Jerzy Woźniak (kombatant)
Jerzy Stanisław Woźniak ps. „Nowak”, „Makara”, „Jacek”, „Żmija”[1] (ur. 8 listopada 1923 w Krakowie, zm. 12 kwietnia 2012 we Wrocławiu) – polski żołnierz i lekarz, więzień polityczny PRL, zastępca kierownika, a w latach 2001–2002 kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
 Jerzy Woźniak w 1991 roku | |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki |
Okręg Kraków AK (Placówka „Buk”), |
| Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa, |
| Późniejsza praca |
kierownik UdSKiOR (2001) |
| Odznaczenia | |
      
| |
Życiorys
edytujUrodził się 8 listopada 1923 w Krakowie. Mieszkał w Błażowej niedaleko Rzeszowa, gdzie chodził do szkoły powszechnej, następnie uczęszczał do rzeszowskiego Gimnazjum im. Stanisława Konarskiego, w którym ukończył 4 klasy. Małą maturę zdał na tajnych kompletach w czasie II wojny światowej w 1943, a w rok później został absolwentem konspiracyjnej szkoły podchorążych. Do Armii Krajowej wstąpił już jako oficer[2] i został żołnierzem placówki ZWZ AK „Buk”[1] w Błażowej), był kolporterem prasy podziemnej. Był uczestnikiem akcji „Burza” (w miejscowościach Hyżne i Błażowa). Obsługiwał radiostację i był odpowiedzialny za kontakt z polskim dowództwem na terenie Włoch. Po wejściu oddziałów sowieckich na teren Podkarpacia ukrywał się, walczył w oddziale samoobrony Armii Krajowej, następnie zaś w organizacji NIE i Delegaturze Sił Zbrojnych Rzeszów-Południe. Był poszukiwany imiennie przez NKWD i UB[2].
W 1945 znalazł się w Europie Zachodniej, gdzie walczył w 2 Korpusie Polskim we Włoszech w stopniu podporucznika[1], był także członkiem Delegatury Zagranicznej Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” pod kierownictwem płk. Józefa Maciołka (1946–1947) oraz emisariuszem delegatury WiN w Londynie na teren RP. W latach 1945–1946 kształcił się w dziedzinie medycyny na Uniwersytecie w Innsbrucku, następnie w Edynburgu. W 1947 został przerzucony do kraju, a następnie aresztowany przez Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego, skazany na karę śmierci, którą zamieniono na dożywotnie więzienie. W 1956 wyszedł na wolność, podejmując przerwane studia medyczne. Pracował we Wrocławiu jako pulmonolog.
W 1989 był członkiem założycielem Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, twórcą jego struktur na terenie Wrocławia; w 1991 kandydował w wyborach parlamentarnych do Senatu[3], ale nie uzyskał wystarczającej ilości głosów. Potem był wiceprzewodniczącym regionu dolnośląskiego AWS[4]. Od 1997 do 2001 sprawował funkcję zastępcy kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w rządzie Jerzego Buzka, zaś od 12 października 2001[5] do 21 listopada 2001[6] był jego kierownikiem (w randze wiceministra)[7]. Zasiadał w Radzie do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych[8], wcześniej był jej przewodniczącym[9].
Był członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, a także Stowarzyszenia Społeczno-Kombatanckiego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” we Wrocławiu. Przewodniczył Dolnośląskiemu Związkowi Żołnierzy Armii Krajowej[10] i był członkiem Kapituły Nagrody Kustosza Pamięci Narodowej[11].
Zmarł 12 kwietnia 2012 we Wrocławiu, pochowany na Cmentarzu Osobowickim[12].
Odznaczenia i upamiętnienie
edytujOdznaczony Krzyżem Walecznych (dwukrotnie), Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami (na emigracji w 1948)[7], Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2003)[13], Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2006)[14] i Krzyżem Kawalerskim Odznaki Honorowej Związku Inwalidów Wojennych RP[15], Medalem Pro Memoria[16]. 27 września 2012 Sejmik Województwa Dolnośląskiego pośmiertnie nadał tytuł Honorowego Obywatela Dolnego Śląska Civi Honorario[17]. W 2011 otrzymał Perłę Honorową Polskiej Gospodarki (w kategorii krzewienie wartości patriotycznych), przyznawaną przez redakcje Polish Market[18]. W 2018 pośmiertnie uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Wrocławia[19].
Od 2013 roku jest patronem ronda na wrocławskim Grabiszynie[20].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Jerzy Stanisław Woźniak. [w:] Archiwum Historii Mówionej [on-line]. Muzeum Powstania Warszawskiego, 2009-03-25. [dostęp 2013-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-10)].
- ↑ a b Antoni Lenkiewicz: Polacy na przełomie XX i XXI wieku. T. 1. Warszawa: 1999, s. 131-132.
- ↑ Magazyn Dziennika Dolnośląskiego, nr 159 (24 października 1991), s. 1-6.
- ↑ Kazimierz Groblewski, Utargowane decyzje, rp.pl z 30 października 1998 [dostęp: 4 lipca 2010].
- ↑ Jerzy Woźniak – kierownikiem Urzędu do spraw Kombatantów. Wirtualna Polska, 2001-10-12. [dostęp 2013-05-28].
- ↑ Kraj w skrócie. Gazeta Wyborcza nr 277, wydanie z dnia 27/11/2001 KRAJ, s. 9. [dostęp 2013-05-28].
- ↑ a b Mieczysław Huchla: Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w dokumentach. T. 6, część 3. Warszawa: Zarząd Główny WiN, 2000, s. 788.
- ↑ Rada do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych – skład [dostęp: 4 lipca 2010].
- ↑ 10 stycznia – Opłatek Kombatancki, udskior.gov.pl [dostęp: 4 lipca 2010].
- ↑ Jerzy Woźniak: Ręka boska mnie zatrzymała, mmwroclaw.pl z 13 kwietnia 2010 [dostęp: 4 lipca 2010].
- ↑ Nagroda Kustosz Pamięci Narodowej. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2013-03-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-29)].
- ↑ Zmarł płk Jerzy Woźniak ps. „Jacek”. Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. [dostęp 2013-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-12)].
- ↑ Informacja o nadaniu orderu. [dostęp 2014-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-19)].
- ↑ M.P. z 2006 r. nr 43, poz. 460
- ↑ Ostatnie pożegnanie śp. płk. Jerzego Woźniaka – Wrocław, 20 kwietnia 2012. ipn.gov.pl. [dostęp 2016-03-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-09)].
- ↑ "Kombatant. Biuletyn Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych", nr 10 (177), 2005, s. 8
- ↑ DOLNY ŚLĄSK > Sejmik > Aktualności.
- ↑ Laureaci z poprzednich edycji : Polish Market [online], www.polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19].
- ↑ Civitate Wratislaviensi Donatus. Biuletyn Rady Miejskiej. [dostęp 2023-12-26].
- ↑ Akty Prawne. uchwaly.um.wroc.pl. [dostęp 2019-05-02].
Bibliografia
edytuj- Tomasz Balbus: Uroczystość wręczenia Księgi Pamiątkowej dedykowanej mjr. dr. Jerzemu Woźniakowi, IPN [dostęp: 4 lipca 2010]
Linki zewnętrzne
edytuj- Wirtualna wystawa historyczna poświęcona Jerzemu Woźniakowi, zrealizowana przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”: Jerzy Woźniak – człowiek do zadań specjalnych