Wikipedia

Jan Grabowski (historyk)

polski historyk, zajmujący się Holocaustem i profesor

Jan Zbigniew Grabowski (ur. 24 czerwca 1962 w Warszawie)[1] – polsko-kanadyjski historyk specjalizujący się w badaniach nad Holocaustem, profesor na Uniwersytecie Ottawy, współzałożyciel Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, członek Royal Society of Canada.

Jan Grabowski
Ilustracja
J. Grabowski, Uniwersytet Ottawy, 2018
Państwo działania

Polska
Kanada

Data i miejsce urodzenia

24 czerwca 1962
Warszawa

Full Professor
Specjalność: stosunki polsko-żydowskie, historia Holocaustu, historia Kanady
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1994
Uniwersytet Montrealski

nauczyciel akademicki
uniwersytet

Wydział Historii Uniwersytetu w Ottawie

Okres zatrudn.

od 1994

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
J. Grabowski, 29. Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, 2019

Życiorys

edytuj

Jest synem Zbigniewa Grabowskiego, profesora chemii, laureata nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jego ojciec pochodził ze zasymilowanej rodziny żydowskiej, ocalał z Holocaustu[2]. Jego babka Joanna Grabowska była rzeźbiarką, jedną z pierwszych studentek na ASP w Krakowie.

Jan Grabowski w 1986 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Stopień naukowy doktora uzyskał w 1994 na Wydziale Historii Uniwersytetu Montrealskiego. Od tego czasu jest zatrudniony na Wydziale Historii Uniwersytetu w Ottawie na stanowisku profesora (Full Professor)[3]. Był jednym z członków założycieli Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN[4]. W 2020 został członkiem Royal Society of Canada[5].

Specjalizuje się w badaniach nad Holocaustem. W swojej pracy podejmuje m.in. temat roli Polaków w Zagładzie Żydów w czasie II wojny światowej[6]. W Polsce posiada uprawnienia ekwiwalentne do statusu doktora habilitowanego[7].

Publikacje

edytuj
  • Historia Kanady, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001, 320 ss. ISBN 978-83-7255-044-6.
  • „Ja tego Żyda znam!” Szantażowanie Żydów w Warszawie 1939-1943, Warszawa 2004. ISBN 83-7388058-5.
  • Dzienniki Franciszka Wyszyńskiego 1941-1944, Warszawa 2007, 550 ss. (współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-86156-29-0.
  • ’Je le connais, c’est un Juif!’ Varsovie 1939-1943. Le chantage contre les Juifs, éditions Calmann-Lévy, Paris, 2008. 176 ss. ISBN 978-2702138878.
  • Edward Kubalski, „Niemcy w Krakowie. Dziennik 1 IX 1939 – 18 I 1945”, Kraków 2010 (redakcja i opracowanie: Jan Grabowski, współredaktor nauk.: Zbigniew R. Grabowski) ISBN 978-83-61978-36-7.
  • Rescue for Money: ‘Paid Helpers’ in Poland, 1939–1945, Search and Research Series, Jad Waszem – The International Institute for Holocaust Research, Jerusalem, 2008, ISBN 978-965-308-325-7.
  • Żydów łamiących prawo należy karać śmiercią! „Przestępczość” Żydów w okupowanej Warszawie, 1939–1942, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2010, 211 ss. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-926831-7-9.
  • Judenjagd. Polowanie na Żydów, 1942-1945. Studium dziejów pewnego powiatu, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2011, 282 ss. ISBN 978-83-932202-0-5. Autor przedstawił po raz pierwszy hipotezę, że w czasie okupacji Polacy przyczynili się pośrednio lub bezpośrednio do śmierci co najmniej 200 tys. Żydów, którzy po rozpoczęciu Zagłady ukrywali się poza gettami. Ten element zwrócił uwagę mediów[8][9][10][11][12][13][14]. Do zawartych w książce hipotez odnosili się badacze m.in.: Bogdan Musiał w sposób krytyczny[15] oraz Jan Tomasz Gross w sposób afirmatywny[16].
  • Zarys krajobrazu. Wieś polska wobec Zagłady, 1942-1945, Warszawa, 2011, 532 ss. (współautor: Barbara Engelking) ISBN 978-83-932202-4-3.
  • Hunt for the Jews: Betrayal and Murder in German-Occupied Poland, Indiana University Press, 2013, 312 pp., ISBN 978-02-53010-74-2.
  • Aaron Elster, Ocalony z Zagłady. Wspomnienia chłopca z Sokołowa Podlaskiego, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 139 ss. (współredaktor nauk.: Barbara Engelking) ISBN 978-83-63444-31-0.
  • Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939–1950, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014, 629 ss. (red. nauk. z Dariuszem Libionką) ISBN 978-83-63444-35-8.
  • Ostatni Żyd z Węgrowa (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą, Warszawa 2015, 219 ss. ISBN 978-83-63444-41-9.
  • ציד היהודים; בגידה ורצח בפולין בימי הכיבוש הגרמני. Jad Waszem, Jerusalem, 2016. ISBN 978-965-308-531-2.
  • Szczęście posiadać dom pod ziemią... (red. nauk.) Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2016, 215 ss. ISBN 978-83-63444-44-0.
  • Buried Words: The Diary of Molly Applebaum, Azrieli Foundation, Toronto, 2017. (Edited, annotated and forwarded). ISBN 978-1-988065-12-0.
  • Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski (2 tomy, red. nauk. wspólnie z Barbarą Engelking), Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2018. Filomena Leszczyńska, wspierana przez Fundację Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom, pozwała J. Grabowskiego oraz B. Engelking o zniesławienie jej stryja Edwarda Malinowskiego. B. Engelking potwierdziła, że we wsi Malinowo (powiat bielski)[17] mieszkało dwóch E. Malinowskich, co mogło prowadzić do pomyłki, jednak sąd II instancji oddalił powództwo Leszczyńskiej z uzasadnieniem, iż „ingerencja w badania naukowe nie jest zadaniem dla sądów”[18]. Książka została skrytykowana przez historyków IPN.
  • Na posterunku. Udział polskiej policji granatowej i kryminalnej w zagładzie Żydów, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2020, 432 ss. ISBN 978-83-8049-986-7.
  • Polacy, nic się nie stało! Polemiki z Zagładą w tle, Wydawnictwo Austeria, Kraków 2021, ISBN 978-83-7866-283-9.

Krytyka

edytuj
  • W czerwcu 2017 Fundacja Reduta Dobrego Imienia opublikowała list otwarty, kwestionujący zasadność tez J. Grabowskiego i zarzucający mu m.in. „fałszowanie historii Polski”. List podpisało 138 naukowców[19][20][21]. W odpowiedzi Grabowski wytoczył proces FRDI[21][22].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2021-11-26].
  2. ↑ עופר אדרת, שכנים רעים: מעורבותה של האוכלוסייה הפולנית בהסגרה וברצח של היהודים שביקשו את עזרתם, „הארץ”, 2 lutego 2017 [dostęp 2017-05-25] (hebr.). [pol. Ofer Aderet, Źli sąsiedzi: zaangażowanie ludności polskiej w ekstradycję i mordowanie Żydów, którzy szukali pomocy, „Ha-Arec”].
  3. ↑ Jan Grabowski. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  4. ↑ Jan Grabowski. conciliumcivitas.pl. [dostęp 2021-07-06].
  5. ↑ Meet uOttawa’s new Fellows and members of the Royal Society of Canada. uottawa.ca. [dostęp 2020-11-13].
  6. ↑ Alfabet Buntu: Jan Grabowski. Archiwum Osiatyńskiego, 22 stycznia 2019. [dostęp 2020-05-14].
  7. ↑ W 2006 recenzował rozprawę doktorską w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a w 2015 recenzował rozprawę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim. Zob. Prof. Jan Grabowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2014-10-13].
  8. ↑ Jan Grabowski: Bicie głową w mur | JEWISH.PL [online], jewish.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  9. ↑ AP Explains: How historic wounds fuel Polish-Israel dispute [online], AP NEWS, 23 kwietnia 2021 [dostęp 2021-07-06] (ang.).
  10. ↑ ‘Orgy of murder’: The Poles who ‘hunted’ Jews and turned them over to the Nazis – World News – Haaretz.com [online], haaretz.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  11. ↑ Complicity of Poles in the deaths of Jews is highly underestimated, scholars say | The Times of Israel [online], timesofisrael.com [dostęp 2021-04-17] (ang.).
  12. ↑ Teraz już 200 tysięcy! Kto da więcej? Pogoń za jak największym horrorem [online], wpolityce.pl [dostęp 2021-04-17].
  13. ↑ Pogruchotana pamięć o Zagładzie – Plus Minus – rp.pl [online], rp.pl [dostęp 2021-04-17] (pol.).
  14. ↑ Piotr Legutko: Terapia szokowa. O publikacjach oskarżających Polaków o współudział w Holokauście mówi Mateusz Szpytma, wiceprezes IPN. ipn.gov.pl. [dostęp 2021-07-06].
  15. ↑ Bogdan Musiał, Judenjagd - „umiejętne działanie” czy zbrodnicza perfidia?, „Dzieje Najnowsze”, 43 (z. 2), 2011.
  16. ↑ Historian May Face Charges in Poland for Writing That Poles Killed Jews in World War II, „Haaretz” [dostęp 2023-06-09] (ang.).
  17. ↑ [toc!/4/2/1:0) Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski]. [dostęp 2023-09-13]. (pol.).
  18. ↑ Sąd: Engelking i Grabowski nie muszą przepraszać za wyniki badań nad Zagładą [online], oko.press [dostęp 2021-09-25] (pol.).
  19. ↑ RDI wydaje oświadczenie w sprawie działalności Jana Grabowskiego [online], Fundacja Reduta Dobrego Imienia – Polska Liga przeciw Zniesławieniom [dostęp 2020-05-11].
  20. ↑ Reduta Dobrego Imienia zaprzecza tezom Jana Grabowskiego [online], anti-defamation.pl, 7 czerwca 2017 [dostęp 2023-05-22].
  21. ↑ a b Prof. Jan Grabowski pozywa Redutę Dobrego Imienia. wyborcza.pl, 2018-11-16. [dostęp 2022-01-13].
  22. ↑ Rozprawa w procesie, który prof. J. Grabowski wytoczył RDI – odwołana | dzieje.pl – Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2021-09-25] (pol.).

Bibliografia

edytuj
  • Biogram prof. Jana Grabowskiego w książce: Klucze i kasa. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych 1939-1950, red. J. Grabowski, D. Libionka, Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, Warszawa 2014. ISBN 978-83-63444-35-8, s. 627.

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jan_Grabowski_(historyk)&oldid=74571160”