Jakub Uchański

Sukcesja apostolska
Data konsekracji	20 marca 1552
Konsekrowani biskupi
Stanisław Karnkowski	25 stycznia 1568
Franciszek Krasiński	6 stycznia 1573

Jakub Uchański
	Prymas Polski i Litwy
Kraj działania	I Rzeczpospolita
Data i miejsce urodzenia	1502 ; Uchanie
Data i miejsce śmierci	5 kwietnia 1581 ; Łowicz
Miejsce pochówku	bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Mikołaja w Łowiczu
	Arcybiskup gnieźnieński
Okres sprawowania	1562–1581
	Interrex
Okres sprawowania	1572–1573
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	18 listopada 1551
Sakra biskupia	20 marca 1552
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Jakub Uchański herbu Radwan (ur. w 1502 roku we wsi Uchanie, zm. 5 kwietnia 1581 roku w Łowiczu) – arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1562, biskup włocławski od 1561 (wybrany już w 1557), biskup chełmski od 1551, sekretarz wielki koronny od 1548 roku^[1], archidiakon warszawski w 1549 roku, dziekan płocki w 1548 roku, kanonik krakowski w 1538 roku, kanonik chełmski w 1536 roku, sekretarz i zarządca dóbr królowej Bony, interrex po śmierci Zygmunta II Augusta i ucieczce Henryka Walezego^[2], bibliofil^[3].

Prymas Jakub Uchański zaświadcza, że na sejmie elekcyjnym 1573 r. posłowie miasta Poznania głosowali na Henryka [Walezego] ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu)

Życiorys

Należał do najbliższego otoczenia królowej Bony. Otrzymał święcenia nie posiadając gruntowniejszych studiów teologicznych. Opowiadał się za porozumieniem z protestantami, potajemnie sprzyjał reformacji, zwolennik rozluźnienia zależności Kościoła katolickiego w Polsce od Rzymu. Jako kanonik uczęszczał potajemnie m.in. wraz z Andrzejem Fryczem Modrzewskim na tajne dysputy teologiczne w duchu różnowierczym spowiednika Bony Franciszka Lismanina^[4]. Był zwolennikiem powstania polskiego kościoła narodowego, zachowującego jednak łączność z Rzymem.

Referendarz wielki koronny od 1538 roku^[5]. Sędzia sejmowy w 1569 roku^[6].

Uczestniczył w synodzie w Warszawie w 1561 roku^[7]. Jako przedstawiciel Korony Królestwa Polskiego podpisał akt unii lubelskiej 1569 roku^[8].

Był interreksem polskim po śmierci Zygmunta II Augusta od 1572 do 1573 roku kiedy królem został Henryk Walezy i od 1574 do 1575 tj. do objęcia władzy przez Annę Jagiellonkę. Był uczestnikiem zjazdu w Łowiczu 23 lipca 1572 roku^[9]. W 1572 sułtan Selim II zalecał szlachcie jego kandydaturę, obok kandydatur marszałka wielkiego koronnego Jana Firleja i hetmana wielkiego koronnego Jerzego Jazłowieckiego. Podpisał dyplom elekcji Henryka III Walezego^[10]. 21 lutego 1574 koronował w katedrze wawelskiej Henryka Walezego na króla Polski.

Był uczestnikiem zjazdu w Stężycy w 1575 roku^[11]. W 1575 roku w czasie wolnej elekcji głosował na cesarza Maksymiliana II Habsburga^[12]. 12 grudnia 1575 stojąc na czele Senatu obwołał wraz z senatorami królem Polski cesarza rzymskiego Maksymiliana II Habsburga, lecz kandydatura ta przepadła wobec masowych protestów szlachty. Z tłumu szlachty w stronę Uchańskiego padły nawet strzały^[13].

Nagrobek biskupa dłuta Jana Michałowicza z Urzędowa

Został pochowany w kolegiacie łowickiej.

Przypisy

↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 145.
↑ Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 461.
↑ Irena Strelnik, Bibliofile XVI i XVII wieku i ich książki w Bibliotece im. Hieronima Łopacińskiego, w: Rocznik Lubelski, t. 23-24, 1981–1982, s. 71.
↑ Władysław Krynicki, Dzieje Kościoła powszechnego, Włocławek 1914, s. 459.
↑ Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 136.
↑ Krzysztof Chłapowski, Realizacja reform egzekucji dóbr 1563-1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984, s. 29.
↑ Wojciech Góralski, Synod prowincjonalny warszawski z 1561 r., w: Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/3-4, 1985, s. 208.
↑ Akta Unji Polski z Litwą: 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 339.
↑ Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 25.
↑ Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.
↑ Paweł Rybak, Zjazd Szlachty w Stężycy (Maj–Czerwiec 1575 r.). Na tle drugiego bezkrólewia, Toruń 2002, s. 203.
↑ Ewa Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998, s. 294
↑ Jerzy Besala, Skandale mity i anegdoty historyczne, Bellona, Warszawa 2015, s. 34.

Linki zewnętrzne

Catholic-hierarchy
Jakub Uchański h. Radwan, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-24].

[1] Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 145.

[2] Piotr Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000, s. 461.

[3] Irena Strelnik, Bibliofile XVI i XVII wieku i ich książki w Bibliotece im. Hieronima Łopacińskiego, w: Rocznik Lubelski, t. 23-24, 1981–1982, s. 71.

[4] Władysław Krynicki, Dzieje Kościoła powszechnego, Włocławek 1914, s. 459.

[5] Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku, Kórnik 1992, s. 136.

[6] Krzysztof Chłapowski, Realizacja reform egzekucji dóbr 1563-1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984, s. 29.

[7] Wojciech Góralski, Synod prowincjonalny warszawski z 1561 r., w: Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 28/3-4, 1985, s. 208.

[8] Akta Unji Polski z Litwą: 1385-1791, wydali Stanisław Kutrzeba i Władysław Semkowicz, Kraków 1932, s. 339.

[9] Karol Sienkiewicz, Skarbiec historii polskiej. t. II, Paryż 1840, s. 25.

[10] Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae. T.1 cz.1-2, Wilno 1758, s. 456.

[11] Paweł Rybak, Zjazd Szlachty w Stężycy (Maj–Czerwiec 1575 r.). Na tle drugiego bezkrólewia, Toruń 2002, s. 203.

[12] Ewa Dubas-Urwanowicz, Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok 1998, s. 294

[13] Jerzy Besala, Skandale mity i anegdoty historyczne, Bellona, Warszawa 2015, s. 34.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]