Jean-Claude Duvalier
Jean-Claude Duvalier, znany jako Baby Doc (ur. 3 lipca 1951 w Port-au-Prince, zm. 4 października 2014 tamże[1][2]) – haitański polityk, prezydent Haiti w latach 1971–1986, sprawujący władzę dyktatorską[3][4].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 lipca 1951 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 października 2014 |
| Prezydent Haiti | |
| Okres |
od 21 kwietnia 1971 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Życiorys
edytujUrodzony w 1951 roku[3]. Od dzieciństwa miał skłonności do tycia i był nazywany przez kolegów szkolnych „kapuścianą głową”[5]. Jedyny syn François i Simone Duvalierów[4]. François Duvalier w 1971 przeżył wylew krwi do mózgu, po którym, na pół sparaliżowany, rozpoczął przygotowania do przekazania władzy synowi. 31 stycznia 1971 odbyło się referendum, w którym 2 391 916 głosujących (100%) poparło Jeana-Claude’a jako następcę ojca. François Duvalier wprowadził również zmiany w konstytucji, obniżając minimalny, umożliwiający objęcie prezydentury wiek z 40 do 24 lat oraz zmieniając datę urodzenia Jeana-Claude’a, który dzięki temu „zyskał” 3 lata. Działania te nie spotkały się z poparciem oficerów wojskowych, lecz ich protest nie miał znaczenia[5][4][3]. Jean-Claude objął urząd dożywotniego prezydenta po śmierci ojca 21 kwietnia 1971. W wieku zaledwie 19 lat, został najmłodszym prezydentem w dziejach ludzkości. Był wtedy ociężałym umysłowo człowiekiem ważącym 140 kilogramów[6].
W początkach swych rządów Duvalier ogłosił program dalekosiężnych reform gospodarczych, ekonomicznych i sądowniczych[7] oraz zakończenie prześladowań wprowadzonych przez ojca. Te kroki zagwarantowały mu poparcie wielu zagranicznych inwestorów. Otworzył akademię wojskową zamkniętą w początkach rządów ojca – który uniezależnił się od armii – i wypuścił na wolność niektórych więźniów politycznych. Reformy okazały się jednak powierzchowne, gdyż Duvalier unikał zasadniczych zmian w polityce wewnętrznej. Z czasem pozycja prezydenta słabła – wprawdzie oddziały prezydenckich bojówek paramilitarnych Tonton Macoute dalej siały postrach wśród ludności, przypisując sobie moc pochodzącą z wierzeń voodoo, jednak stopniowo traciły one zdolność do wymuszenia całkowitego posłuszeństwa w haitańskim społeczeństwie. Przyczyną tego był brak umiejętności politycznych Duvaliera, jakie reprezentował jego ojciec. W 1980, mimo antypatii matki do panny młodej, poślubił Michèle Bennett, z którą przywłaszczył sobie znaczną część majątku narodowego, sprzeniewierzając według amerykańskiego wywiadu[7] ok. 64% dochodu krajowego oraz dziesiątki milionów dolarów z funduszy publicznych, które umieszczał na tajnych kontach bankowych w Szwajcarii[7]. Chociaż ogłosił amnestię dla wszystkich uchodźców, zabronił przy tym powrotu do kraju „komunistom i wichrzycielom”[7], przez co w dalszym ciągu za granicą pozostało wielu ekspatriantów. Zachowywał pełną kontrolę nad obsadzaniem stanowisk rządowych, tłumił opozycję antyprezydencką[7].
Skorumpowany rząd dyktatora w listopadzie 1985 stanął w obliczu otwartego buntu, który stanowił finał narastającego przez długi czas powszechnego niezadowolenia. 30 listopada 1985 wydany został dekret o stanie wojennym, a ludność domagała się odejścia dożywotniego prezydenta. Protesty trwały 3 miesiące. Na początku następnego roku Stany Zjednoczone wskutek rażącego łamania praw człowieka zdecydowanie zmniejszyły wsparcie udzielane Haiti, a pozbawiony ekonomicznej pomocy USA Duvalier nie potrafił zapewnić sobie trwałości władzy i 7 lutego 1986 ustąpił ze stanowiska. Po oddaniu władzy rządowi tymczasowemu, którego prezydentem został przywódca zamachu stanu, generał Henri Namphy, ex-dyktator udał się na emigrację. Stany Zjednoczone wzięły udział w rokowaniach, które doprowadziły do pokojowej rezygnacji dyktatora, po czym umożliwiły mu niczym nie skrępowany wyjazd do Francji. Razem z żoną opuścił kraj na pokładzie samolotu wojskowego US Air Force. Rząd Francji w porozumieniu z rządem USA wyraził zgodę na udzielenie parze siedmiodniowego azylu politycznego, w trakcie którego mieli zadbać o stałe miejsce pobytu. Po przybyciu na miejsce Jean-Claude i Michèle w otoczeniu kordonu policji opuścili lotnisko czterema samochodami przez tajną bramę. Zamieszkali w Talloires w Sabaudii[8].
W 1990 wziął rozwód z Michèle, gdyż małżeństwo zaczęło przechodzić kryzys z powodu trudności finansowych. Posunięcie to doprowadziło do bankructwa Jeana-Claude’a, bowiem jego żona wygrała proces i zagarnęła większość pieniędzy. W styczniu 2011 r. niespodziewanie przyleciał z Francji na Haiti[9][10].
Jean-Claude Duvalier zmarł na atak serca w swoim domu w Port-au-Prince w wieku 63 lat[11]. 11 października 2014 w stolicy kraju odbyła się ceremonia pogrzebowa Duvaliera, w której uczestniczyło kilkaset osób, w tym byli prezydenci Boniface Alexandre i Prosper Avril[12]. Po nabożeństwie ciało Duvaliera zostało poddane kremacji[13].
Przypisy
edytuj- ↑ Randal C. Archibold, Emma G. Fitzsimmons, Jean-Claude Duvalier, Haiti’s ‘Baby Doc,’ Dies at 63 [online], The New York Times, 4 października 2014 [dostęp 2014-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-04] (ang.).
- ↑ Haitis Ex-Diktator Duvalier gestorben [online], Tagesschau, 4 października 2014 [dostęp 2014-10-04] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-05] (niem.).
- ↑ a b c Jean-Claude Duvalier [online], encyclopedia.com (ang.).
- ↑ a b c Jean-Claude Duvalier, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ a b Vincent Hugeux, Łagodna śmierć „Papy Doca” w: Ostatnie dni dyktatorów, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, tłum. Anna Maria Nowak, s. 89.
- ↑ Ryszard Kapuściński, Chrystus z karabinem na ramieniu, wyd. Czytelnik, Warszawa, 1976
- ↑ a b c d e Shelley Klein, Najgroźniejsi dyktatorzy w historii, Jolanta Sawicka (tłum.), Warszawa: Wyd. MUZA SA, 2008, s. 116, ISBN 978-83-7495-323-8, OCLC 749811259.
- ↑ Kronika XX wieku pod red. Mariana B. Michalika, wyd. Kronika – Marian B. Michalik, Warszawa, 1991, ISBN 839033100, s. 1246
- ↑ „Baby Doc” Duvalier returns to Haiti from exile [online], BBC News, 17 stycznia 2011 (ang.).
- ↑ Dyktator wrócił na Haiti [online], Wyborcza.pl, 17 stycznia 2011 [zarchiwizowane z adresu 2011-01-21].
- ↑ ZEIT ONLINE - Ex-Diktator Jean-Claude Duvalier gestorben [online], zeit.de [dostęp 2023-02-07].
- ↑ Haiti: Hundreds attend 'Baby Doc' Duvalier's funeral, „BBC News”, 11 października 2014 [dostęp 2023-02-07] (ang.).
- ↑ Divided Haiti bids farewell to Duvalier [online], aljazeera.com [dostęp 2023-02-07] (ang.).
Bibliografia
edytuj- Alex Axelrod, Charles Phillips Władcy, tyrani, dyktatorzy. Leksykon, wyd. Politeja, Warszawa 2000, s. 151-152
- Vincent Hugeux, Łagodna śmierć „Papy Doca” w: Ostatnie dni dyktatorów, wyd. Znak Horyzont, Kraków 2014, tłum. Anna Maria Nowak
- Shelley Klein, Najgroźniejsi dyktatorzy w historii, Jolanta Sawicka (tłum.), Warszawa: Wyd. MUZA SA, 2008, ISBN 978-83-7495-323-8, OCLC 749811259.
Linki zewnętrzne
edytuj- Profil de Jean-Claude Duvalier [online], Haiti-Référence [zarchiwizowane z adresu 2010-03-26] (fr.).