Gołębiak kasztanowaty

Gołębiak kasztanowaty
	Zenaida graysoni
	(Lawrence, 1871)
	; W Louisville Zoo (Louisville, Kentucky)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	gołębiowe
Rodzina	gołębiowate
Podrodzina	gołębie
Rodzaj	Zenaida
Gatunek	gołębiak kasztanowaty
Synonimy
	Zenaidura graysoni Lawrence, 1871;
	Zenaidura graysoni Lawrence, 1871;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; wymarły na wolności
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gołębiak kasztanowaty^[3] (Zenaida graysoni) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny gołębiowatych (Columbidae). Występował endemicznie na wyspie Socorro (archipelag Revillagigedo) należącej do Meksyku. Obecnie wymarły na wolności.

Taksonomia

Opis gatunku po raz pierwszy zamieszczono w czasopiśmie The Ibis w roku 1872^[4]. Jednakże gołębiak kasztanowaty został wspomniany rok wcześniej w Proceedings of the Boston Society of Natural History pod nazwą Zenaidura graysoni. Nazwa gatunkowa graysoni upamiętnia Edwarda Graysona, który pomagał w kolekcjonowaniu zbiorów na wyspie Socorro swojemu ojcu Andrew Graysonowi^[5].

Morfologia

Długość ciała wynosi 26,5 do 30,5 cm^[6], w tym dziób około 2,2 cm i ogon ok. 13,1 cm. Skrzydło mierzy 15,24 cm, a skok 2,74 cm^[7]. Wierzch głowy z wyjątkiem czoła szary. Czoło, boki głowy oraz pierś i górna część brzucha rdzawobrązowe do różowawego. Pod okiem, nieco z tyłu, czarna plamka; posiada szarą obrączkę oczną. Na karku po bokach dwie różowawe plamy. Wierzch ciała, kuper, grzbiet i środkowe sterówki kasztanowe. Na pokrywach skrzydłowych I rzędu czarne plamy przy zakończeniu. Lotki czarniawe, biało obrzeżone. Brzegowe sterówki szare. Dziób u nasady różowy, w reszcie niemal czarny. Nogi i stopy różowe.

Ekologia gatunku

Andrew Jackson Grayson opisując gołębiaka kasztanowatego nazwał go „samotnym gołębiem”, ponieważ nie zaobserwował pary tych ptaków. Wspomniał także o braku lęku przed człowiekiem^[5]. W habitacie przeważały rośliny z gatunków Guettarda insularis, Ilex socorroensis i Sideroxylon socorrense, a także czeremcha amerykańska (Prunus serotina), Ficus cotinifolia i Psidium socorrense, wszystkie naturalnie zasiedlające Socorro^[8].

Status, zagrożenia

Obecnie gołębiak kasztanowaty posiada status wymarłego na wolności (EW, Extinct in the Wild). Ostatni raz widziany był w naturalnym środowisku w 1972 roku. Obserwacje w latach 1957 i 1958 nie wykazały jednak spadku liczebności. W ogrodach zoologicznych żyje kilkaset osobników tego gatunku (w tym około 25 w Wielkiej Brytanii^[9]). W latach 90. XX w. dużym problemem w Stanach Zjednoczonych było krzyżowanie się tego gatunku z gołębiakiem karolińskim (Z. macroura). Przyczyną wymarcia gatunku było drapieżnictwo ze strony kotów, których się nie obawiał, a także niszczenie środowiska przez owce i ludzi^[6].

Od 1994 roku wyspa Socorro objęta jest ochroną. Europejskie Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych i Akwariów prowadzi program rozrodu tego gatunku w niewoli. Na wyspie prowadzi się redukcję liczby owiec, które niszczą habitat. Zbadano gołębiaka kasztanowatego oraz gołąbeczka malutkiego (Columbina passerina) pod kątem zagrażającym im chorób; u obu gatunków wykryto malarię oraz rzęsistkowicę^[6].

Przypisy

↑ Zenaida graysoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Zenaida graysoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (Wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-05].
↑ George N. Lawrence. Descriptions of New Species of Birds from Mexico, Central America, and South America, with a Note on Rallus longirostris. „Ibis”. 2 (3), 1872.
↑ ^a ^b Andrew J. Grayson. On the Physical Geography and Natural History of the Islands of the Tres Marias and of Socorro, off the Western Coast of Mexico.. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”, s. 299–300, 1871.
↑ ^a ^b ^c Socorro Dove Zenaida graysoni. BirdLife International. [dostęp 2013-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 kwietnia 2013)].
↑ Spencer Fullerton Baird, T.M. Brewer & Robert Ridgway: A history of North American birds. Boston: 1875, s. 382.
↑ Bayard H. Brattstrom & Thomas R. Howell. The Birds of the Revilla Gigedo Islands, Mexico. „Condor”. 58 (2), 1956.
↑ Rare Socorro dove hatches at Bristol Zoo. BBC News, 2012.

[itis-1] Zenaida graysoni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Zenaida graysoni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-3] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Columbinae Leach, 1820 - gołębie (Wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-05].

[4] George N. Lawrence. Descriptions of New Species of Birds from Mexico, Central America, and South America, with a Note on Rallus longirostris. „Ibis”. 2 (3), 1872.

[org-5] Andrew J. Grayson. On the Physical Geography and Natural History of the Islands of the Tres Marias and of Socorro, off the Western Coast of Mexico.. „Proceedings of the Boston Society of Natural History”, s. 299–300, 1871.

[birdlife-6] Socorro Dove Zenaida graysoni. BirdLife International. [dostęp 2013-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (29 kwietnia 2013)].

[7] Spencer Fullerton Baird, T.M. Brewer & Robert Ridgway: A history of North American birds. Boston: 1875, s. 382.

[8] Bayard H. Brattstrom & Thomas R. Howell. The Birds of the Revilla Gigedo Islands, Mexico. „Condor”. 58 (2), 1956.

[9] Rare Socorro dove hatches at Bristol Zoo. BBC News, 2012.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]