Halina Auderska
Halina Maria Auderska (ur. 20 czerwca?/3 lipca 1904 w Odessie, zm. 21 lutego 2000 w Warszawie[1]) – polska autorka sztuk scenicznych, słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych, prozaiczka, leksykografka[1]. Posłanka na Sejm PRL VIII i IX kadencji.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
3 lipca 1904 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
21 lutego 2000 |
| Posłanka na Sejm PRL VIII i IX kadencji | |
| Okres |
od 1980 |
| Przynależność polityczna |
posłanka bezpartyjna |
| Odznaczenia | |
        
| |
Życiorys
edytujWnuczka zesłańca syberyjskiego, była córką Romana, inżyniera, i Heleny z domu Janelli. Początkowo odbierała wykształcenie domowe, następnie uczyła się w noszącym imię Aleksandra Jabłonowskiego polskim gimnazjum w Odessie. Ukończyła filologię polską na UW oraz studium pedagogiczne. W latach 1926–1939 pracowała jako nauczycielka szkół średnich.
Po wybuchu II wojny światowej w trakcie obrony stolicy pełniła służbę jako pielęgniarka w Szpitalu Ujazdowskim w Warszawie na oddziale VI (najciężej ranni, amputacje; wraz z nią pracowała tam Jadwiga Sosnkowska)[2]. Była sanitariuszką w Warszawie i żołnierzem ZWZ-AK[1] ps. „Nowicka”. W okresie okupacji uczestniczyła również w tajnym nauczaniu. Uczestniczka powstania warszawskiego[1] jako prasowy sprawozdawca wojenny.
Debiutowała w 1924 jako autorka słuchowisk radiowych. W 1935 wydała powieść Poczwarki Wielkiej Parady. W latach 1946–1950 redaktorka naczelna w wydawnictwie Trzaska, Evert i Michalski. W latach 1956–1959 w zespole redakcyjnym miesięcznika Dialog. W latach 1950–1969 zastępczyni redaktora naczelnego Słownika języka polskiego. W latach 1958–1979 współzałożycielka i długoletnia prezeska ITI. W 1964 podpisała list pisarzy polskich, protestujących przeciwko listowi 34, wyrażając protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy, zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową[3].
W latach 1983–1986 była pierwszą prezeską Związku Literatów Polskich – organizacji powołanej przez władze komunistyczne w miejsce rozwiązanego przez nie wcześniej związku o tej samej nazwie (od 1986 prezeską honorową)[1].
W latach 1981–1983 była członkinią prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Członkini prezydium Tymczasowej Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego[4], następnie Rady Krajowej PRON[5]. W 1983 wybrana w skład prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Była członkinią Komitetu Wykonawczego Rady Krajowej PRON oraz członkinią Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju. W latach 1980–1989 była bezpartyjną posłanką na Sejm.
Zmarła w Warszawie[1], pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 103-6-2)[6].
Twórczość
edytuj- Książki
- 1935: Poczwarki Wielkiej Parady ISBN 83-85560092
- 1939: Połów. Sztuka w dwóch aktach[7]
- 1952: Zbiegowie
- 1954: Rzeczpospolita zapłaci
- 1959: Zaczarowana zatoka
- 1964: Awantura w Jaworowie
- 1971: Jabłko granatu
- 1973: Ptasi gościniec ISBN 83-11-07479-8
- 1974: Babie lato ISBN 83-11-07479-8
- 1977: Szmaragdowe oczy
- 1977: Kwartet wokalny
- 1980: Miecz Syreny
- 1980: Zwyczajnie, człowiek ISBN 83-21201318
- 1983: Smok w herbie. Królowa Bona
- 1985: Zabić strach ISBN 83-05-11330-2
- Filmografia
- 1980: Królowa Bona (scenariusz)
- 1982: Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny (scenariusz, wspólnie z Januszem Majewskim i Stanisławem Kasprzysiakiem)
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy I klasy
- Order Sztandaru Pracy II klasy (przed 1984)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (przed 1984)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (przed 1984)
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (11 lipca 1955)[8]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)[9]
- Warszawski Krzyż Powstańczy
- Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984)[10]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[11]
- Medal Sejmu PRL (1984)[12]
- Złota odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (1970)[13]
Nagrody
edytuj- 1971 – nagroda miasta Warszawy
- 1974 – I nagroda w konkursie literackim na XXX-lecie PRL za powieść Babie lato
- 1975 – nagroda Prezesa Rady Ministrów
- 1977 – nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki za całokształt twórczości
- 1986 – nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Tomkowski 2002 ↓, s. 11.
- ↑ Jadwiga Sosnkowska, Włodzimierz T. Kowalski: W kręgu mitów i rzeczywistości. Warszawa: Polska Agencja Interpress, 1988, s. 59. ISBN 83-223-2477-4.
- ↑ „Dziennik Polski”, rok XX, nr 111 (6303), 12 maja 1964, s. 2.
- ↑ „Dziennik Polski”, rok XXXVIII, nr 223 (11 807), 20 grudnia 1982, s. 2.
- ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 109 (12 961), 10 maja 1983, s. 6.
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ROMAN AUDERSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-10-29].
- ↑ Książki nadesłane, „Wiadomości Literackie”, XVI (16), 9 kwietnia 1939, s. 23.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 („w 10. rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”).
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 24–25. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ Uznanie dla twórców kultury, „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19 lipca 1984, s. 1–2.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
- ↑ Medal Sejmu PRL dla Haliny Auderskiej, „Trybuna Robotnicza”, nr 158, 5 lipca 1984, s. 1.
- ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 30 kwietnia 1970, s. 6.
Bibliografia
edytuj- Lesław Bartelski: Polscy pisarze współcześni 1939–1991. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995. ISBN 83-01-11593-9.
- Krystyna Kuliczkowska, Barbara Tylicka: Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1979.
- Jan Tomkowski: Słownik pisarzy polskich. Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2002.
- Hasło w encyklopedii WIEM