościoła w Rzezawie, oraz jego uposażenia z nowo lokowanej wsi Jodłówka. Jodłówka wraz z nowo lokowaną wsią Borek, Rzezawa, oraz wcześniej istniejącą wsią Krzeczów i połową Ostrowa, miały stanowić nową parafię. Taki stan zasięgu parafii Rzezawa utrzymał się do połowy wieku XX. Wszystkie te wsie znajdowały się wśród lasów królewskich, tym samym wszystkie weszły w skład klucza wsi królewskich o nazwie Starostwo krzeczowskie.
Sąsiednia Rzezawa weszła pod panowanie Austrii już podczas I rozbioru. 23 sierpnia 1775 wrogie wojska zajęły dobra krzeczowskie, do których należała również Rzezawa. Była ona wtedy w posesji Ignacego Dydyńskiego.
Po zajęciu dóbr krzeczowskich sprzedano je w dwóch sekcjach. Jodłówkę, razem z Krzeczowem i Rzezawą 30 lipca 1840 kupił podczas licytacji Henryk Bondi. Cena wywoławcza wynosiła 100 201 złr, nabywca zapłacił 110 500 złr (guldenów lub florenów).
Od 22 września 1914 zamieniono szkołę w Jodłówce na kwatery dla wojska austriackiego. Naukę wznowiono 1 listopada, by ponownie ją przerwać 10 listopada, a budynek ponownie zajęło wojsko, początkowo austriackie, od 22 listopada wojsko rosyjskie, które urządziło w niej szpital. Moskale opuścili szkołę w Jodłówce 1 grudnia 1914 roku. W szpitalu, w budynku szkoły w Jodłówce zmarło dwóch żołnierzy, którzy zostali pochowani początkowo koło budynku szkolnego, a następnie na cmentarzu cholerycznym[potrzebny przypis].
Osoby związane z Jodłówką
edytujKs. Wojciech Biernat urodził się 9 lipca 1901 r. 23 czerwca 1936 został proboszczem w Krzyżanowicach, gdzie wybudował dom parafialny, który od 27 listopada 1938 r. stał się siedzibą Katolickiego Uniwersytetu Ludowego. Aresztowany przez gestapo 23 czerwca 1941 r. za ukrywanie ks. Skarbka z Krakowa. Zginął w Oświęcimiu 17 lub 28 maja 1942 roku.
Józef Bednarek – rodzina Bednarków pochodziła ze Śląska, niemal cała rodzina brała udział w powstaniach śląskich. Józef urodził się 5 lutego 1884 r. w Uropaczewie, studia leśne ukończył w Berlinie. Został zatrudniony przez Goetzów jako leśniczy w lasach jodłowskich. Należał do ZWZ, pomagał udającym się Polakom południe. Kolportował prasę podziemną. Aresztowany w 1941 r. Zmarł w 1942 r. w obozie Gross-Rosen.
Władysław Gałka "Lis" "Wiktor" urodził się 13 października 1914 w Jodłówce. Pracował w Ostrołęce, Horodnym koło Stolina, Buska Zdroju jako nauczyciel. Jako podporucznik w 82 Pułku Strzelców Syberyjskich 30 Dywizji Piechoty w Brześciu nad Bugiem. Zmobilizowany w 1939 r. walczył na froncie w 2 Pułku Piechoty Legionowo. Dostał się do niewoli radzieckiej z której zbiegł. Wrócił do Jodłówki i zaangażował się w pracę konspiracyjną, jako działacz SN, które przyjęło nazwę: Narodowa Organizacja Wojskowa. Wspólnie z Tadeuszem Migasem podjęli zorganizowanie sieci konspiracyjnej w powiecie. Od 1940 został komendantem powiatowym NOW. Aresztowany w lutym 1945, zwolniony w lipcu, podjął pracę w szkole w Rzezawie. Powtórnie aresztowany w maju 1947 r. Zwolniony w r. 1957. Zmarł w Bochni 9 marca 1981 roku.
Franciszek Wojtoń "Gozdawa". Urodził się w Jodłówce. Brał udział w akcji 11 listopada 1943 r. na Urząd Gminy, Urząd Skarbowy i pocztę w Brzesku. 25 października 1944 r. w akcji przeciwko bimbrownikom we wsi Grądy został ranny. Został przewieziony do Okulic, do sióstr zakonnych. Zmarł z upływu krwi i tężca 28 października 1944 r. w wieku 33 lat. W akcji tej zginął również Jan Ryncarz[potrzebny przypis].
Obiekty historyczne
edytujPomiędzy Jodłówką a Podjasieniem pozostały trzy małe betonowe bunkry (Einmanbumker) i jeden nieco większy (Bauform, Ringstand 58c) z okresu drugiej wojny (Ł. Jasiński.. "Fortyfikacje okresu II wojny światowej w okolicy Bochni" Tarnowskie Góry 2005).
Oświata
edytujW Jodłówce działa Publiczna Szkoła Podstawowa im. Witolda Pileckiego oraz publiczne przedszkole. Uczniowie dojeżdżali do gimnazjum w Rzezawie.
Historia szkoły
edytujSzkoła w Jodłówce rozpoczęła działalność w roku 1852, lecz w 1868 r. posada nauczyciela była nieobsadzona. W 1878 ponownie wznowiła działalność, aż do wybuchu I wojny, kiedy szkołę zamieniono na szpital wojskowy.
Początek OSP w Jodłówce to rok 1905. Priorytetem był zakup sprzętu, takiego jak ręczna pompa, węże, oraz postawienie drewnianej szopy, jako remizy. W kronice szkoły w Jodłówce znajduje się zdjęcie ze "Śmigusa-dyngusa" na którym osoba przebrana za dziada, napełnia ręczną, drewnianą sikawkę. Takich ręcznych sikawek używano do gaszenia pożarów, strumień wody dosięgał dachów zabudowań.
Komunikacja
edytujPrzez miejscowość przejeżdżają autobusy RPK Bochnia oraz mikrobusy kursujące na trasie Bochnia – Brzesko. Dostęp do kolei jest możliwy z pobliskich przystanków w Jasieniu Brzeskim lub Rzezawie.
Sport
edytujGOSiR Novi/Rzezawianka Rzezawa
edytujLudowy Klub Sportowy Novi Jodłówka powstał w 1967 roku, posiada sekcję piłki nożnej. W 2006 r. połączył się z klubem Rzezawianka Rzezawa i od tej pory występuje pod nazwą Gminny Ośrodek Sportu i Rekreacji Novi/Rzezawianka Rezawa. Obecnie piłkarze grają w A klasie. Tradycyjne barwy to biało-niebiesko-czerwone. Największym osiągnięciem drużyny jest gra w sezonach 2005/2006, 2006/2007, 2007/2008, 2008/2009, 2009/2010 w klasie okręgowej.
KR Jodłówka
edytujKlub Rodziny Jodłówka — polski klub piłkarski z siedzibą w Jodłówce, utworzony w 2019 roku. Występuje w Keeza Klasa B, grupa: Tarnów I (Bochnia). Drużyna reprezentuje zielono-białe barwy. W debiutanckim sezonie drużyna zajęła 4 miejsce w tabeli ligowej, notując 6 zwycięstw, 1 remis oraz 3 porażki[6]. W rozgrywkach Pucharu Polski zespół już w 1 rundzie przegrał swój mecz, tym samym odpadając z turnieju[7]. W sezonie 2020/2021 drużyna zajęła 5 miejsce w tabeli ligowej, notując 8 zwycięstw, 1 remis oraz 7 porażek[8]. W rozgrywkach Pucharu Polski zespół ponownie w 1 rundzie przegrał swój mecz, tym samym odpadając z turnieju[9]. W trzecim sezonie działalności drużyna zajęła 6 miejsce w tabeli ligowej, notując 9 zwycięstw, 1 remis oraz 10 porażek[10]. W rozgrywkach Pucharu Polski zespół ponownie w 1 rundzie przegrał swój mecz, tym samym odpadając z turnieju[11].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 47103
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 409 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2023
- ↑ Wieś Jodłówka w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-23] (pol.).
- ↑ Klasa B 2019/2020, grupa: Tarnów I (Bochnia) [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-07-19].
- ↑ Puchar Polski 2019/2020, grupa: Małopolski ZPN - Tarnów - Bochnia [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-07-19].
- ↑ Keeza Klasa B 2020/2021, grupa: Tarnów I (Bochnia) [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-07-19].
- ↑ Puchar Polski 2020/2021, grupa: Małopolski ZPN - Bochnia [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-07-19].
- ↑ Keeza Klasa B 2021/2022, grupa: Tarnów I (Bochnia) [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-07-19].
- ↑ Puchar Polski 2021/2022, grupa: Małopolski ZPN - Bochnia [online], www.90minut.pl [dostęp 2022-07-19].
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Zuzia "Kilka zdań o gminie Rzezawa" Rzezawa 2012