Iwo Gall
Iwo Wiktor Gall (ur. 1 kwietnia 1890 w Krakowie[1], zm. 12 lutego 1959 tamże) – polski reżyser teatralny, scenograf, pedagog, dyrektor teatrów.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1 kwietnia 1890 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 lutego 1959 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
scenograf, reżyser teatralny, dyrektor teatru |
| Małżeństwo | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie kompozytora Jana Karola Galla[2] i śpiewaczki Marii z Wójcikiewiczów[1]. Ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, potem studiował w Berlinie i Wiedniu[1], gdzie w okresie I wojny światowej współpracował z Teatrem Polskim. Po wojnie pracował w Teatrze im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, a następnie współpracował z teatrem „Reduta” Juliusza Osterwy (głównie jako scenograf). Był m.in. dyrektorem Sceny Kameralnej teatru w Częstochowie (1932–1935), a następnie w latach 1936–1938 dyrektorem odbudowanego po zburzeniu miasta Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu. Podczas okupacji hitlerowskiej prowadził tajne studio dramatyczne, które funkcjonowało do wybuchu powstania warszawskiego, zaś od kwietnia 1945 wznowiło działalność w Krakowie. W 1946 roku studio to zostało połączone z dwoma studiami należącymi do krakowskich teatrów (Starego Teatru oraz Teatru im. Juliusza Słowackiego), dzięki czemu w Krakowie powstała uczelnia kształcąca aktorów[3]. W 1946 założył, i do 1949 był dyrektorem artystycznym Teatru Wybrzeże w Gdańsku[4].
Za zasługi artystyczne oraz za inscenizację Sędziów Stanisława Wyspiańskiego otrzymał nagrodę Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Spoczął w alei zasłużonych cmentarza Rakowickiego w Krakowie (kwatera LXVII-płn. 2-2)[5].
Życie prywatne
edytujBył mężem aktorek Róży z Łuszczkiewiczów (1892–1919), później Haliny z Kacickich.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)[6]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1957)[7]
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 23 czerwca 1927[8], 15 czerwca 1946[9])
Upamiętnienie
edytujO Iwonie Gallu powstał w 1998 film dokumentalny z cyklu Wielcy reformatorzy teatru: Iwo Gall 1890–1959[10].
Imię Iwona Galla nosi scena kameralna Teatru im. A. Mickiewicza w Częstochowie.
Publikacje
edytuj- Iwo Gall: Budowniczy tła scenicznego. Warszawa: Drukarnia Państwowa, 1937, s. 93.
- Iwo Gall: Mój teatr. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1963, s. 246.
- Iwo Gall: Pisma o teatrze. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1993, s. 272.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe: na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 190.
- ↑ Marek Makowski: Pamięci Iwo (sic!) Galla. www.ajd.czest.pl. [dostęp 2013-03-03]. (pol.).
- ↑ AST: Uczelnia. Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie. [dostęp 2017-10-28]. (pol.).
- ↑ Mieczysław Abramowicz: Na początku był Gall. Jak powstawał Teatr Wybrzeże. Urząd Miejski w Gdańsku. [dostęp 2018-12-24]. (pol.).
- ↑ Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. Internetowy lokalizator grobów. Iwo Gall. rakowice.eu. [dostęp 2021-06-06].
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie kultury i sztuki”.
- ↑ Iwo Gall, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2012-02-20].
- ↑ M.P. z 1927 r. nr 143, poz. 369 „za ofiarne szerzenie kultury polskiej w województwach wschodnich”.
- ↑ M.P. z 1946 r. nr 114, poz. 212 „za wybitne zasługi w dziedzinie. Teatru i Sztuki na terenie całego kraju”.
- ↑ Iwo Gall 1890–1959. filmpolski. [dostęp 2012-02-20].
Bibliografia
edytuj- Iwo Gall, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].