Grzybogwiazd skórzasty

Grzybogwiazd skórzasty
	; Dojrzały owocnik
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	grzybogwiazd
Gatunek	grzybogwiazd skórzasty
	Nazwa systematyczna
	Mycenastrum corium (Guers.) Desv.; Annls Sci. Nat., Bot., sér. 2 17: 147 (1842)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grzybogwiazd skórzasty (Mycenastrum corium (Guers.) Desv.) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycenastrum, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1805 r. Louis Ben Guuersent nadając mu nazwę Lycoperdon corium. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Desv. w 1842 r^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[2]:

Lycoperdon corium Guers. 1805
Mycenastrum corium (Guers.) Desv 1842 subsp. corium
Mycenastrum corium subsp. ferrugineum O.K. Mill., R.-L. Brace & V.S. Evenson 2005
Mycenastrum corium (Guers.) Desv. 1842 var. corium
Mycenastrum corium var. diabolicum Homrich & J.E. Wright 1973
Mycenastrum corium var. kara-kumianum Sorokīn 1884
Scleroderma corium (Guers.) L. Graves 1830
Scleroderma corium (Guers.) L. Graves 1830 var. corium
Scleroderma corium var. kara-kumianum (Sorokīn) Berl., De Toni & E. Fisch. 1888
Scleroderma corium var. sterlingii Lloyd 1902
Sterrebekia corium (Guers.) Fr., 1849

Nazwę polską podał Feliks Teodorowicz w 1939 r., wcześniej (w 1890 r.) F. Błoński opisywał ten gatunek pod nazwą purchawka korkowa^[3].

Morfologia

Owocnik

Częściowo podziemny, o średnicy zazwyczaj do 8, ale czasami nawet do 20 cm. Ma dość zmienny kształt. Może być półkulisty, jajowaty, gruszkowaty lub nieregularnie spłaszczony. Nasada zakończona grubym sznurem grzybniowym, czasami przypominającym trzon. Perydium o grubości do 0,5 cm. Jego zewnętrzna, pergaminowata, matowa, cienka i gładka warstwa (egzoperydium) długo pozostaje jasna; początkowo biaława, potem białożółta, w końcu szarobrązowa. Dość wcześnie odpada płatami, odsłaniając grubą warstwę wewnętrzną (endoperydium). U młodych owocników jest ono miękkie, mięsiste i jasne, potem stopniowo staje się skórzaste, korkowate, kruche, szarobrązowe. Podczas dojrzewania zarodników endoperydium stopniowo pęka na szczycie i rozchyla się, tworząc kilka nieregularnych płatów. W tym momencie przypomina wyglądem owocniki Geastrum (gwiazdoszy). Wkrótce jednak płaty te odłamują się kawałkami. U młodych owocników gleba biała, w miarę dojrzewania coraz ciemniejsza: oliwkowa, brązowooliwkowa, w końcu czekoladowa. Brak podglebia i kolumelli^[4].

Cechy mikroskopowe

Zarodniki kuliste, o rozmiarach 8–13 μm, brodawkowane, brązowe. Włośnia bezbarwna i przezroczysta, powyginana, czasami rozgałęziona, zbudowana z grubościennych, długich i średniogrubych strzępek (długość do 800 μm, średnica 9–12 μm). Posiada liczne i ostre wyrostki. Przegrody występują w niej rzadko. Brak nibywłośni^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje na wszystkich kontynentach (poza Antarktydą) i w Nowej Zelandii^[4]. W Polsce do 2003 r. podano tylko kilka stanowisk^[4]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek wymierający^[5]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Danii, Norwegii, Holandii, Szwecji, w Niemczech bardzo rzadki^[3].

Rośnie na ziemi na pastwiskach i łąkach, przy drogach i domach, na obrzeżach lasów^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2017-11-30]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2015-12-16]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ ^a ^b ^c ^d Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2017-11-30]. (ang.).

[sf-2] Species Fungorum. [dostęp 2015-12-16]. (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[rudnicka-4] Wanda Rudnicka-Jezierska: Grzyby (Mycota). Tom XXIII. Podstawczaki (Basidiomycetes): purchawkowe (Lycoperdales), tęgoskórowe (Sclerodematales), pałeczkowe (Tulostomatales), gniazdnicowe (Nidulariales), sromotnikowe (Phallales), osiakowe (Podaxales). Kraków: Instytut Botaniki PAN, 1991. ISBN 83-85444-01-7.

[5] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]