Jaskinia Żarska
Jaskinia Żarska, Schronisko Żarskie Duże lub Zimna Grota Żarska[1] – jaskinia między południowymi krańcami wsi Żary i północnymi wsi Dubie w województwie małopolskim. Znajduje się w Wąwozie Żarskim w obrębie rezerwatu przyrody Dolina Racławki. Pod względem geograficznym jest to Dolina Racławki na Wyżynie Olkuskiej w obrębie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Do jaskini prowadzi ścieżka edukacyjna[2].
| Plan jaskini | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Położenie | |
| Długość |
143 m |
| Głębokość |
8,5 m |
| Wysokość otworów |
410 m n.p.m. |
| Ekspozycja otworów |
ku SW |
| Kod |
J.Olk.I-09.08 |
Położenie na mapie gminy Krzeszowice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°09′54″N 19°42′13″E/50,164944 19,703750
| |
| Strona internetowa | |
Opis jaskini
edytujJaskinia znajduje się w lesie zwanym Lasem Pisarskim w grupie skał o długości około 60 m. W tej samej grupie skał znajdują się jeszcze kilka jaskiń i schronisk: Jaskinia Żarska Górna, Schronisko Żarskie Pierwsze, Schronisko Żarskie Drugie, Schronisko Żarskie Trzecie, Schronisko Żarskie Czwarte i Schronisko Żarskie Małe. Nad dnem wąwozu znajduje się Jaskinia bez Nazwy[3].
Długość jaskini wynosi 143 m, ale cała jaskinia składa się niemal wyłącznie z dużej i niskiej sali o wymiarach 14 × 16 m. Przez Kazimierza Kowalskiego była uważana za schronisko. Oprócz głównej sali posiada jednak krótkie, ciemne i ślepo zakończone korytarze. Do jej wnętrza prowadzą szerokie otwory, zatarasowane wielkimi blokami skalnymi.Jaskinia powstała na powierzchni styku ławicy nachylonej w głąb masywu skalnego. Szata naciekowa jest skąpa, zawiera tylko żebra i niewielkie stalaktyty. Namulisko gliniaste, przy wejściu do jaskini pokryte grubą warstwą liści[4].
Historia poznania i eksploracji
edytujMiejscowej ludności jaskinia znana była od dawna. W piśmiennictwie pierwsza wzmianka o niej pochodzi z roku 1878. W roku 1879 prowadzono tutaj badania, przekopując namulisko. Na południowym końcu sali wybrano dół o średnicy ok. 1,5 m i głębokości 2 m. Znaleziono 10-centymetrowej grubości warstwę węgla drzewnego i kawałki ceramiki, prawdopodobnie średniowiecznej. W 2008 r. duży fragment ceramiki znaleziono również w jednym z bocznych korytarzy i we wnękach sali. Znaleziono także wyroby krzemienne, a w jednej z wnęk róg tura[4]. W 2011 r. archeolodzy znów w jaskini rozpoczęli badania. Wykonano wykop badawczy na tarasie przed jaskinią i przesiewano namulisko sali. Stwierdzono istnienie kilku poziomów osadniczych, najstarszy z okresu neolitu, następne z okresu kultury przeworskiej, okresu średniowiecznego i nowożytnego. Znaleziono duże ilości fragmentów ceramiki, kości zwierzęce i jeden krąg ludzki. Były to tylko badania rekonesansowe, można przypuszczać, że w jaskini tej jeszcze wiele jest do odkrycia[5].
Na początku XXI wieku grotołazi rozpoczęli odgruzowywanie bocznych korytarzy. Po raz pierwszy jaskinię zinwentaryzował K. Kowalski w 1946 r. Najnowszą dokumentację opracowali w 2008 r. M. Szelerewicz, A. Górny, A. Kurek i M. Pruc. Plan jaskini opracował M. Szelerewicz[1].
Szlak turystyczny
edytuj
żółta, geologiczna ścieżka dydaktyczna w postaci zamkniętej pętli. Od parkingu w Dubiu Wąwozem Żarskim do Doliny Szklarki i z powrotem (inną trasą). 8 przystanków.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Polonius, Andrzej Górny, Mariusz Szelerewicz, Jaskinia Żarska, [w:] Jaskinie Polski [online], Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [dostęp 2019-03-04].
- ↑ Jura Krakowsko-Częstochowska. Informator turystyczny, Ogrodzieniec, Związek Gmin Jurajskich, 2018, ISBN 978-83-947430-8-6
- ↑ Jaskinie Jury [online] [dostęp 2019-03-21].
- ↑ a b M. Szelerewicz, A. Górny, Jaskinie Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, Kraków-Warszawa: PTTK "Kraj", 1986
- ↑ M. Wojenka, J. Wilczyński, D. Sobieraj Badania archeologiczne w Jaskini Żarskiej w Żarach, gm. Krzeszowice, pow. Kraków w 2011 roku, Ojców: Ojcowski Park Narodowy.