Fryderyk III Pobożny
Fryderyk III Pobożny, niem. Friedrich III. der Fromme (ur. 14 lutego 1515 w Simmern Hansryckim, zm. 26 października 1576 w Heidelbergu) – książę-palatyn Simmern w 1557–1559, hrabia-palatyn reński i elektor Rzeszy, książę-palatyn neubuski w 1559–1576; protoplasta reńskiej linii Wittelsbachów.
 Elektor Palatynatu Fryderyk III Wittelsbach | |
| |
| książę-palatyn Simmern | |
| Okres | |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Elektor Palatynatu, książę neuburski | |
| Okres |
od 12 lutego 1559 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona |
Maria Hohenzollernówna |
| Dzieci |
Alberta, Ludwik IV, Elżbieta, Herman Ludwik, Jan Kazimierz, Dorota Zuzanna, Albrecht, Anna Elżbieta, Krzysztof, Karol, Kunegunda Jakobina |
| Żona | |
Życiorys
edytujUrodził się jako pierworodny syn Jana II (1492–1557), hrabiego-palatyna Simmern, i jego żony Beatrycze (1492–1535), margrabianki badeńskiej. Miał liczne rodzeństwo, braci: Jerzego (1518–1569), Ryszarda (1521–1598) i Wilhelma (1526–1527), oraz siostry: Katarzynę (1510–1572), Joannę (1512–1581), Otylię (1513–1553), Brygidę (1516–1562), Elżbietę (1520–1564), Marię (1524–1576), Sabinę (1528–1578) i Helenę (1532–1579). W wieku pacholęcym przebywał w Wiedniu na dworze cesarza Karola V[1].
Odebrał staranne wychowanie humanistyczne w duchu katolickim. W 1528 zapisał się na Uniwersytet Koloński, gdzie pod wpływem studiów filozoficznych i teologicznych sympatyzował z ideą reformy Kościoła. W 1537 został ożeniony z Marią Hohenzollerówną (–). Pod wpływem żony pogłębił zainteresowanie teologią protestancką, badając różnice pomiędzy kalwinistami a luteranami, ostatecznie konwertując się na drugie z wyznań w 1546. Wraz ze śmiercią ojca, 18 maja 1557 objął po nim rządy w Palatynacie Simmern. W wyniku sporów pomiędzy Kościołami protestanckimi, ponownie zmienił wyznanie, przyjmując w 1560 kalwinizm, w którym wytrwał dozgonnie.
12 lutego 1559 roku umarł daleki krewny Fryderyka, elektor Palatynatu Otto Henryk Wittelsbach i ostatni przedstawiciel głównej linii Wittelsbachów Reńskich. Fryderyk, jako prapraprawnuk króla niemieckiego i elektora Palatynatu Reńskiego Ruprechta III Wittelsbacha przejął tron Palatynatu Reńskiego i otrzymał tytuł elektora. Dzięki tej funkcji mógł jeszcze bardziej włączyć się w propagowanie protestantyzmu na ziemiach niemieckich. Wspierał również protestantów z innych krajów. Wyznaczył miasto Frankenthal (Pfalz) na schronienie dla uciekinierów z Niderlandów. Swojego syna wysłał do Francji w celu pomocy hugenotom. Dzięki jego wsparciu w 1563 roku wydano Katechizm Heidelberski z przedmową księcia elektora.
Elektor był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Maria Hohenzollern córka margrabiego Brandenburgii- Bayreuth Kazimierza i księżniczki bawarskiej Zuzanny. Dziećmi tej pary byli:
- Albert (1538-1553)
- Ludwik VI (1539-1583) – elektor Palatynatu
- Elżbieta (1540–1594) – żona Jana Fryderyka II Wettyna (1529-1595) księcia Saksonii-Coburg-Gotha
- Hermann (1541-1556)
- Jan Kazimierz (1543-1592)
- Dorota (1544-1592) – żona Jana Wilhelma I Wettyna (1530-1573) księcia Saksonii-Weimar
- Albrecht (1546-1547)
- Anna (1549-1609) - żona Filipa II, landgrafa Hesji-Rheinfels (1541-1583) oraz palatyna Jana Augusta Wittelsbacha (1575-1611)
- Krzysztof (1551-1574)
- Karol (1552-1555)
- Kunegunda (1556-1586) – żona hrabiego Jana Nassau Dillenburg (1536-1606)
Po śmierci Marii gorliwej luteranki ożenił się z Amalią Neuenahr, wdową po Henryku Bréderode, bohaterze wojny osiemdziesięcioletniej. Para nie miała dzieci. Elektor pragnął, aby po jego śmierci nadal religią panującą był kalwinizm, jednak zdawał sobie sprawę, że jego najstarszy syn był wychowany przez matkę na gorliwego luteranina.
| Fryderyk Wittelsbach | |||||||||||||
| Jan I Wittelsbach | |||||||||||||
| Małgorzata von Geldern | |||||||||||||
| Jan II Wittelsbach | |||||||||||||
| Jan II Nassau-Saarbrücken | |||||||||||||
| Joanna Nassau | |||||||||||||
| NN | |||||||||||||
| Fryderyk III Wittelsbach | |||||||||||||
| Karol I | |||||||||||||
| Krzysztof I | |||||||||||||
| Katarzyna austriacka | |||||||||||||
| Beatrycze Badeńska | |||||||||||||
| Filip Katzenelnbogen | |||||||||||||
| Otylia von Katzenelnbogen | |||||||||||||
| Ottilie von Nassau-Dillenburg | |||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ Friedrich III. der Fromme, [w:] Johann Heinrich Zedler, Carl Günther Ludovici (red.), Grosses vollständiges Universal Lexicon Aller Wissenschafften und Künste, Welche bishero durch menschlichen Verstand und Witz erfunden und verbessert worden, 3. [reprint wyd. 2.], t. 9: F, Graz: Akademische Druck- & Verlagsanstalt, 1969, s. 63 (niem.).