HMS Rainbow (1586)

HMS Rainbow (Tęcza) – angielski XVI-wieczny galeon. Pierwszy spośród dziewięciu okrętów Royal Navy noszących do dziś tę nazwę.

Rainbow

Historia
Stocznia	Deptford Dockyard
Wodowanie	1586
Zamówiony dla Anglia
Royal Navy
Republika Angielska
Royal Navy
Los okrętu	zatopiony jako falochron w 1680
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	488 ton w 1586 660 ton lub 882 ton w 1617
Długość	30,48 m (100 stóp) – stępka w 1586 31,09 m (102 stopy) stępka w 1617
Szerokość	9,75 m (32 stopy) w 1586 10,67 m (35 stóp) w 1617
Zanurzenie	3,66 m (12 stóp) w 1586 4,27 m (14 stóp) w 1617
Napęd
żaglowy
Uzbrojenie
26 dział w 1586 40 dział w 1625 54 działa w 1652 58 dział w 1653 56 dział w 1660 64 działa w 1672
Załoga	250 osób w roku 1588 (150 marynarzy, 24 kanonierów, 76 żołnierzy) 250 osób w 1625 300 osób w 1653 w roku 1680: 410 osób w czasie wojny podczas rejsu na morzu 335 osób w czasie wojny podczas postoju w porcie 270 w czasie pokoju

Historia

„Rainbow” został zbudowany przez szkutnika Petera Petta w stoczni w Deptford nad Tamizą (obecnie Londyn) pod nadzorem Skarbnika i Nadzorcy Floty Johna Hawkinsa jako razee czyli „strzyżony”. Podobnie jak pozostałe galeony królewskie zbudowane w latach 80. XVI wieku za czasów królowej Elżbiety („Revenge”, „Vanguard” i flagowy „Ark Royal”), szybki i dobrze manewrujący „Rainbow”, również był okrętem reprezentującym nową jakość w angielskiej flocie.

W 1587 roku „Rainbow”, pod dowództwem kapitana Williama Bellinghama, wziął udział w udanym ataku Drake’a na Kadyks, który wyrządził hiszpańskiej flocie wiele szkód, i spowodował, że wyprawa Niezwyciężonej Armady, musiała być przełożona na następny rok.

W 1588 roku „Rainbow” został flagowym okrętem eskadry pod dowództwem lorda Henry’ego Seymoura podczas starcia z hiszpańską Wielką Armadą. Eskadra Seymoura dołączyła do głównych sił angielskich pod dowództwem Lorda Wysokiego Admirała Charlesa Howarda dopiero pod Downs, aby wziąć udział w finałowej bitwie pod Gravelines.

W listopadzie 1594 roku „Rainbow”, pod nowym dowództwem znanego z walk z Armadą Martina Frobishera, został wysłany na pomoc Francuzom przeciwko Hiszpanom, aby wziąć udział wraz z trzema innymi angielskimi galeonami w ataku na Brest. W czasie ataku na hiszpańskie umocnienia Frobisher został śmiertelnie ranny.

W lipcu 1596 roku „Rainbow”, pod dowództwem kapitana Williama Monsona, wziął udział w udanym ataku połączonej floty angielsko-holenderskiej na Kadyks, który całkowicie zniszczył to ważne portowe miasto wraz z hiszpańską flotą wojenną i handlową oraz wyrządził hiszpańskiej gospodarce ogromne szkody (oceniane na 12 milionów dukatów).

Rok później, pod tym samym dowództwem, okręt brał udział w nieudanej wyprawie hrabiego Essex przeciwko Azorom.

W 1601 roku „Rainbow” przeszedł w Deptford częściową przebudowę. Następnie do końca wojny z Hiszpanią operował na kanale Angielskim.

W 1617 roku „Rainbow” został rozebrany i przebudowany po raz pierwszy w stoczni w Deptford pod kierunkiem szkutnika Williama Brighta oraz sklasyfikowany jako Great Ship (późniejsza II ranga).

W latach 1620–1621 „Rainbow” należał do eskadry admirała Roberta Mansella, która brała udział w nieudanej wyprawie przeciwko piratom z Algieru.

Ponownie przebudowany w stoczni w Chatham na przełomie lat 1628-29, klasyfikowany był jako okręt II rangi.

W czasach Republiki w Anglii (Commonwealth of England, 1649-1660) „Rainbow” walczył w Indiach Zachodnich w 1651 roku pod Barbadosem jako flagowy okręt wiceadmirała George’a Ayscue przeciwko angielskim rojalistom, a później przeciwko statkom holenderskim (jeszcze przed oficjalnym wybuchem pierwszej wojny angielsko-holenderskiej).

Następnie okręt wziął udział w wojnie z Holandią na wodach europejskich. W 1652 „Rainbow” był flagowym okrętem floty angielskiej pod dowództwem George’a Ayscue w bitwie pod Plymouth. W rok później „Rainbow” uczestniczył w następujących bitwach: pod Portland – jako okręt wiceadmiralski eskadry „białej”, bitwie na płyciźnie Gabbard oraz bitwie pod Scheveningen.

W kwietniu 1659 „Rainbow” uczestniczył na Bałtyku w demonstracji siły angielskiej floty, która pod dowództwem hrabiego Sandwich pożeglowała tam w celu obrony angielskich interesów handlowych.

Po restauracji monarchii w Anglii „Rainbow” brał udział w kolejnej wojnie przeciw Holandii, która wybuchła w 1665 roku. W czerwcu tego samego roku „Rainbow” wchodził w skład awangardy angielskiej floty (eskadra „biała”) w zwycięskiej bitwie pod Lowestoft, rok później wziął udział w bitwie czterodniowej. Zaatakowany przez przeważające siły holenderskie pierwszego dnia bitwy, „Rainbow” wycofał się do neutralnego portu w Ostendzie i nie brał udziału w następnych dniach walki. W tym samym roku okręt walczył jeszcze w bitwie pod North Foreland w składzie eskadry „niebieskiej”.

„Rainbow” był również aktywny w czasie trzeciej wojny angielsko-holenderskiej. W 1672 roku walczył w składzie eskadry „czerwonej” połączonej floty angielsko-francuskiej w nierozstrzygniętej bitwie pod Solebay. W rok później „Rainbow” brał udział w przegranej dla sojuszników pierwszej i drugiej bitwie pod Schooneveld, jako okręt eskadry „niebieskiej”, oraz w zakończonej takim samym rezultatem bitwie pod Texel, gdzie wchodził w skład ariergardy (eskadra „niebieska”).

Od roku 1678 „Rainbow” pełnił rolę okrętu strażniczego na rzece Medway. W 1680 roku wycofany ze służby i rozbrojony okręt został zatopiony jako część falochronu portu Sheerness u ujścia rzeki Medway (hrabstwo Kent).

Bibliografia

• Brian Lavery, Ships of the Line Volume I: Development of the Battlefleet 1650–1850, Naval Institute Press, Annapolis 1986
• Rif Winfield, British Warships in the Age of Sail 1603 – 1714: Design Construction, Careers and Fates, Seaforth Publishing 2009
• N.A.M. Rodger, The Command of the Ocean: A Naval History of Britain, 1649–1815, W.W. Norton & Company 2005
• William Laird Clowes, The Royal Navy. A History from the Earliest Times to 1900, vol. II, Chatham London 1996
• Angus Konstam, Wielka Armada 1588, Osprey Publishing 2009