Gniewoszów (powiat kłodzki)
Gniewoszów (niem. Seitendorf[5]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Międzylesie, w Górach Bystrzyckich[6].
| wieś | |
 Kościół św. Michała Archanioła w Gniewoszowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
570-760[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (XII 2015) |
58[3] |
| Strefa numeracyjna |
74 |
| Kod pocztowy |
57-522[4] |
| Tablice rejestracyjne |
DKL |
| SIMC |
0853725 |
Położenie na mapie gminy Międzylesie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |
 50°12′03″N 16°36′21″E/50,200833 16,605833[1]
| |
| Strona internetowa | |
Położenie
edytujGniewoszów to wieś łańcuchowa leżąca w Górach Bystrzyckich, w dolinie potoku Głownia, na zachód od szczytu Gniewosz, na wysokości około 570–760 m n.p.m.[2]
Podział administracyjny
edytujW latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
Historia
edytujGniewoszów powstał najprawdopodobniej w XIII wieku jako wieś służebna przy zamku Szczerba[6]. Pierwszy raz miejscowość była wzmiankowana w roku 1358 przy podziale dóbr międzyleskich[6]. W XVI i XVII wieku Gniewoszów należał do rodziny Wandlerów, w drugiej połowie XVIII wieku funkcjonowały tu szkoła i dwa młyny, a nieco później wapiennik, olejarnia, szpital oraz gospoda[6]. W 1840 roku było tu 66 domów, w tym kościół i szkoła katolicka, 4 młyny wodne, olejarnia, kamieniołom, 2 sztolnie oraz 30 warsztatów tkackich[2]. W tym czasie wieś była znana w całej okolicy z hodowli wołów[6]. Na początku XX wieku Gniewoszów stał się letniskiem, ale nigdy nie zyskał większej popularności[2].
Po 1945 roku miejscowość utraciła funkcje letniskowe i stał się wsią wyłącznie rolniczą[2]. W 1978 roku było tu 25 indywidualnych gospodarstw rolnych[2]. Obecnie sytuacja demograficzna jest ustabilizowana i wsi nie zagraża zanik[2].
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest obiekt:
- kościół ewangelicki, obecnie rzymskokatolicki filialny pw. św. Michała Archanioła, z 1568 roku, barokowy, przebudowany w 2 połowie XVIII wieku[7]. Jest to prosta budowla z wieżą w osi z trójbocznym prezbiterium, nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami[6]. Wewnątrz m.in. renesansowa chrzcielnica, rokokowy ołtarz główny z ok. 1780, ołtarze boczne z ok. 1780-1790[8].
Atrakcje turystyczne
edytujW pobliżu Gniewoszowa znajdują się ruiny zamku Szczerba i jaskinia Solna Jama[6]. Przez wieś przebiega także Autostrada Sudecka zwana też "trasą Göringa[6].
Przez Gniewoszów przechodzi 
niebieski szlak turystyczny z przełęczy Spalona do Międzylesia[9].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 34052
- ↑ a b c d e f g Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, s. 87-90. ISBN 83-7005-340-8.
- ↑ UMiG Międzylesie: Wykaz ilościowy mieszkańców (str. 29) Stan w dniu 31.12.2015 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 319 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ M. Choroś, Ł. Jarczak, Słownik nazw miejscowych Dolnego Śląska, Opole 1995, s. 40.
- ↑ a b c d e f g h Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 327. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 76. [dostęp 2012-08-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 151
- ↑ Mapa szlaków turystycznych. [dostęp 2018-03-16].
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 14: Góry Bystrzyckie i Orlickie. Warszawa; Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-340-8.
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.