Jerzy Wasowski

Jerzy Wasowski
	; Jerzy Wasowski (portret z tablicy pamiątkowej w Warszawie, Wilcza 11)
Imię i nazwisko urodzenia	Jerzy Wasercug
Data i miejsce urodzenia	31 maja 1913 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	29 września 1984 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Zawód, zajęcie	dziennikarz, kompozytor, reżyser
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jerzy Ryszard Wasowski (Jerzy Wasercug^[1]; ur. 31 maja 1913 w Warszawie, zm. 29 września 1984 tamże) – polski dziennikarz radiowy, kompozytor i reżyser pochodzenia żydowskiego^[2]^[3], z zawodu inżynier akustyk.

Część pomnika Starszych Panów prof. Mariana Molendy w Opolu

Tablica pamiątkowa w Alei Gwiazd Satyrykonu na głównym deptaku Legnicy (ul. Najświętszej Marii Panny)

Grób rodziny Jerzego i Józefa Wasowskich na cmentarzu Powązkowskim

Życiorys

Młodość

Do 1938 roku nosił nazwisko Wasercug^[1]. Ukończył studia na Wydziale Elektromechaniki Politechniki Warszawskiej. Związany był z Polskim Radiem od czasów przedwojennych jako inżynier. Pracował w działach: amplifikatorni, nagrań i transmisji. W 1938 roku zetknął się w radiu z Jeremim Przyborą, który pracował tu jako spiker.

II wojna światowa

We wrześniu 1939 roku uruchomił uszkodzony nadajnik radiowy Warszawy II. W czasie okupacji przebywał w majątku Zamoyskich, gdzie m.in. prowadził tajne nauczanie w szkole średniej, doprowadzając kilka osób do matury. Wykładał przedmioty ścisłe, uczył muzyki i rysunku. Był świetnym kreślarzem, miał zdolności graficzne, był zamiłowanym majsterkowiczem – tworzył m.in. meble. Kiedy po wojnie wrócił do radia, prowadził kursy dla mikserów^[4].

Działalność po wojnie

Po wojnie, poza pracą w radiu (jako spiker i pracownik działów technicznych), zaczął występować jako taper, następnie aktor, a w końcu – kompozytor w Miejskich Teatrach Dramatycznych (1946–1948). W latach 1948–1950 kierował działem reżyserii muzyki i nagrań, a następnie został głównym inżynierem akustycznym PR (opracowywał skrypt zasad reżyserii dźwięku dla mikserów). W latach 1950–1954 był zastępcą szefa działu emisji. W latach 1954–1973 zajmował się głównie reżyserią radiową. W latach 1954–1973 pracował jako reżyser i starszy redaktor (od 1962) Teatru Humoru i Satyry. Następnie, w latach 1977–1979 był doradcą przewodniczącego Radiokomitetu (Macieja Szczepańskiego) do spraw muzyki rozrywkowej. Równocześnie cały czas pracował jako lektor, aktor i reżyser.

W dziedzinie muzyki był samoukiem. Pisał w systemie tonalnym, w różnych fakturach: kameralnych, jazzowych, symfonicznych. Interesował się matematyką (teoria grup) oraz akustyką muzyczną (struktury dźwiękowe). W sumie stworzył ok. 700 piosenek, w tym ok. 100 dla dzieci, ok. 150 ilustracji muzycznych do słuchowisk radiowych, widowisk telewizyjnych, filmów animowanych i fabularnych, sztuk teatralnych.

W 1949 roku wraz z Jeremim Przyborą stworzył radiowy teatrzyk Eterek. W 1958 roku ci sami dwaj twórcy stworzyli telewizyjny Kabaret Starszych Panów, dla którego Wasowski skomponował dziesiątki popularnych piosenek (np. Nie odchodź, Wesołe jest życie staruszka, Addio pomidory, Bo we mnie jest seks, Kaziu, zakochaj się, Przeklnę cię). Komponował również piosenki estradowe, komedie muzyczne (Stokrotki ogrodnika Barnaby 1965, Gołoledź 1973), musical Machiavelli (1975).

Rodzina

Syn Józefa Wasowskiego (właśc. Wasercuga) i Marii Breslauer^[5], mąż aktorki Marii Janeckiej (1928–2012)^[6], ojciec Grzegorza Wasowskiego.

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 240-2-22)^[7].

Filmografia

Film (kompozytor)

1964: Upał
1959: Cafe Pod Minogą
1951: Opowiedział dzięcioł sowie

Film (aktor)

1967: Ja gorę! jako książę biskup
1967: Dziadek do orzechów jako Radca kryminalny
1964: Upał jako Starszy Pan
1957: SOPOT 1957 jako Lektor
1954: Opowieść atlantycka jako Narrator
1950: Miasto nieujarzmione jako Oficer niemiecki grający na fortepianie „Sonatę księżycową”

Teatr

Teatr (aktor)

1945: Obcym wstęp wzbroniony w reż. Heleny Buczyńskiej – jako Pianista Jerzy
1946: Wróg ludu Henryka Ibsena w reż. Hugona Morycińskiego – jako Haustad, redaktor
1946: Wesele Stanisława Wyspiańskiego w reż. Kazimierza Wilamowskiego – jako Rycerz Czarny
1947: Dwa teatry Jerzego Szaniawskiego w reż. Jana Kochanowicza – jako Autor
1947: Pygmalion G.B. Shawa w reż. Jana Kochanowicza – jako pułkownik Pickering
1947: Nie igra się z miłością Alfreda de Musseta w reż. Czesława Szpakowicza – jako Baron
1948: Żeglarz Jerzego Szaniawskiego w reż. Zbigniewa Koczanowicza – jako Jan

Teatr (muzyka)

1945: Macierzyństwo Panny Jadzi w reż. Wandy Jagienki Śliwiny
1945: Obcym wstęp wzbroniony w reż. Heleny Buczyńskiej
1947: Dwa teatry Jerzego Szaniawskiego w reż. Jana Kochanowicza
1947: Przyjaciel przyjdzie wieczorem Jacques’a Companeeza, Ivana Noe w reż. Jerzego Blocka
1947: Szklana menażeria Tennessee Williamsa w reż. Jana Kochanowicza
1947: Ożenek Mikołaja Gogola w reż. Karola Borowskiego
1947: Nie igra się z miłością Alfreda de Musseta w reż. Czesława Szpakowicza
1948: Szczęśliwe dni Claude-André Pugeta w reż. Janusza Dziewońskiego
1949: Rycerz Samochwał Titusa Macciusa Plautusa w reż. Kazimierza Czyńskiego
1951: Osiem lalek i jeden miś Ireny Jurgielewiczowej w reż. Reny Tomaszewskiej
1952: Osiem lalek i jeden miś Ireny Jurgielewiczowej w reż. Joanny Piekarskiej
1953: Osiem lalek i jeden miś Ireny Jurgielewiczowej w reż. Haliny Kołpak
1954: Nareszcie otwarcie w reż. Józefa Wyszomirskiego
1954: O tym jak krawiec pan Niteczka został królem Kornela Makuszyńskiego w reż. Bohdana Radkowskiego
1954: Osiem lalek i jeden miś Ireny Jurgielewiczowej w reż. Zofii Weissówny
1955: Romantyczni Edmonda Rostanda w reż. Wiktora Biegańskiego
1955: Studencka miłość Włodzimierza Dychawicznego w reż. Stanisława Bugajskiego
1955: Studencka miłość Włodzimierza Dychawicznego w reż. Tadeusza Kozłowskiego
1956: Podróż poślubna Włodzimierza Dychawicznego w reż. Stanisława Winieckiego
1956: Studencka miłość Włodzimierza Dychawicznego w reż. Elwiry Tuskiej
1956: We dwoje Stanisława Bugajskiego i Zbigniewa Skowrońskiego w reż. Kazimierza Czyńskiego
1956: Studencka miłość Włodzimierza Dychawicznego w reż. Stefanii Domańskiej
1956: Studencka miłość Włodzimierza Dychawicznego w reż. Wacława Zdanowicza
1956: O Jaśku złotniku i o pięknej Burmistrzance Kazimiery Jeżewskiej w reż. Jerzego Dargiela
1960: Podróż poślubna Włodzimierza Dychawicznego w reż. Stanisława Milskiego
1961: Podróż poślubna Włodzimierza Dychawicznego w reż. Wandy Wróblewskiej
1966: Osiem lalek i jeden miś Ireny Jurgielewiczowej w reż. Haliny Bujalskiej
1969: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Feliksa Żukowskiego
1969: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Czesława Staszewskiego
1969: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Kazimierza Brauna
1970: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Lecha Wojciechowskiego
1970: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Wojciecha Jesionki
1971: Rachunek nieprawdopodobieństwa Jerzego Jurandota w reż. Feliksa Żukowskiego
1971: Rachunek nieprawdopodobieństwa Jerzego Jurandota w reż. Bohdana Czechaka
1971: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Stanisława Bielińskiego
1974: Rachunek nieprawdopodobieństwa Jerzego Jurandota w reż. Mariusza Dmochowskiego
1974: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Irminy Czaykowskiej
1974: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Kazimierza Łastawieckiego
1775: Nikt mnie nie zna Aleksandra Fredry w reż. Jerzego Rakowieckiego
1975: Pan Benet Aleksandra Fredry w reż. Jerzego Rakowieckiego
1975: Świeczka zgasła Aleksandra Fredry w reż. Jerzego Rakowieckiego
1975: Ballada o tamtych dniach Stefanii Grodzieńskiej i Jerzego Jurandota w reż. Ireny Górskiej
1977: Wesele Fonsia Ryszarda Ruszkowskiego w reż. Henryka Olszewskiego
1977: Sarmatyzm Franciszka Zabłockiego w reż. Jerzego Rakowieckiego
1977: Damy i huzary Aleksandra Fredry w reż. Jerzego Rakowieckiego
1977: Podróż poślubna Włodzimierza Dychawicznego w reż. Jacka Medweckiego
1977: Wesele Fonsia Ryszarda Ruszkowskiego w reż. Lecha Wojciechowskiego
1978: Co słychać? Kabaretowy wieczór współczesnych autorów radzieckich w reż. Zbigniewa Bogdańskiego
1979: Pamiętnik Pani Hanki Tadeusza Dołęgi-Mostowicza w reż. Edwarda Dziewońskiego
1989: Zimy żal Jeremiego Przybory w reż. Magdy Umer i Jeremiego Przybory
1992: Psia ballada Krzysztofa Teodora Toeplitza w reż. Włodzimierza Fełenczaka
1992: Nie bójmy się uczuć Jeremiego Przybory w reż. Zdzisława Sobocińskiego
1993: Jak zatrzymać chwilę tę Jeremiego Przybory w reż. Janusza Butryma
1995: Piąty pokój, czyli tęsknota do dobrych obyczajów wg Jeremiego Przybory w reż. Adama Hanuszkiewicza
1995: Bajki pana Perrault Hanny Januszewskiej w reż. Wojciecha Wieczorkiewicza
1996: Uśmiechnij się Polaku Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w reż. Rudolfa Molińskiego
1996: O Jaśku złotniku i pięknej Burmistrzance Kazimiery Jeżewskiej w reż. Krzysztofa Niesiołowskiego
1996: Młynarski '97 Wojciecha Młynarskiego
1998: Śpiąca Królewna Hanny Januszewskiej w reż. Janusza Ryl-Krystianowskiego
2002: Samotny Wieczór, czyli Herbatka przy ognisku Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego w reż. Piotra Dąbrowskiego^[8]

Dyskografia

Utwory Wasowskiego na albumach innych wykonawców

1990: Ewa Bem i inni Ten najpiękniejszy świat, Pronit PLP 0121 (wszystkie 18 piosenek)
2004: Grzegorz Turnau Cafe Sułtan (wszystkie 15 piosenek)
2018: Klementyna Umer Tajemnica (wszystkie 18 piosenek)

Wybrane piosenki dla innych wykonawców

„Deszcz” (słowa Jeremi Przybora, wyk. Maria Koterbska)
„Ja dla pana czasu nie mam” (słowa Jeremi Przybora; z repertuaru Hanny Banaszak)
„Jak pan mógł” (słowa Jeremi Przybora; z repertuaru Hanny Banaszak)
„Panienka z temperamentem” (słowa Jeremi Przybora; z repertuaru Hanny Banaszak, Magdy Umer, Anny Marii Jopek)
„Ja pana z sobą zabiorę” (słowa Jeremi Przybora; z repertuaru Kaliny Jędrusik, Magdy Umer)
„Po ten kwiat czerwony” (wyk. No To Co)
„Jeszcze poczekajmy” (wyk. Rena Rolska)
„Złoty pierścionek” (wyk. Hanna Rek, Rena Rolska, Irena Santor)
„Blues to zawsze blues jest” (wyk. Wojciech Skowroński)
„Przyjdzie walec i wyrówna” (wyk. Wojciech Młynarski)
„W Polskę idziemy” (wyk. Wiesław Gołas)
„Warszawa da się lubić” (wyk. Adolf Dymsza)

Upamiętnienie

8 grudnia 2011 Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające Jerzego Wasowskiego i Jeremiego Przyborę, o nominałach:

10 zł wykonana stemplem lustrzanym w srebrze,
10 zł wykonaną stemplem lustrzanym w srebrze (kwadrat),
2 zł wykonaną stemplem zwykłym ze stopu Nordic Gold^[9].

31 maja 2016 Polskie Radio wspólnie z Fundacją Wasowskich nadało swojemu studiu nagraniowemu S4/6 imię Jerzego Wasowskiego^[10]. Uroczystości towarzyszyło odsłonięcie tablicy pamiątkowej^[10]. W 2024 został patronem skweru na rogu ulicy Kruczej 5/11 i niedaleko Wilczej w Warszawie^[11].

Zobacz też

Wasowski odnaleziony: Ktoś zbudził mnie

Przypisy

↑ ^a ^b Zmiana nazwisk, „Monitor Polski”, XXI (290), Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej, 20 grudnia 1938, s. 5, Cytat: Komisariat Rządu podaje do powszechnej wiadomości, że niżej wymienione osoby uzyskały zezwolenie na zmianę nazwisk: [...] 34) Wasercug Jerzy, s. Józefa i Marii, ur. 31/V. 1913 r. w Warszawie – na nazw. Wasowski .
↑ Tomasz Z. Zapert: W ordynacji, w czas okupacji. [w:] e-teatr.pl [on-line]. 2004-09-29. [dostęp 2017-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)]. (pol.).
↑ Bikont A., My z Jedwabnego, Warszawa:2004, Prószyński i S-ka, s. 22. czytelnia.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-09-28)].
↑ Jeremi Przybora: Memuary Wydawnictwo Tenten, Warszawa 1998.
↑ Natalia Świtała: Duet doskonały. Jerzy Wasowski i Jeremi Przybora – sylwetki twórcze. meakultura.pl, 2015-07-21. [dostęp 2019-05-18].
↑ Zmarła aktorka, która pomogła Lechowi Kaczyńskiemu w słynnym.... fakt.pl, 2016-03-23. [dostęp 2020-09-01]. (pol.).
↑ Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF WASOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .
↑ Jerzy Wasowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-10] .
↑ Historia Polskiej muzyki rozrywkowej. Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski. NBP. [dostęp 2015-02-09]. (pol.).
↑ ^a ^b asz/bch: Studio S4/6 Polskiego Radia otrzymało imię Jerzego Wasowskiego. [w:] PolskieRadio.pl » Wiadomości » Informacje [on-line]. Polskie Radio SA, 31 maja 2016. [dostęp 2016-05-31].
↑ Jerzy Wasowski patronem skweru w pobliżu domu, w którym mieszkał [online], dzieje.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).

Bibliografia

Dariusz Michalski: Starszy Pan A: opowieść o Jerzym Wasowskim. Warszawa: Iskry, 2005. ISBN 83-207-1793-0.

Linki zewnętrzne

Strona Jerzego Wasowskiego
Jerzy Wasowski na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”

[MP-1] Zmiana nazwisk, „Monitor Polski”, XXI (290), Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej, 20 grudnia 1938, s. 5, Cytat: Komisariat Rządu podaje do powszechnej wiadomości, że niżej wymienione osoby uzyskały zezwolenie na zmianę nazwisk: [...] 34) Wasercug Jerzy, s. Józefa i Marii, ur. 31/V. 1913 r. w Warszawie – na nazw. Wasowski .

[2] Tomasz Z. Zapert: W ordynacji, w czas okupacji. [w:] e-teatr.pl [on-line]. 2004-09-29. [dostęp 2017-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-03)]. (pol.).

[3] Bikont A., My z Jedwabnego, Warszawa:2004, Prószyński i S-ka, s. 22. czytelnia.onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-09-28)].

[4] Jeremi Przybora: Memuary Wydawnictwo Tenten, Warszawa 1998.

[5] Natalia Świtała: Duet doskonały. Jerzy Wasowski i Jeremi Przybora – sylwetki twórcze. meakultura.pl, 2015-07-21. [dostęp 2019-05-18].

[6] Zmarła aktorka, która pomogła Lechowi Kaczyńskiemu w słynnym.... fakt.pl, 2016-03-23. [dostęp 2020-09-01]. (pol.).

[7] Cmentarz Stare Powązki: JÓZEF WASOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-19] .

[8] Jerzy Wasowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-10] .

[9] Historia Polskiej muzyki rozrywkowej. Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski. NBP. [dostęp 2015-02-09]. (pol.).

[nadanieS46-PR-10] sz/bch: Studio S4/6 Polskiego Radia otrzymało imię Jerzego Wasowskiego. [w:] PolskieRadio.pl » Wiadomości » Informacje [on-line]. Polskie Radio SA, 31 maja 2016. [dostęp 2016-05-31].

[11] Jerzy Wasowski patronem skweru w pobliżu domu, w którym mieszkał [online], dzieje.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]