Helepolis
Helepolis (stgr. ἑλέπολις – dosł. „zdobywca miasta”, l.mn. helepoleis) – olbrzymia ruchoma wieża oblężnicza z epoki hellenistycznej.
Starożytna machina oblężnicza udoskonalona przez króla macedońskiego Demetriusza I i według Diodora Sycylijskiego[1] zastosowana przez niego podczas oblężeń Salaminy w 306 i Rodos w 305 p.n.e. Nazwę utworzono od ελείν πόλεις, co oznacza zdobywanie (zajmowanie) miast. Wcześniej skonstruowana była i użyta przez Poliejdosa z Tesalii podczas oblężenia Bizancjum przez wojska Filipa Macedońskiego w 340 p.n.e.[2] Przed nim machiny takie mógł przypuszczalnie stosować syrakuzański tyran Dionizjusz; poświadczone jest również użycie ich przez armię Aleksandra Wielkiego przy oblężeniu Tyru.
Opis i wykorzystanie
edytujWedług Plutarcha Demetriusz Poliorketes w trakcie oblężenia Rodos polecił Epimachosowi z Aten skonstruowanie machiny w postaci wieży o przekroju kwadratowym, kształtu ściętego ostrosłupa. Zbudowana z pni sosnowych i piniowych, części mechaniczne (koła, kołowroty i inne elementy napędowe) miała z drewna dębowego okutego spiżem lub żelazem. Na podstawie przekazów[3] wysokość jej oblicza się na 40–43 m przy boku o długości 20 m u podstawy, a ciężar na ok. 150 ton. Przesuwana na 4 rzędach kół (lub wałów tocznych) o wielkiej średnicy – nawet do 4,6 m, miała aż 9 kondygnacji z blankowaniem na szczycie. Każdy poziom wyposażono w dwie szerokie schodnie (do ruchu obustronnego) i na każdym znajdowały się katapulty i balisty o wielkości malejącej wraz z wysokością. Na najniższym rozmieszczano najcięższe katapulty do wyrzucania 80-kilogramowych kamieni, wyżej – miotające 27-kilogramowe pociski, a jeszcze wyżej – 14-kilogramowe. Najwyższe platformy przeznaczone były dla oszczepników i łuczników ostrzeliwujących obrońców. Przód wieży chroniony był metalowymi płytami zabezpieczającymi przed pociskami i ogniem, zaś otwory strzelnicze (ambrazury) zakrywane okiennicami poruszanymi linami. Obsługę stanowiło 200 ludzi, którzy przesuwali wieżę przy pomocy wewnętrznego kabestanu oraz 3200 innych, którzy ją pchali.
Przy obleganiu Rodos wykorzystano udoskonalony helepolis, wyposażony w samonastawne koła zamontowane tak, by wieżę można było przesuwać zarówno na boki, jak i do przodu czy do tyłu. Wprawienie w ruch tej konstrukcji o ciężarze do 160 ton wymagało użycia ok. 3400 ludzi, lecz bojowe zastosowanie wykazało jej przydatność, ponieważ balisty dokonały wyłomu w murze. Według świadectwa Witruwiusza[4] obrońcy jednak unieszkodliwili olbrzymią machinę, rozkopując i silnie nawadniając teren przy atakowanym murze, gdzie ostatecznie ugrzęzła ona w rozmiękłym gruncie i w błocie.
Demetriusz zmuszony został do odstąpienia od oblężenia; jego porzucone machiny wojenne Rodyjczycy mieli sprzedać, a za uzyskane fundusze wystawić gigantyczną statuę Kolosa Rodyjskiego.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Biblioteka ks. XX, 48 i 91.
- ↑ Duncan B. Campbell: Greek and Roman Siege Machinery 399 BC–AD 363. London: Osprey Publishing, 2003, s. 4.
- ↑ Poza wiadomościami u Plutarcha zachowały się opisy Diodora, Witruwiusza i Atenajosa Mechanika w jego dziele O machinach (por. Z. Żygulski jun.: Broń starożytna, dz. cyt., s. 71).
- ↑ O architekturze ksiąg dziesięć X, 22.
Bibliografia
edytuj- Zdzisław Żygulski jun.: Broń starożytna. Grecja – Rzym – Galia – Germania. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1998, s. 71–72. ISBN 83-03-03702-1.
- John Warry: Warfare in the Classical World. New York: Barnes & Noble Books, 1993, s. 90–91. ISBN 1-56619-463-6. (ang.).
- Nicholas Sekunda: Hellenistic Warfare. W: Warfare in the Ancient World. John Hackett (red.). New York, Oxford, Sydney: FactsOnFile, 1998, s. 133–134. ISBN 0-8160-2459-6. (ang.).
