Wikipedia

Helena Pilejczyk

polska łyżwiarka szybka

Helena Pilejczyk, z domu Majcher (ur. 1 kwietnia 1931 w Zieluniu, zm. 12 listopada 2023 w Elblągu) – polska łyżwiarka szybka, olimpijka, wielokrotna mistrzyni Polski, zdobywczyni brązowego medalu na igrzyskach w Squaw Valley 1960 i zdobywczyni tzw. małego wicemistrzostwa świata z Östersund 1960. Zawodniczka klubów elbląskich: Stali, Turbiny i Olimpii, później nauczycielka i trenerka.

Helena Pilejczyk
Ilustracja
Helena Pilejczyk, 2012
Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1931
Zieluń

Data i miejsce śmierci

12 listopada 2023
Elbląg

Klub

Stal Elbląg (1950–1955)
Turbina Elbląg (1956–1958)
Olimpia Elbląg (1959–1972)

Wzrost

159 cm

Reprezentacja

Polska

Dorobek medalowy
Reprezentacja  Polska
Igrzyska olimpijskie
brąz Squaw Valley 1960 1500 m
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Multimedia w Wikimedia Commons

Jej rekordy życiowe to 48,20 s na 500 metrów, 1:35,80 na 1000 m, 2:37,10 na 1500 m, 5:15,20 na 3000 m, 10:06,20 na 5000 m, 199,766 w wieloboju małym[1]. Zasłużona Mistrzyni Sportu, odznaczona m.in. Srebrnym i Brązowym Medalem za Wybitne Osiągnięcia Sportowe oraz Krzyżem Kawalerskim[1] i w 2008 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (M.P. z 2009 nr 24, poz. 311). Honorowa Obywatelka Elbląga[2].

Kariera

edytuj

Helena Majcher wychowywała się w Zieluniu, potem mieszkała kolejno w Pułtusku, Radzyminie, Warszawie (podczas powstania), Pruszkowie, Kwidzynie i w Elblągu. Dostała tam pracę nauczycielki w szkole podstawowej[1]. Początkowo uprawiała grę w siatkówkę i lekkoatletykę, wkrótce jednak zmieniła dyscyplinę na łyżwiarstwo szybkie. Opiekował się nią trener Stali Elbląg Kazimierz Kalbarczyk. W lutym 1952 dostała telegram z Zakopanego, z prośbą o przyjazd i zastąpienie chorej zawodniczki Stali-Olimpii w sztafecie 4x1000 m[3]. Zdobyła wtedy swój pierwszy tytuł mistrzyni Polski. Indywidualnie była szósta i tym samym awansowała do kadry narodowej[4]. Rok później ustanowiła swój pierwszy rekord kraju na dystansie 500 m. W 1955 była już rekordzistką na wszystkich dystansach[3].

Mistrzostwa świata w 1957 w fińskiej Imatrze były dla Pilejczykowej debiutanckimi; zajęła w nich dziewiątą pozycją w wieloboju. Rok później w szwedzkim Kristinehamn była już piąta, a w 1960 na światowym czempionacie w Östersund zajęła drugie miejsce na 1000 m i zdobyła srebrny medal[3] (w łącznej klasyfikacji ponownie była piąta).

Igrzyska olimpijskie w Squaw Valley

edytuj

W lutym tego samego roku Pilejczyk pojechała na zimowe igrzyska do USA (była to pierwsza olimpiada, w której programie znalazło się łyżwiarstwo szybkie kobiet[5]). Początkowo krajowi działacze nie chcieli dopuścić do wyjazdu reprezentantek Polski, uważając to za stratę pieniędzy przy jednoczesnej niemożności nawiązania walki z czołówką światową[6]. Przekonało ich dopiero drugie miejsce Pilejczykowej na MŚ. Polka odczuwała przed swym pierwszym olimpijskim startem dużą presję kibiców, którzy po zdobyciu przez zawodniczkę medalu MŚ liczyli na jej kolejny sukces[4]. W pierwszym konkursie (na dystansie 500 m) Pilejczyk była dwunasta, w kolejnym (na 1000 m) piąta, a 21 lutego zdobyła brązowy medal na 1500 m. W zawodach długo prowadziła jej rodaczka Elwira Seroczyńska. W ostatniej parze rywalizowały ze sobą Pilejczyk i będąca w znakomitej formie radziecka panczenistka Lidija Skoblikowa[1].

Wiedziałam, że jestem w wielkiej formie, po wyniku Elwiry widać było, że po prostu jesteśmy świetnie przygotowane przez trenera właśnie na ten, najważniejszy w całej karierze start. Ruszyłam jak do sprintu. Przez półtora okrążenia jechałyśmy idealnie równo, ruch w ruch, krok w krok. Na kolejnym wirażu objęłam prowadzenie... Ale Skoblikowa jakby włączyła dodatkowe zasilanie i zaczęła się oddalać, pięć, dziesięć, piętnaście metrów. Zebrałam wszystkie siły i przyspieszyłam. Byłam znów coraz bliżej... Niestety meta znajdowała się już za blisko. Kiedy podano nasze czasy aż krzyknęłam z radości. Lidia ustanowiła nowy rekord świata, ale ja, mając tak świetną partnerkę uzyskałam trzeci czas! Jestem trzecia! Mam medal! Rzuciłyśmy się z Elwirą sobie w objęcia. Ona ma srebro, a ja brąz! Cóż za cudowny dzień!

Helena Pilejczyk, [1]

Podczas dekoracji grupa miejscowej Polonii urządziła swym rodaczkom owację, a następnie przedarła się przez kordon ochroniarzy i podrzucała je do góry[7]. Po zawodach pojawiły się opinie, że na początku wyścigu Pilejczyk pojechała za szybko i podciągnęła Skoblikową, a gdyby tego nie zrobiła, Seroczyńska mogłaby mieć złoto[4]. W ostatniej części olimpijskiej rywalizacji (na 3000 m) Pilejczyk była szósta.

Późniejsze sezony

edytuj
 
Grób Heleny Pilejczyk, jej męża i syna na cmentarzu komunalnym Agrykola

Na mistrzostwach globu jeszcze tylko w 1961 wywalczyła miejsce w czołowej dziesiątce – w norweskim Tønsbergu[3] była siódma. W następnej edycji uplasowała się na czternastym miejscu; w kolejnych klasyfikowano ją w połowie trzeciej dziesiątki. Na igrzyskach w Innsbrucku najlepszym wynikiem Pilejczykowej była piętnasta pozycja w wyścigu na 1000 m. W pozostałych startach plasowała się w trzeciej dziesiątce. W 1971 wystartowała w swoich jedynych mistrzostwach Europy; w Leningradzie uplasowała się na dwudziestej trzeciej lokacie w wieloboju[3].

Po zakończeniu kariery

edytuj

W 1972 wycofała się z czynnego życia sportowego. Wróciła do pracy pedagogicznej i trenerskiej w Olimpii, a później CWEKS Orzeł. Jej wychowankami byli m.in.: Mariusz Maślanka, Małgorzata Tomporowska, Celina Tłustochowicz i olimpijka Ewa Borkowska-Wasilewska. W 1997 Pilejczyk zdobyła na torze w Berlinie złoty medal w wieloboju, w kategorii powyżej 65 lat[1]. Uprawiała łyżwiarstwo szybkie do 75. roku życia, zdobywając wielokrotnie tytuły mistrzyni świata weteranów[4]. Piastowała funkcję wiceprezesa Elbląskiego Sportowego Klubu Nestora[2]. W 2008 odsłoniła swoją gwiazdę w Alei Gwiazd Sportu we Władysławowie, a w 2013 replikę swego olimpijskiego medalu w Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie[2]. Mieszkała w Elblągu, w 2002 otrzymała honorowe obywatelstwo tego miasta[8].

Zmarła 12 listopada 2023 po długiej chorobie w wieku 92 lat[9][10]. Jej pogrzeb rozpoczął 18 listopada 2023 mszą św. w katedrze św. Mikołaja w Elblągu, po czym została pochowana na elbląskim cmentarzu komunalnym Agrykola[11][12].

Życie prywatne

edytuj

Córka Stanisława i Heleny, absolwentka Liceum Pedagogicznego w Kwidzynie (1950). W 1955 wyszła za mąż za Lucjana Pilejczyka (1933-2015), działacza i sędziego łyżwiarskiego, miała z nim syna Jarosława (1958–1999)[1][13].

Osiągnięcia

edytuj

Igrzyska olimpijskie  

edytuj
Miejsce Dzień Rok Miejscowość Dyscyplina/konkurencja Czas Czas zwyciężczyni Strata Zwyciężczyni
12. 20 lutego 1960   Squaw Valley łyżwiarstwo szybkie
500 m 		48,2 45,9 2,3   Helga Haase
3.  21 lutego 1960   Squaw Valley łyżwiarstwo szybkie
1500 m 		2:27,1 2:25,2 1,9   Lidija Skoblikowa
5. 22 lutego 1960   Squaw Valley łyżwiarstwo szybkie
1000 m 		1:35,8 1:34,1 1,7   Kłara Gusiewa
6. 23 lutego 1960   Squaw Valley łyżwiarstwo szybkie
3000 m 		5:26,2 5:14,3 11,9   Lidija Skoblikowa
23. 30 stycznia 1964   Innsbruck łyżwiarstwo szybkie
500 m 		50,1 45,0 5,1   Lidija Skoblikowa
25. 31 stycznia 1964   Innsbruck łyżwiarstwo szybkie
1500 m 		2:38,3 2:22,6 15,7   Lidija Skoblikowa
15. 1 lutego 1964   Innsbruck łyżwiarstwo szybkie
1000 m 		1:39,8 1:33,2 6,2   Lidija Skoblikowa
26. 2 lutego 1964   Innsbruck łyżwiarstwo szybkie
1000 m 		5:47,3 5:14,9 32,4   Lidija Skoblikowa

Mistrzostwa świata w łyżwiarstwie szybkim w wieloboju

edytuj
Miejsce Dzień Rok Miejscowość Konkurencja Czas/punkty Czas/punkty zwyciężczyni Strata Zwyciężczyni
12. 9–10 lutego 1957   Imatra 1500 m 2:46,2 2:37,0 9,2   Inga Artamonowa
7. 9–10 lutego 1957   Imatra 3000 m 5:45,0 5:33,8 11,2   Eevi Huttunen
10. 9–10 lutego 1957   Imatra 500 m 51,2 48,8 3,2   Sofja Kondakowa
10. 9–10 lutego 1957   Imatra 1000 m 1:45,9 1:39,9 6,0   Inga Artamonowa
9. 9–10 lutego 1957   Imatra wielobój 217.050 207.500 9.550   Inga Artamonowa
7. 8–9 lutego 1958   Kristinehamn 1500 m 2:43,7 2:34,3 9,4   Inga Artamonowa
6. 8–9 lutego 1958   Kristinehamn 500 m 50,3 47,6 2,7   Tamara Ryłowa
6. 8–9 lutego 1958   Kristinehamn 1000 m 1:46,3 1:43,3 3,0   Sofja Kondakowa
8. 8–9 lutego 1958   Kristinehamn 3000 m 5:54,3 5:33,0 11,3   Inga Artamonowa
5. 8–9 lutego 1958   Kristinehamn wielobój 217.067 208.483 8.584   Inga Artamonowa
5. 30–31 stycznia 1960   Östersund 1500 m 2:41,6 2:37,6 4,0   Walentina Stienina
2.  30–31 stycznia 1960   Östersund 1000 m 1:40,7 1:40,2 0,5   Kłara Gusiewa
11. 30–31 stycznia 1960   Östersund 500 m 52,3 49,5 2,8   Lidija Skoblikowa
5. 30–31 stycznia 1960   Östersund 3000 m 5:37,6 5:23,9 13,7   Lidija Skoblikowa
5. 30–31 stycznia 1960   Östersund wielobój 212.784 208.833 3.951   Walentina Stienina
12. 11–12 lutego 1961   Tønsberg 500 m 49,7 48,1 1,6   Walentina Stienina
11. 11–12 lutego 1961   Tønsberg 1000 m 1:43,3 1:37,8 5,5   Walentina Stienina
5. 11–12 lutego 1961   Tønsberg 1500 m 2:38,9 2:33,3 5,6   Walentina Stienina
5. 11–12 lutego 1961   Tønsberg 3000 m 5:35,6 5:23,4 12,2   Inga Woronina
7. 11–12 lutego 1961   Tønsberg wielobój 210.250 202.533 7.717   Walentina Stienina
11. 17–18 lutego 1962   Imatra 500 m 49,4 47,6 1,8   Elwira Seroczyńska
14. 17–18 lutego 1962   Imatra 1000 m 1:45,8 1:41,6 3,2   Inga Woronina
19. 17–18 lutego 1962   Imatra 1500 m 2:43,5 2:32,2 11,3   Inga Woronina
17. 17–18 lutego 1962   Imatra wielobój 156.800 204.683 47.883   Inga Woronina
11. 21–22 lutego 1963   Karuizawa 500 m 47,8 45,4 2,4   Lidija Skoblikowa
27. 21–22 lutego 1963   Karuizawa 1000 m 1:39,7 1:31,8 7,9   Lidija Skoblikowa
27. 21–22 lutego 1963   Karuizawa 1500 m 2:34,7 2:23,3 11,4   Lidija Skoblikowa
25. 21–22 lutego 1963   Karuizawa wielobój 149.550 190.817 41.267   Lidija Skoblikowa
20. 27–28 stycznia 1968   Helsinki 1000 m 1:40,3 1:34,5 5,8   Ludmiła Titowa
21. 27–28 stycznia 1968   Helsinki 1500 m 2:37,7 2:26,4 11,3   Stien Baas-Kaiser
DNS 27–28 stycznia 1968   Helsinki wielobój 102.717 195.050 92.333   Stien Baas-Kaiser
22. 1–2 lutego 1969   Grenoble 500 m 49,4 45,1 4,3   Kirsti Biermann
23. 1–2 lutego 1969   Grenoble 1000 m 1:38,3 1:31,2 7,1   Lāsma Kauniste
24. 1–2 lutego 1969   Grenoble 1500 m 2:33,5 2:21,5 12,0   Stien Baas-Kaiser
24. 1–2 lutego 1969   Grenoble wielobój 149.717 189.567 39.85   Lāsma Kauniste
27. 6–7 lutego 1971   Helsinki 500 m 50,4 44,6 5,8   Anne Henning
25. 6–7 lutego 1971   Helsinki 1000 m 1:40,2 1:33,0 7,2   Dianne Holum
24. 6–7 lutego 1971   Helsinki 1500 m 2:38,0 2:23,2 14,8   Nina Statkiewicz
26. 6–7 lutego 1971   Helsinki wielobój 153.167 191.400 38.233   Nina Statkiewicz

Mistrzostwa Europy w łyżwiarstwie szybkim w wieloboju

edytuj
Miejsce Dzień Rok Miejscowość Konkurencja Czas/punkty Czas/punkty zwyciężczyni Strata Zwyciężczyni
23. 31 stycznia–1 lutego 1971   Leningrad 500 m 50,41 45,54 4,87   Ludmiła Titowa
19. 31 stycznia–1 lutego 1971   Leningrad 1000 m 1:44,5 1:36,1 8,4   Ludmiła Titowa
23. 31 stycznia–1 lutego 1971   Leningrad 1500 m 2:40,0 2:25,5 14,5   Nina Statkiewicz
23. 31 stycznia–1 lutego 1971   Leningrad wielobój 155.993 197.097 41.104   Nina Statkiewicz

Sukcesy krajowe

edytuj
  • trzydzieści siedem tytułów seniorskiej mistrzyni Polski:
    • na 500 m (1954, 1956, 1958, 1962, 1964)
    • na 1000 m (1956, 1957, 1958, 1962, 1971)
    • na 1500 m (1955, 1956, 1957, 1958, 1962, 1963, 1964, 1968, 1969, 1971)
    • na 3000 m (1956, 1957, 1958, 1962, 1968, 1969, 1970, 1971, 1972)
    • w wieloboju (1956, 1957, 1958, 1962, 1969, 1971)
    • w sztafecie 4x1000 m (1952, 1953)
  • pięć tytułów seniorskiej wicemistrzyni Polski:
    • w wieloboju (1954, 1961, 1963, 1965, 1970)
  • czterdzieści ustanowionych rekordów Polski

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g PILEJCZYK (MAJCHER) HELENA. pkol.pl. [dostęp 2015-12-24].
  2. ↑ a b c Helena Pilejczyk w Alei Gwiazd Sportu w Dziwnowie. elblag.wm.pl. [dostęp 2013-12-01].
  3. ↑ a b c d e Polscy medaliści - Helena Pilejczyk. eurosport.onet.pl. [dostęp 2013-12-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)].
  4. ↑ a b c d O pierwszej Polce z medalem zimowych igrzysk. gazeta.pl. [dostęp 2013-12-01].
  5. ↑ ELWIRA SEROCZYŃSKA (POTAPOWICZ). mosir.elblag.eu. [dostęp 2013-11-23].
  6. ↑ Polscy medaliści - Elwira Seroczyńska. eurosport.onet.pl. [dostęp 2013-11-17].
  7. ↑ 90 polskiego sportu, 1921-2011. „Przegląd Sportowy”, 2011. Axel Springer Polska. (pol.). 
  8. ↑ Helena Pilejczyk. Oficjalny serwis internetowy Miasta Elbląg. [dostęp 2014-01-02]. (pol.).
  9. ↑ Helena Pilejczyk nie żyje. Polska medalistka olimpijska miała 92 lata. przegladsportowy.onet.pl. [dostęp 2023-11-12]. [zarchiwizowane z tego adresu].
  10. ↑ Zmarła Helena Pilejczyk. Miała 92 lata. info.elblag.pl. [dostęp 2023-11-13].
  11. ↑ Pożegnaliśmy Helenę Pilejczyk. portel.pl. [dostęp 2023-11-18].
  12. ↑ Ostatnie pożegnanie Heleny Pilejczyk. expresselblag.pl, 18 listopada 2023. [dostęp 2023-11-19].
  13. ↑ śp. JAROSŁAW PILEJCZYK na stronie GROBONET. elblag.artlookgallery.com. [dostęp 2021-07-28].

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Helena_Pilejczyk&oldid=74790004”